Hizbullah (Lübnan)

Hizbullah
Hizbullah; حزب الله‎
Genel başkan	Hasan Nasrallah
Kuruluş tarihi	1982 (bazı araştırmacılara göre 1985)
Birleşme	Emel Hareketi'nden katılan Şiiler ve diğer birçok Şii grup
Merkez	Lübnan
İdeoloji	İslami milliyetçilik; Ümmetçilik; Antisiyonizm; Antiemperyalizm; Şii Cihatçılık; Batı karşıtlığı; Amerikan karşıtlığı; Antisemitizm;
Siyasi pozisyon	Aşırı sağ
Dini	Şii İslam
Resmî renkler	Yeşil ve Sarı
Lübnan Parlamentosu	16 / 128
Lübnan Kabinesi	0 / 30
İnternet sitesi
	Islamic Resistance in Lebanon
	Lübnan; Suriye; Filistin; İran; Ortadoğu

Hizbullah (Arapça: حزب الله‎, Allah'ın Partisi veya Allah'ın Hizbi), Lübnan'da bulunan, hem sivil hem de askeri kanadı olan Şiî inançlı siyasi ve askeri parti. 1982 yılında başta İsrail'i, o zamanlar işgal etmekte olduğu Güney Lübnan'dan çıkartmak ve ardından İsrail'i yıkmak amacıyla kurulmuştur. Hizbullah'ın şu andaki genel sekreteri Hasan Nasrallah'dır.

Hizbullah siyasi ve silahlı mücadele kanatlarının yanı sıra fakir Lübnan halkına yardım amacıyla birçok kurumlar da işletmektedir. Bunların arasında 8 hastane, 24 klinik, 32 okul ve 6 tane de çiftçiler için tarım yardım derneği bulunmaktadır.

Ayetullah Humeyni taraftarlarının İran'daki Devrimini Orta Doğu'da yayma amacı da taşıyordu.

Genelde Arap ve Müslüman dünyasında yasal bir direniş örgütü olarak kabul edilen Hizbullah ABD, Kanada, İsrail, Avustralya ve Suudi Arabistan tarafından terörist ilan edilmiştir. Avrupa Birliği Konseyi ise bu konuda kesin bir tutum almamayı tercih etmiştir.

İç Savaş Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah'ın kendine has bir örgüt olarak ortaya çıktığı tarih kesin olarak bilinmemektedir. Bazı araştırmacılar 1982 tarihini esas almaktayken, diğer araştırmacılar ise 1985 yılına kadar Hizbullah'ın çok sayıda küçük grubun ortak adı olarak kullanıldığını kabul etmektedirler. Zamanla bu küçük gruplar tek bir bayrak altında toplanarak Hizbullah'ı oluşturdular.

Lübnan İç Savaşı boyunca Hizbullah ABD ve Avrupa askerlerinin Lübnan'dan atılması amacıyla birçok eylemde bulundu. 1983 yılında ABD Elçiliğine yapılan bir saldırı sonucu 17'si Amerikalı 63 kişi öldü. Aynı yıl içinde ABD kışlalarına yapılan saldırıda 241 Amerikalı asker öldü. ABD tamamen kanıtlanmamış olduğu halde Hizbullah'a para yardımı yaptığı gerekçesiyle bu saldırılardan İran'ı sorumlu tuttu. Bu saldırılardan kısa bir süre sonra ABD bütün askerlerini Lübnan'dan geri çekti.

Lübnan'da Hizbullah denetimindeki Şii bölgeleri

Beyrut'ta Hizbullah mitingi, 10 Aralık 2006

İç Savaştan sonraki dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

1990 yılında Lübnan'da imzalanan Taif Antlaşması'yla iç savaş son buldu. Ancak Taif antlaşmasında Lübnan'daki bütün silahlı grupların silahlarını bırakması öngörülmesine rağmen Hizbullah silahları bırakmadı. Güney Lübnan ordusu ve İsrail'e karşı gerilla savaşını sürdürdü. 15 Mayıs 2000 tarihinde İsrail Lübnan'dan tamamen geri çekildi. Fakat Suriye Ordusu Lübnan'daki varlığını sürdürdü.

14 Şubat 2005 tarihinde eski Lübnan başbakanı Refik Hariri suikast sonucu öldürüldü. Suikastın sorumluları kesin olarak belirlenemedi. Ancak olayda Suriye'nin parmağı olduğu görüşü bazı kaynaklar tarafından ileri sürüldü. Halkın tepkisi ve uluslararası baskı sonucu Suriye, Nisan 2005'te Lübnan'dan geri çekilmek zorunda kaldı.

