Kullanıcı:Heidelbergensis/deneme tahtası3

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Örgütler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından terör örgütleri listesi yayınlanmamıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü ise yayımladığı listede aşağıdaki oluşumları terör örgütü olarak nitelemiştir:[1]

Türüne göre[değiştir | kaynağı değiştir]

Antisemitizm[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul'un ana sinagogu Neve Şalom. 1951'de inşa edilen bina Galata'da bulunur.

20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında Türkiye'de üç antisemit terör olayı gerçekleşti. Bu üç saldırıda da saldırganlar İstanbul'un ana sinagogu olan Neve Şalom'u hedef aldılar.[3][4]

6 Eylül 1986'da Şabat duası için Neve Şalom Sinagogu'nu ziyaret eden kişilere Ebu Nidal'e bağlı militanlarca ateş açıldı. Saldırıda 22 Yahudi öldü ve 6 Yahudi yaralandı.[3][5][6]

1 Mart 1992'de Lübnanlı militan örgüt Hizbullah, Neve Şalom Sinagogu'na el bombası ile saldırdı. Saldırıda ölen olmazken yoldan geçen biri yaralandı.[7]

15 Kasım 2003'te intihar komandoları arabalarını iki sinagogun önünde patlattı; 25 kişi öldü ve 300 kişi yaralandı.[8] İslamcılar yapılanları haklı göstermek için sinagoglarda "İsrailli ajanların çalıştığını" belirtti. Saldırılar El-Kaide ve Türk İslami örgüt İBDA/C tarafından üstlendi. Bu saldırılarla ilgili Türk mahkemeleri El-Kaide'ye bağlı 48 kişiyi suçlu buldu.[9][10]

Ermeni milliyetçiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Temmuz 1905 tarihli New York Times manşeti: Bomba Sultan'ı ıskaladı; 40 kişi öldürüldü, Patlayıcılar Türk hükümdarına yakın bir yerde patlatıldı, SANSÜR HABERLERİ ENGELLİYOR, Selamlık'ta suikast girişiminde bulunuldu - Failin ölüler arasında olduğu düşünülüyor.

Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması sırasında bağımsız bir Ermenistan hedefine sahip bazı Ermeni örgütler bu hedeflerine ulaşabilmek için terörist taktiklerin de arasında bulunduğu şiddetli yollara başvurdular. Bunlardan biri olan Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak), 1890'da Hristofor Mikaelyan tarafından Tiflis'te kuruldu. Örgütün üyelerinin birçoğu ayrıca Narodnaya Volya'nın ve Sosyal Demokrat Hınçak Partisi'nin güncel veya eski üyeleriydi.[11] Örgüt; Osmanlı İmparatorluğu'nu bağımsız bir Ermeni devletinin kurulmasına izin vermeye zorlayacağını düşündükleri Avrupalıların Osmanlı'ya müdahale etmesini sağlamak için gazeteler yayınladı, silah kaçakçılığı yaptı, binaları ele geçirdi ve suikastlerde bulundu.[12] Örgütün Osmanlı döneminde düzenlediği saldırı ve eylemlerden ikisi dikkate değerdir. Bunlar; 24 Ağustos 1896'da İstanbul'daki Osmanlı Bankası merkez şubesinin 26 Ermeni tarafından el bombası, dinamit ve tabancalarla ele geçirilmesi eylemi[13] ve 21 Temmuz 1905'te II. Abdülhamit'e karşı Yıldız Hamidiye Camii önünde gerçekleştirilmiş bombalı suikast girişimidir. 24 Ağustos 1896'daki saldırıda hem saldırganlardan hem de saldırganlarla çatışan Osmanlı askerlerinden toplam 10 kişi ölmüş, binayı havaya uçurma tehdidinden sonra saldırganlar geri adım atmış ve binayı serbest bırakmışlardır.[14] 21 Temmuz 1905'teki saldırıda ise hepsi sivil olan 26 kişi ölürken 58 kişi yaralanmış, ancak Cemaleddin Efendi'nin Sultan Abdülhamit'e bir soru sorarak geciktirmesi üzerine bomba Sultan Abdülhamit'in etki alanı dışındayken patlamıştır ve suikast başarısız olmuştur.

18 Temmuz 1921'de, eski Azerbaycan İçişleri Bakanı Behbud Han Cevanşir, bir Taşnak militanı olan Misak Torlakyan tarafından İstanbul'daki Pera Palas Oteli'nin önünde öldürüldü.[15] Suikast, Taşnaklar tarafından Ermeni Kırımı ve Eylül Günleri'yle suçlanmış devlet adamlarını öldürmeyi amaçlayan bir dizi silahlı eylem olan Nemesis Operasyonu'nun bir parçasıydı. Operasyon, adını Yunan mitolojisindeki intikam tanrıçası Nemesis'ten alıyordu. Saldırgan Misak Torlakyan bir İngiliz askerî mahkemesince yargılandı. Olay yerinde cinayet silahıyla yakalandığı için suçu sabit görüldü, fakat zihinsel engelli olmakla beraber, Ermeni Kırımı'ndan kaçmak için gittiği Bakü'de aile fertlerini kaybetmesi nedenle hastalığının ilerlediği ve Bakü'deki kayıplarından sorumlu tuttuğu eski Azerbaycan İçişleri Bakanı'nı görünce kendine hakim olamayarak üzerindeki silahı ateşlediği gerekçesiyle cezai ehliyetinin olmadığı karara bağlandı.[16]

