İçeriğe atla

Radyofarmasötik

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Karbon-11 etiketli bir radyofarmasötik

Radyofarmasötikler, radyoaktif izotoplar içeren bir ilaç grubudur. Teşhis ve tedavi ajanı olarak kullanılabilirler. Radyofarmasötikler, dış elektromanyetizmayı veya ultrasonu emen veya değiştiren kontrast maddeden farklı olarak radyasyonu kendileri yayarlar. Radyofarmakoloji, bu ajanlar üzerine uzmanlaşmış bir farmakoloji dalıdır.

Bu bileşiklerin ana grubu, vücut dokularındaki fonksiyon kaybını teşhis etmek için kullanılan radyoizleyicilerdir. Tüm tıbbi izotoplar radyoaktif olmasa da, radyofarmasötikler bu tür ilaçların en eski ve en yaygın olanlarıdır.

İlaç isimlendirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer farmasötik ilaçlarda olduğu gibi, çeşitli standartlar bir arada bulunmasına rağmen, radyofarmasötikler için de ilaç terminolojisinde bir standardizasyon mevcuttur. Bu ajanlar için INN, Amerikan Farmakopesi (USP) adları ve IUPAC adları, önemsiz biçim farklılıkları dışında genellikle benzerdir.[1]

Spesifik radyofarmasötikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nükleer tıpta kullanılan radyofarmasötiklerin listesi aşağıdadır. Bazı radyoizotoplar, bir ilaca bağlı olmadan iyonik veya inert formda kullanılır; bunlar da listeye dahildir. Her radyoizotopu içeren bir bölüm ve bu radyoizotopun kullanıldığı radyofarmasötiği içeren bir tablo vardır. Bölümler, radyoizotopların İngilizce isimlerine göre alfabetik olarak sıralanmıştır. Aynı elementi içeren bölümler kütle numaralarına göre sıralanmıştır.

47Ca bir beta ve gama yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Ca-47-Ca2+ Kemik metabolizması IV İn-vitro Görüntü vermeyen

11C bir pozitron yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
C11-L-metil-metiyonin Beyin tümörü görüntüleme

Paratiroid görüntüleme

IV İn-vivo Görüntü veren

14C bir beta yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
C14-Glikokolik asit İnce bağırsakta aşırı bakteri üremesi için nefes testi Oral İn-vitro Görüntü vermeyen
C14-PABA (para-amino benzoik asit) Pankreatik çalışmalar Oral İn-vitro Görüntü vermeyen
C14-Üre Helicobacter pylori tespiti için nefes testi Oral İn-vitro Görüntü vermeyen
C14-d-ksiloz İnce bağırsakta aşırı bakteri üremesi için nefes testi Oral İn-vitro Görüntü vermeyen

51Cr bir gama yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Cr51-[heart scan/blood volume Red cell volume heart scan; sites of sequestration; gastrointestinal blood loss IV İn-vitro Görüntü vermeyen
Cr51-Cr3+ Gastrointestinal protein loss IV İn-vitro Görüntü vermeyen
Cr51-EDTA (ethylenediaminetetraacetic acid) Glomerular filtration rate measurement IV İn-vitro Görüntü vermeyen

57Co bir gama yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Co57-Cyanocobalamin (vitamin B12) Gastrointestinal absorption Oral İn-vitro Görüntü vermeyen

58Co bir gama yayıcıdır.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Co58-Cyanocobalamin (vitamin B12) Gastrointestinal absorption Oral İn-vitro Görüntü vermeyen

169Er bir beta yayıcıdır.

İsim Treatment of Uygulama yolu
Er169-Colloid Arthritic conditions Intra-articular

18F is a positron emitter with a half-life of 109 minutes. It is produced in medical cyclotrons, usually from oxygen-18, and then chemically attached to a pharmaceutical. See PET scan.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
F18-FDG (Fluorodeoxyglucose) Tumor imaging

Myocardial imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
F18-Sodium Fluoride Bone imaging IV İn-vivo Görüntü veren
F18-Fluorocholine Prostate tumor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
F18-Desmethoxyfallypride Dopamine receptor imaging IV İn-vivo Görüntü veren

67Ga is a gamma emitter. See gallium scan.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Ga67-Ga3+ Tumor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Ga67-Ga3+ Infection/inflammation imaging IV İn-vivo Görüntü veren

