Sarıdarı, Posof
| Sarıdarı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Sarıdarı Sarıdarı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1276 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 39 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Sarıdarı, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarıdarı köyünün eski adı Stepantzminda'dır. Gürcüce bir yer adı olan Stepantsminda (სტეფამწმინდა), "Aziz Stepan" anlamına gelir. Bu ad, tarihsel Gürcü coğrafyasında kullanılan yer adlarından biridir. Günümüzde Gürcistan'da Stepantsminda adını taşıyan bir kasaba bulunmaktadır. Stepamtsminda, 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde İstepanzminda / Estepanzminda (استپانزمندە) biçiminde kaydedilmiştir.[3] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Tepeziminda (تپەزیمندە) olarak yazılmıştır.[4] Bu yer adı 1935 genel nüfus sayımında Tepezümende biçimine dönüşmüştür.[5] 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar ise, köyün adının Gürcüce yazılışına uygun biçimde Stepan-Tsminda (Степан-Цминда) olarak kaydetmiştir.[6]
Stepantzminda köyü, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşmelerinden biridir. Osmanlılar köyü 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı mufassal deftere göre Stepantsminda, Gürcülerden ele geçirildiği için Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmış olan bölgenin sınırları içindeki Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Köyde, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi veren 25 hane yaşıyordu. Bu hanenin reislerinin çoğu Elisa, Totia, Gogiça, Elia, Papuna, Besela, Simon, Darispan gibi adlar taşıyordu. Bu isimler köyün nüfusunun çoğunluğunun Gürcülerden oluştuğunu göstermektedir. Stepamtsminda'da buğday, arpa, çavdar, darı tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köyün bir adet değirmeni vardı.[7]
Stepantzminda, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada yer alan Sakire nahiyesinin 12 köyünden biriydi. 1886 yılında gerçekleştirilen tespite göre köyde, tamamı Türklerden oluşan 106 kişi yaşıyordu.[6] Köyün nüfusu 1896’da 138 kişiye, 1906’da da 163 kişiye yükselmişti.[8]
Stepantzminda, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, "Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Stepantsminda köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Stepantzminda köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Tepaziminda" adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının Cilvana nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımıda aynı idari konuma sahip olan köyde 257 kişi yaşıyordu.[5] 1950 genel nüfus sayımında "Tepeziminde" olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu 302 kişiden oluşuyordu.[10] Türkçe kaynaklarda İstepanzminda, Tepeziminde, Tepezümde gibi farklı biçimlerde yazılmış olan Stepantsminda adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sarıdarı olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Sarıdarı (Tepezümde))" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 93 km, Posof ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[13] Köy, Kodiyan Platosu'nun Posof Çayı ile birleştiği eteklerde kurulmuştur. Köyün yaylası Gırma Dağı eteklerindedir. Köy; Armutveren, Kumlukoz ve Binbaşıeminbey köyleri ile Gürcistan'a komşudur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 39[2] |
| 2021 | 37[2] |
| 2020 | 38[2] |
| 2019 | 35[2] |
| 2018 | 36[2] |
| 2017 | 26[2] |
| 2016 | 26[2] |
| 2015 | 29[2] |
| 2014 | 36[2] |
| 2013 | 30[2] |
| 2012 | 32[2] |
| 2011 | 33[2] |
| 2010 | 33[2] |
| 2009 | 36[2] |
| 2008 | 37[2] |
| 2007 | 27[2] |
| 2000 | 28[13] |
| 1990 | 110[14] |
| 1985 | 168[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Saridari, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Sarıdarı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 316, III. cilt (1958) s. 449". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ a b "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 362" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ a b ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 316, II. cilt (1941) s. 308". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 225" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 768". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ a b "Sarıdarı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.