Yolağzı, Posof
| Yolağzı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yolağzı Yolağzı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1648 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 78 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Yolağzı, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yolağzı köyünün eski adı Tzitelsatibi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Tsitelsatibi (წითელსათიბი), 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Zitel Satib (زتیل صاتب) olarak kaydedilmiştir.[3] "Kızıl çayır" anlamına gelen bu yer adı zaman içinde Tsinsatibi'ye (წინსათიბი) dönüşmüştür. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde köyün adı "Zinsatib" (زینسەتیب) olarak geçer.[4] "Tsinsatibi" ise, "ön çayır" anlamına gelir.[5]
Tzitelsatibi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'ın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasıın Güney nahiyesine bağlıydı. Bu defterde köy boş olarak kaydedilmişti.[6] Tsitelsatibi, zaman içinde yeniden meskun hale gelmiş olmalı ki, burada 1834 yılında 4 hane, 1878 yılında da 6 hane yaşıyordu.[7]
Tzitelsatibi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'sına bırakıldı. Rus idaresi tarafından "Tsinsatib" (Цинсатиб) olarak kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Digur nahiyesinin bir köyü olan Tsinsatibi'nin 1886 yılındaki nüfusu 58 kişiden oluluyordu. Nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti.[8] Köyün nüfusu 1896’da 79 kişiye, 1906’da da 102 kişiye yükselmişti.[9]
Tzitelsatibi, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Tsinsatibi köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Tzitelsatibi, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Zinsatib" adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımıdan aynı idari konuma sahipti ve "Sinsatip" olarak kaydedilmiş olan köyde 208 kişi yaşıyordu.[11] Tsinsatibi, Zinsatib ve Sinsatip olarak yazılan köyün adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yolağzı olarak değiştirilmiştir.[12] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Yolağzı (Sinsatip)" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Yolağzı köyü, Ardahan il merkezine 96 km, Posof ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 78[2] |
| 2021 | 76[2] |
| 2020 | 79[2] |
| 2019 | 83[2] |
| 2018 | 88[2] |
| 2017 | 93[2] |
| 2016 | 92[2] |
| 2015 | 96[2] |
| 2014 | 101[2] |
| 2013 | 111[2] |
| 2012 | 122[2] |
| 2011 | 121[2] |
| 2010 | 137[2] |
| 2009 | 134[2] |
| 2008 | 138[2] |
| 2007 | 143[2] |
| 2000 | 169[14] |
| 1990 | 253[15] |
| 1985 | 293[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yolagzi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Yolağzı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 450". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ ""სათიბი" (çayır), Gürcüce Sözlük". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 318, II. cilt (1941), s. 311". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 451". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 333" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 752". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ a b "Yolağzı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.