68Ga is a positron emitter, with a 68-minute half-life, produced by elution from germanium-68 in a gallium-68 generator. See also positron emission tomography.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Ga68-Dotatoc or Dotatate Neuroendocrine tumor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Ga68-PSMA Prostate cancer imaging IV İn-vivo Görüntü veren

3H or tritium is a beta emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
H3-water Total body water Oral or IV İn-vitro Görüntü vermeyen

111In is a gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
In111-DTPA (diethylenetriaminepenta-acetic acid) Ventriculo-peritoneal shunt (LaVeen Shunt) intraperitoneal injection İn-vivo Imaging the radioactive substance
In111-DTPA (diethylenetriaminepenta-acetic acid) Cisternography Intra-cisternal İn-vivo Görüntü veren
In111-Leukocytes Infection/inflammation imaging IV İn-vivo Görüntü veren
In111-Platelets Thrombus imaging IV İn-vivo Görüntü veren
In111-Pentetreotide Somatostatin receptor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
In111-Octreotide Somatostatin receptor imaging (Octreoscan) IV İn-vivo Görüntü veren

Iodine-123 (I-123) is a gamma emitter. It is used only diagnostically, as its radiation is penetrating and short-lived.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
I123-Iodide Thyroid uptake Oral or IV İn-vivo Görüntü vermeyen
I123-Iodide Thyroid imaging

Thyroid metastases imaging

Oral or IV İn-vivo Görüntü veren
I123-o-Iodohippurate Renal imaging IV İn-vivo Görüntü veren
I123-MIBG (m-iodobenzylguanidine) Neuroectodermal tumour imaging IV İn-vivo Görüntü veren
I123-FP-CIT SPECT imaging of Parkinson's Disease IV İn-vivo Görüntü veren

125I is a gamma emitter with a long half-life of 59.4 days (the longest of all radioiodines used in medicine). Iodine-123 is preferred for imaging, so I-125 is used diagnostically only when the test requires a longer period to prepare the radiopharmaceutical and trace it, such as a fibrinogen scan to diagnose clotting. I-125's gamma radiation is of medium penetration, making it more useful as a therapeutic isotope for brachytherapy implant of radioisotope capsules for local treatment of cancers.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
I125-fibrinogen Clot imaging IV İn-vivo Görüntü veren

131I is a beta and gamma emitter. It is used both to destroy thyroid and thyroid cancer tissues (via beta radiation, which is short-range), and also other neuroendocrine tissues when used in MIBG. It can also be seen by a gamma camera, and can serve as a diagnostic imaging tracer, when treatment is also being attempted at the same time. However iodine-123 is usually preferred when only imaging is desired.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
I131-Iodide Thyroid uptake Oral İn-vivo Görüntü vermeyen
I131-Iodide Thyroid metastases imaging Oral or IV İn-vivo Görüntü veren
I131-MIBG (m-iodobenzylguanidine) Neuroectodermal tumor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
İsim Treatment of Uygulama yolu
I131-Iodide Thyrotoxicosis Oral or IV
I131-Iodide Non-toxic goiter Oral or IV
I131-Iodide Thyroid carcinoma Oral or IV
I131-MIBG (m-iodobenzylguanidine) Malignant disease IV

59Fe is a beta and gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Fe59-Fe2+ or Fe3+ Iron metabolism IV İn-vitro Görüntü vermeyen

81Krm is a gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Imaging / non-imaging the radioactive substance
Kr81m-Gas Lung ventilation imaging Inhalation İn-vivo Görüntü veren
Kr-81m-Aqueous solution Lung perfusion imaging IV İn-vivo Görüntü veren

177 is a beta emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu In-vitro / in-vivo
177Lu-DOTA-TATE gastroenteropancreatic neuroendocrine tumors (GEP-NETs) IV İn-vivo

13N is a positron emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
N13-Ammonia Myocardial blood flow imaging IV İn-vivo Görüntü veren

15O is a positron emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
O15-Water Cerebral blood flow imaging

Myocardial blood flow imaging

IV bolus İn-vivo Görüntü veren

32P is a beta emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu
P32-Phosphate Polycythemia and related disorders Oral or IV

223Ra is an alpha emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu
Ra223 cation (223RaCl2) metastatic cancer in bone IV

