NATO Lizbon Zirve Bildirisi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ocak 2024) |
NATO Lizbon Zirve Bildirisi, 20 Kasım 2010 tarihinde Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) 2010 Lizbon zirvesine katılan devlet başkanları ve hükûmet başkanları tarafından yayımlandı. Çeşitli konulara değinerek, ortak endişeler konusunda pragmatik işbirliğine odaklanmış olarak tanımlandı.[1]
Bildiri, zirve tarafından kabul edilen üç deklarasyondan biriydi; diğerleri NATO ve Afganistan İslam Cumhuriyeti arasında Kalıcı Ortaklık üzerine Deklarasyon ve Uluslararası Güvenlik Destek Gücü'ne (ISAF) katkıda bulunan ulusların devlet başkanları ve hükûmet başkanları tarafından yapılan Deklarasyon'dur.
İçindekiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Lizbon Zirve Bildirisi, 54 paragraftan oluşmaktadır. 2009 Strasbourg–Kehl zirvesinde alınan Gürcistan-NATO ilişkileri konusundaki tutumu sürdürerek, Bildiri, Rusya'yı Gürcistan'ın Güney Osetya ve Abhazya bölgelerini bağımsız devletler olarak tanıma kararını "geri çekmeye" çağırdı. Bildiri aynı zamanda Rusya-Gürcistan savaşı sonrasında 8 Eylül 2008 tarihli anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmesi çağrısında bulundu. 2008 Bükreş zirvesinin kararını yeniden teyit ettikten sonra Bildiri, "Gürcistan'ın NATO üyesi olacağını" yineledi.
Bildiri, özellikle Dağlık Karabağ anlaşmazlığı ve Transdinyester sorunu bağlamında Azerbaycan'ın ve Moldova'nın toprak bütünlüğüne yönelik daha fazla destek vurgusu yaptı. Bildiride, bölgesel uzun süreli çatışmaların "itilaf için büyük bir endişe kaynağı olmaya devam ettiği" belirtildi. Ancak, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Dağlık Karabağ çatışmasına müdahale fikrini desteklemediği için, Bildiri bu alanda hukuki bir güce sahip değildi.[2]
Bildirinin ana hükümleri, tüm NATO üye devletlerini koruma kapasitesine sahip bir füze savunması geliştirmekle birlikte, silah kontrolü, silahsızlanma ve nükleer yayılmanın devam eden desteklenmesini ve artırılmış bilgisayar güvenliğini öngörmektedir. NATO liderliğindeki operasyonlar ve görevlerin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı 1325 ile uyumlu olması amaçlanmıştır.
Sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Lizbon Zirve Bildirisi, Azerbaycan diplomasisi için avantajlı olarak değerlendirilmektedir:[3] 1996 Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Lizbon zirvesinde, Ermenistan delegasyonu zirve bildirisinin 20. maddesini, Azerbaycan'ın bütünlüğünü destekleyen bir maddeyi veto etti; bu durum, Azerbaycan tarafını tüm belgeyi veto etmeye zorladı.[2] Yeni Azerbaycan Partisi'nin başkan yardımcısı Mubariz Gurbanli, Lizbon Zirve Bildirisi'ni "oldukça önemli" olarak nitelendirmiştir.[4]
Bildiri, Ermenistan'da kınandı. Belgedeki toprak bütünlüğüne yapılan atıfa karşı Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, zirveyi boykot ederek ülkeyi temsil etmek üzere Dışişleri Bakanı Eduard Nalbandyan ve Savunma Bakanı Seyran Ohanyan'ı görevlendirdi. Ermenistan Devrimci Federasyonu'nun üst düzey üyelerinden Giro Manoyan'a göre, Bildiri, Sarkisyan yönetiminin Türkiye ile yakınlaşma politikasına rağmen Ermenistan'ın Batı'da duruşunu güçlendirmedeki başarısızlığını ortaya koydu.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Russia getting into bed with NATO?". The Daily Telegraph. 11 Aralık 2010. 22 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010.
- ^ a b "NATO statement seen as Azerbaijan's success: analyst". AzerNews. 22 Kasım 2010. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010.
- ^ "Vice speaker: Declaration adopted at NATO Lisbon summit strengthens Azerbaijan's position". Trend. 23 Kasım 2010. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010.
- ^ a b "NATO Summit Approves Declaration Denounced By Armenia". KAFKASSAM. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010.