Mayıs 2005'te yapılan seçimlerde Hizbullah oylarını büyük ölçüde arttırdı ve Temmuz 2005 yılında kurulan Ulusal Birlik hükûmetinde yer aldı. Ancak Hizbullah ile İsrail arasında sınır bölgelerinde çatışmalar zaman zaman devam etti.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah-Belge-Haber-Video28 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 23 Ağustos 2012
Hizbullah'ın Tarihçesi ve Yapısı^{[ölü/kırık bağlantı]} Erişim: 23 Ağustos 2012

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Dalacoura, Katerina (2012). "Islamist Terrorism and National Liberation: Hamas and Hizbullah". Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 66-96. doi:10.1017/CBO9780511977367.004. ISBN 9780511977367. LCCN 2010047275.
^ Stepanova, Ekaterina (2008). Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects (PDF). Oxford University Press. s. 113. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Amsterdam University Press. ss. 15, 20. ISBN 978-90-8555-037-2. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.
Shehata, Samer (2012). Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change. Routledge. s. 176. ISBN 978-0-415-78361-3. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.
^ Husseinia, Rola El (2010). "Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria". Third World Quarterly. 31 (5): 803-15. doi:10.1080/01436597.2010.502695.
^ Philip Smyth (February 2015). The Shiite Jihad in Syria and Its Regional Effects (PDF). The Washington Institute for Near East Studies. ss. 7-8. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
^ Levitt, Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. s. 356. ISBN 978-1849043335. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Hezbollah's anti-Western militancy began with attacks against Western targets in Lebanon, then expanded to attacks abroad intended to exact revenge for actions threatening its or Iran's interests, or to press foreign governments to release captured operatives.
^ Hanhimäki, Jussi M.; Blumenau, Bernhard (2013). An International History of Terrorism: Western and Non-Western Experiences. s. 267. ISBN 978-0415635400. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Based upon these beliefs, Hezbollah became vehemently anti-West and anti-Israel.
^ Siegel, Larry J. (3 Şubat 2012). Criminology: Theories, Patterns & Typology. s. 396. ISBN 978-1133049647. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Hezbollah is anti-West and anti-Israel and has engaged in a series of terrorist actions including kidnappings, car bombings, and airline hijackings.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; bbc-hi-me isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Julius, Anthony (1 Mayıs 2015). Trials of the Diaspora: A History of Anti-Semitism in England. ISBN 978-0-19-929705-4. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022 – Google Books vasıtasıyla.
^ Michael, Robert; Rosen, Philip (1 Mayıs 2015). Dictionary of Antisemitism from the Earliest Times to the Present. ISBN 9780810858688 – Google Books vasıtasıyla.
^ Perry, Mark (1 Mayıs 2015). Talking to Terrorists: Why America Must Engage with Its Enemies. Basic Books. s. 158. ISBN 9780465011179.
^ "Analysis: Hezbollah's lethal anti-Semitism". The Jerusalem Post. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.

Qassem, Naim (2005). Hizbullah: The Story from Within. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-517-5.
Magnus Ranstorp (1996). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. St. Martin's Press. ISBN 0-312-16491-2.
Amal Saad-Ghorayeb (2001). Hizbullah: Politics and Religion. Pluto Press. ISBN 0-7453-1793-6.
Jamal Sankari (2005). Fadlallah: The Making of a Radical Shi'ite Leader. Saqi Books. ISBN 0-86356-596-4.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Lübnanlı bir siyasi parti ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[Dalacoura_2012-1] Dalacoura, Katerina (2012). "Islamist Terrorism and National Liberation: Hamas and Hizbullah". Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 66-96. doi:10.1017/CBO9780511977367.004. ISBN 9780511977367. LCCN 2010047275.

[2] Stepanova, Ekaterina (2008). Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects (PDF). Oxford University Press. s. 113. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[3] Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Amsterdam University Press. ss. 15, 20. ISBN 978-90-8555-037-2. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.
Shehata, Samer (2012). Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change. Routledge. s. 176. ISBN 978-0-415-78361-3. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.

[4] Husseinia, Rola El (2010). "Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria". Third World Quarterly. 31 (5): 803-15. doi:10.1080/01436597.2010.502695.

[Shiite_jihad-5] Philip Smyth (February 2015). The Shiite Jihad in Syria and Its Regional Effects (PDF). The Washington Institute for Near East Studies. ss. 7-8. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.

[6] Levitt, Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. s. 356. ISBN 978-1849043335. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Hezbollah's anti-Western militancy began with attacks against Western targets in Lebanon, then expanded to attacks abroad intended to exact revenge for actions threatening its or Iran's interests, or to press foreign governments to release captured operatives.

[7] Hanhimäki, Jussi M.; Blumenau, Bernhard (2013). An International History of Terrorism: Western and Non-Western Experiences. s. 267. ISBN 978-0415635400. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Based upon these beliefs, Hezbollah became vehemently anti-West and anti-Israel.

[8] Siegel, Larry J. (3 Şubat 2012). Criminology: Theories, Patterns & Typology. s. 396. ISBN 978-1133049647. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. Hezbollah is anti-West and anti-Israel and has engaged in a series of terrorist actions including kidnappings, car bombings, and airline hijackings.

[bbc-hi-me-9] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; bbc-hi-me isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[10] Julius, Anthony (1 Mayıs 2015). Trials of the Diaspora: A History of Anti-Semitism in England. ISBN 978-0-19-929705-4. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022 – Google Books vasıtasıyla.

[11] Michael, Robert; Rosen, Philip (1 Mayıs 2015). Dictionary of Antisemitism from the Earliest Times to the Present. ISBN 9780810858688 – Google Books vasıtasıyla.

[12] Perry, Mark (1 Mayıs 2015). Talking to Terrorists: Why America Must Engage with Its Enemies. Basic Books. s. 158. ISBN 9780465011179.

[13] "Analysis: Hezbollah's lethal anti-Semitism". The Jerusalem Post. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]