82Rb is a positron and gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu
Rb-82 Chloride Myocardial Imaging IV

153Sm is a beta and gamma emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu
Sm153-EDTMP (Ethylenediaminotetramethylenephosphoric acid) Bone metastases IV

75Se is a gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Se75-Selenorcholesterol Adrenal gland imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Se75-SeHCAT (23-Seleno-25-homo-tauro-cholate) Bile salt absorption Oral İn-vivo Görüntü veren

22Na is a positron and gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Na22-Na+ Electrolyte studies Oral or IV İn-vitro Görüntü vermeyen

24Na is a beta and gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Na24-Na+ Electrolyte studies Oral or IV İn-vitro Görüntü vermeyen

89Sr is a beta emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu
Sr89-Chloride Bone metastases IV

Technetium-99m is a gamma emitter. It is obtained on-site at the imaging center as the soluble pertechnetate which is eluted from a technetium-99m generator, and then either used directly as this soluble salt, or else used to synthesize a number of technetium-99m-based radiopharmaceuticals.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Tc99m-pertechnetate Thyroid uptake and thyroid imaging

Stomach and salivary gland imaging Meckel's diverticulum imaging Brain imaging Micturating cystogram First pass blood flow imaging First pass peripheral vascular imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-pertechnetate Lacrimal imaging Eye drops İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Human albumin Cardiac blood pool imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Human albumin Peripheral vascular imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Human albumin macroaggregates or microspheres Lung perfusion imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Human albumin macroaggregates or microspheres Lung perfusion imaging with venography IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Phosphonates and phosphates (MDP/HDP) Bone imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Phosphonates and phosphates Myocardial imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-DTPA (diethylenetriaminepenta-acetic acid) Renal imaging
First pass blood flow studies
Brain imaging
IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-DTPA (diethylenetriaminepenta-acetic acid) Lung ventilation imaging Aerosol inhalation İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-DMSA(V) (dimercaptosuccinic acid) Tumor imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-DMSA(III) (dimercaptosuccinic acid) Renal imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Colloid Bone marrow imaging

GI Bleeding

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Colloid Lymph node imaging Interstitial İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Colloid Esophageal transit and reflux imaging

Gastric emptying imaging

Oral İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Colloid Lacrimal imaging Eye drops İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-HIDA (Hepatic iminodiacetic acid) Functional biliary system imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Denatured (heat damaged) red blood cells Red cell volume

Spleen imaging

IV İn-vitro Görüntü vermeyen
Tc99m-Whole red blood cells GI bleeding

Cardiac blood pool imaging Peripheral vascular imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-MAG3 (mercaptoacetyltriglycine) Renal imaging

First pass blood flow imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Exametazime (HMPAO) Cerebral blood flow imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Exametazime labelled leucocytes Infection/inflammation imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Sestamibi (MIBI - methoxy isobutyl isonitrile) Parathyroid imaging

Non-specific tumor imaging Thyroid tumor imaging Breast imaging Myocardial imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Sulesomab (IMMU-MN3 murine Fab'-SH antigranulocyte monoclonal antibody fragments) Infection/inflammation imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Technegas Lung ventilation imaging Inhalation İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Human immunoglobulin Infection/inflammation imaging IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-Tetrofosmin Parathyroid imaging

Myocardial imaging

IV İn-vivo Görüntü veren
Tc99m-ECD (ethyl cysteinate dimer) Brain imaging----- IV İn-vivo Görüntü veren

201Tl is a gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Tl201-Tl+ Non-specific tumor imaging

Thyroid tumor imaging Myocardial imaging Parathyroid imaging

IV İn-vivo Görüntü veren

133Xe is a gamma emitter.

İsim İnceleme Uygulama yolu İn-vitro / in-vivo Görüntüleme
Xe133-gas Lung ventilation studies Inhalation İn-vivo Görüntü veren
Xe133 in isotonic sodium chloride solution Cerebral blood flow IV İn-vivo Görüntü veren

90Y is a beta emitter.

İsim Treatment of Uygulama yolu
Y90-Silicate Arthritic conditions Intra-articular
Y90-Silicate Malignant disease Intracavitary
  1. ^ Iverson (2007), "15.9.2 Radiopharmaceuticals", Cheryl (Ed.), AMA Manual of Style, 10th, Oxford, Oxfordshire: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-517633-9. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]