Esenboğa Havalimanı Saldırısı'nı gerçekleştiren saldırganlardan biri olan ve 28 Ocak 1983'te idam edilen Levon Ekmekçiyan.[17]

Ermeni milliyetçisi terörizm 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra uzun bir süre sessiz olsa da 1975'te ASALA (Ermenistan'ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu) ve JCAG (Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları) gibi yeni Ermeni milliyetçisi örgütlerin kurulmasıyla yeniden aktif hâle geldi. Bu iki örgüt 1975 ve 1985 yılları arasını kapsayan bir süre boyunca Türk mülki ve diplomatik[18] hedeflere karşı bombalı ve silahlı eylemlerde[19][20][21][22] bulundular ve Türk diplomatlarına karşı bir dizi suikast gerçekleştirdiler.[23] Sadece ASALA, dünyanın çeşitli yerlerinde gerçekleştirilmiş toplamda 50'den fazla bombalı saldırının sorumluluğunu üstleniyordu.[24] Bu saldırıların çoğu Türkiye toprakları dışındaki Türk hedefleri hedef alıyordu ancak Türkiye sınırları içerisinde de bazı saldırılar gerçekleşti. İlk olarak, 29 Mayıs 1977'de İstanbul'da bir tren istasyonunda JCAG militanları tarafından bir bombalı saldırı gerçekleştirildi ve bu saldırıda 4 kişi ölürken 64 kişi yaralandı.[25] Bu dönemde Ermeni milliyetçiler tarafından Türkiye toprakları içerisinde gerçekleştirilen bir diğer saldırı ise 15 Haziran 1983'te ASALA militanı Mıgırdıç Madaryan'ın Kapalıçarşı önünde gerçekleştirdiği bir intihar saldırısında kendisiyle birlikte 2 kişiyi öldürüp 21'ini yaralamasıydı.[26]

1970'lerde ve 80'lerde Ermeni milliyetçileri tarafından Türkiye sınırları içerisinde gerçekleştirdiği en büyük saldırı; 7 Ağustos 1982'de Zohrab Sarkisyan ve Levon Ekmekçiyan isimli iki ASALA militanı tarafından Ankara'nın Esenboğa Havalimanı'nda gerçekleştirilen ve aynı zamanda ASALA'nın sivilleri direkt olarak hedef aldığı ilk saldırı olan Esenboğa Havalimanı saldırısıydı. Saldırı, Ankara'daki Esenboğa Havalimanı'nın check-in bölgesinde toplanmış kalabalığın ortasında bir bombanın patlatılması ve saldırganlardan birinin sınır kontrolü memurları ve bir KLM uçuşu için kuyruğa girmiş olan yolcular üzerine makineli tabancalarla ateş açması ile başladı.[27] Saldırının sonunda Sarkisyan ölü, Ekmekçiyan ise yaralı ele geçirildi ve saldırganların dışında 9 kişi ölürken 71 kişi de yaralandı.[28] Ölenlerin 7'si Türkiye vatandaşı iken, 1'i Batı Almanya ve 1'i ABD vatandaşıydı.[29] Saldırı sonrası ASALA bir bildiri yayınlayarak eylemi üstlendi. Ekmekçiyan daha sonra, 28 Ocak 1983'te asılarak idam edildi.[17]

Esenboğa'daki saldırı üzerine dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından, Milli İstihbarat Teşkilatı ASALA'yı durdurmak ile görevlendirildi. MİT operasyonlarının ve örgüt içerisindeki ayrılıkların bir sonucu olarak, 28 Nisan 1988'de örgüt lideri Agop Agopyan Atina'da öldürülmüş ve 29 Ekim 1987'den sonra ASALA tarafından bir daha bir saldırı gerçekleştirilmemiştir.[30] JCAG ise 1986'ya kadar eylemlerine devam etmiştir.

Sağcı[değiştir | kaynağı değiştir]

Solcu[değiştir | kaynağı değiştir]

İslamcılık[değiştir | kaynağı değiştir]

1980'ler ve 1990'lar boyunca Türkiye'de İslami terörizm Türk Hizbullahı ve İslami Büyük Doğu Akıncıları Cephesi tarafından temsil edilen izole kalmış bir terörizm türüydü. 2000'lerden bu yana, bazıları El-Kaide ile bağlantılı olmak üzere ülkede gerçekleşen İslamcı terör saldırılarında önemli bir artış oldu.

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Türkiye'de halen faaliyetlerine devam eden başlıca terör örgütleri". Emniyet Genel Müdürlüğü. 14 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  2. ^ "En çok arananlar/Kırmızı liste". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2016. 
  3. ^ a b "Bombings at Istanbul Synagogues Kill 23". Fox Broadcasting Company. 16 Kasım 2003. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2010. Security has been tight at Neve Shalom since a 1986 attack when gunmen killed 22 worshippers and wounded six during a Sabbath service. That attack was blamed on the radical Palestinian militant Abu Nidal. The Iranian-backed Shiite Muslim group Hezbollah carried out a bomb attack against the synagogue in 1992, but no one was injured 
  4. ^ "Neve Shalom Synagogue". Istanbul Metropolitan Municipality. 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2010. 
  5. ^ Reeves P. "Mystery surrounds «suicide» of Abu Nidal, once a ruthless killer and face of terror". The Independent. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Arsu S., Filkins D. "20 in Istanbul Die in Bombings At Synagogues". The New York Times. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Milliyet.com.tr Saldırıyı yapanlar Ortadoğulu mu?
  8. ^ "The number of casualities of terrorist attacks in Istanbul reached 25". Newsru.com. 18 Kasım 2003. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010. 
  9. ^ "Film clue to Turkey Jewish attack". BBC. 17 Kasım 2003. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010. 
  10. ^ "Al Qaeda associates jailed for Istanbul bombings". ABC New Online. 17 Şubat 2007. 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010. 
  11. ^ Balakian, Peter (2004). The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response. New York: Harper Perennial. s. 104. 
  12. ^ Gerard, Chaliand (2007). The History of Terrorism: From Antiquity to al Qaeda. Berkeley: University of California Press. s. 193. 
  13. ^ Ayverdi, Sâmiha (2007). Türkiye'nin Ermeni meselesi. 5. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı. ISBN 975-6444-21-5. OCLC 226970349. 
  14. ^ Bruce, Hoffman (2006). Inside Terrorism. New York: Columbia University Press. s. 51. 
  15. ^ Guliyev, Vilayet. Ağolular. Bakü. s. 153. 
  16. ^ Ahmet Cemalettin, "Torlakyan Davası", Bakü, 2007 (kaynağın elektron versiyonu için bkz.)
  17. ^ a b "MİLLİ GÜVENLİK KONSEYİ TUTANAK DERGİSİ" (PDF). tbmm.gov.tr. 28 Ocak 1983. ss. 154, 155. 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012. 
  18. ^ Athena S. Leoussi (2001). Encyclopaedia of nationalism (İngilizce). Transaction Publishers. ss. sf. 47. ISBN 0-7658-0002-0, ISBN 978-0-7658-0002-2. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011. Later, ultra-nationalist diaspora groups, like ASALA, attacked Turkish diplomats. 
  19. ^ Ahmet Esat Uras (1988). The Armenians in history and the Armenian question (İngilizce). Documentary Publications. ss. sf. 154. ISBN 975-7555-00-2, ISBN 978-975-7555-00-1. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. ASALA, the pricipal terrorist organization of the period 1973 - 1985. 
  20. ^ John E. Jessup (1998). An Encyclopedic Dictionary of Conflict and Conflict Resolution, 1945-1996 (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ss. sf. 39. ISBN 0-313-28112-2, ISBN 978-0-313-28112-9. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. A leftist separatist terrorist group that, before 1984, was quite active in the European area, ASALA began its operations before 1975. 
  21. ^ Luisella De Cataldo Neuburger (1996). Women and Terrorism (İngilizce). Palgrave Macmillan. ss. sf. 30. ISBN 0-312-12716-2, ISBN 978-0-312-12716-9. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. 
  22. ^ Halibozek, Edward P. (2007). The corporate security professional's handbook on terrorism (İngilizce). Butterworth-Heinemann. s. 48. ISBN 0-7506-8257-4, ISBN 978-0-7506-8257-2. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011. In January 1975, Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia (ASALA), a previously unknown group, claimed the bombing of the World Council of Churches (WCC) offices in Beirut. As a result it came into prominence as a Middle Eastern terrorist group and an International terrorist group. 
  23. ^ Karaş, Zeynep. "Ermeni Terör Örgütü: ASALA" (PDF). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014. 
  24. ^ "Terrorists claim leader's murder solved". The Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia, which has claimed responsibility for more than 50 terrorist bombings against Turkish interests around the world. United Press International. 27 Mayıs 1988. 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  25. ^ Ternon, Yves (1983). La Cause arménienne. Paris: Le Seuil. s. 221. 
  26. ^ "Susurlukun Öncesi". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. Erişim tarihi: 2021-04-21. 
  27. ^ "6 killed in attack in Ankara airport". The New York Times. 8 Ağustos 1982. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2015. 
  28. ^ "Death Toll Rises to 9 in Turkish Airport Attack". The New York Times. 9 Ağustos 1982. 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ "Death Toll Climbs To 9 In Attack By Terrorists On Ankara Airport". St. Petersburg Times. 9 Ağustos 1982. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ Moussault, Paul (2015). ASALA, de Nemesis voor de Armeense genocide : stadsguerrilla tegen Turkije (1975-1988). Barbara Sahakian, Stichting Uitgeverij Papieren Tijger. Breda. ISBN 978-90-6728-307-6. OCLC 907553628. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullanıcı:Heidelbergensis/deneme_tahtası3&oldid=27665367" sayfasından alınmıştır