İçeriğe atla

Franjo Tuđman

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vrhovnik
Franjo Tuđman
Hırvatistan Cumhurbaşkanı
Görev süresi
30 Mayıs 1990 - 10 Aralık 1999
Başbakan Stjepan Mesić (1990)
Josip Manolić (1990-91)
Franjo Gregurić (1991-92)
Hrvoje Šarinić (1992-93)
Nikica Valentić (1993-95)
Zlatko Mateša (1995-99)
Yerine geldiği Ivo Latin (Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı olarak)
Yerine gelen Vlatko Pavletić (geçici)
Kişisel bilgiler
Doğum 14 Mayıs 1922(1922-05-14)
Veliko Trgovišće, Sırp, Hırvat ve Sloven krallığı
(şimdi Hırvatistan)
Ölüm 10 Aralık 1999 (77 yaşında)
Zagreb, Hırvatistan
Partisi Yugoslavya Komünistler Ligi (1942-1967)
Hırvat Demokratik Birliği
Evlilik(ler) Ankica Tuđman (Evlilik öncesi soyadı Žumbar)
Mesleği Asker, tarihçi, siyasetçi
Dini Katolik[1]
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Yugoslavya
 Hırvatistan
Branşı Yugoslav Partizanları (1942-45)
Yugoslav Halk Ordusu Kara Kuvvetleri (1945-61)
Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri
Hizmet yılları 1942–1961
1995–1999
Rütbesi Tümgeneral (YPA)
Vrhovnik (HV)[2][3]
Komutası 10. Zagreb Kolordusu
Çatışma/savaşları II. Dünya Savaşı
Hırvat Bağımsızlık Savaşı
Zagreb'teki mezarı

Franjo Tuđman (Türkçe okunuşu: Franyo Tucman), Hırvat politikacı ve tarihçi. Ülkenin Yugoslavya'dan bağımsızlığını kazanmasının ardından Hırvatistan'ın ilk cumhurbaşkanı oldu ve 1990'dan 1999'daki ölümüne kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Mayıs 1990 ile Temmuz 1990 arası Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'nin dokuzuncu ve son başkanlığını yaptı.

Tuđman, Veliko Trgovišće'de doğdu. 2. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanlarının bir üyesi olarak savaştı. Savaştan sonra Yugoslav Savunma Bakanlığı'nda görev aldı ve daha sonra 1960 yılında Yugoslav Ordusu'nun tümgeneral rütbesine yükseldi. Askeri kariyerinin ardından kendisini jeopolitik çalışmalarına adadı. 1963'te Zagreb Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde profesör oldu. 1965'te tarih doktorası aldı ve rejimle çatışana kadar tarihçi olarak çalıştı. Tuđman, ülkede reform çağrısı yapan Hırvat Baharı hareketine katıldı ve 1972'deki faaliyetleri nedeniyle hapse atıldı. Sonraki yıllarda komünizmin sonuna kadar nispeten anonim yaşadı ve bunun üzerine 1989'da Hırvat Demokrat Birliği (HDZ)'ni kurarak siyasi kariyerine başladı.

HDZ, 1990'daki ilk Hırvat parlamento seçimlerini kazandı ve Tuđman, Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti cumhurbaşkanı oldu. Tuđman cumhurbaşkanı olarak yeni bir anayasa getirdi ve bağımsız bir Hırvatistan'ın kurulması için baskı yaptı. 19 Mayıs 1991'de seçmenlerin yüzde 93'ü tarafından onaylanan bağımsızlık referandumu yapıldı. Hırvatistan, 25 Haziran 1991'de Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etti. Sırpların çoğunlukta olduğu bölgeler, Yugoslav Ordusu tarafından desteklenerek ayaklandı ve Tuđman, Hırvat Kurtuluş Savaşı sırasında Hırvatistan'a liderlik etti. 1992'de ateşkes imzalandı, ancak savaş, Hırvatların Boşnaklarla ittifak halinde savaştığı Bosna-Hersek'e sıçradı. İşbirliği 1992'nin sonlarında başarısız oldu ve Tuđman hükûmeti, uluslararası toplumdan eleştiri getiren bir hareket olan Hırvat-Boşnak Savaşı sırasında Hersek-Bosna'nın yanında yer aldı. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Hersek-Bosna'nın eski üst düzey yetkililerinin savaş suçları davasının nihai kararında, Tuđman'ın ortak suç girişiminde Bosnalı Müslümanlara yönelik etnik temizlik yoluyla Hırvat halkını yeniden birleştirecek bir birim kurma hedefini paylaştığını belirtti. Ancak, onu belirli bir suçtan suçlu bulmadı.

Mart 1994'te Bosna Devlet Başkanı Alija Izetbegović ile Hırvatlar ve Boşnakların yeniden müttefik olmasını sağlayan Washington Antlaşması'nı imzaladı. Ağustos 1995'te, Hırvatistan'daki savaşı etkin bir şekilde sona erdiren Fırtına Operasyonu olarak bilinen büyük bir saldırıya izin verdi. Aynı yıl Bosna Savaşı'na son veren Dayton Antlaşması'nın imzacılarından biri oldu. 1992 ve 1997'de yeniden cumhurbaşkanı seçildi ve 1999'daki ölümüne kadar iktidarda kaldı. Taraftarları Hırvat bağımsızlığını kazanmasındaki rolüne dikkat çekerken, muhalifler başkanlığını otoriter olarak nitelendirdiler. Tuđman'ın ölümünden sonra yapılan anketler, Hırvat halkı arasında genel olarak yüksek bir olumluluk derecesi gösterdi.

1995 yılında Hırvat Parlamentosu tarafından verildi:[4]

Ödül
Kral Tomislav Büyük Nişanı
Kral IV. Petar Krešimir Büyük Nişanı
Dük Domagoj Nişanı
Ante Starčević Nişanı
Stjepan Radić Nişanı
Danica Hrvatska Nişanı (yüzü Ruđer Bošković)
Hırvat Yonca Nişanı
Anavatan Savaşı Hatıra Madalyası
Anavatanın Şükran Madalyası
Ödül
Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri Vrhovnik
Ödül Ülke Veren Tarih Yer
Kılıçlı Büyük Haç İtalya Askeri Nişanı  İtalya Francesco Cossiga 17 Ocak 1992 Zagreb
Şili Liyakat Nişanı (Büyük Haç)  Şili Eduardo Frei Ruiz-Tagle 29 Kasım 1994 Santiago, Şili
Kurtarıcı San Martin Nişanı  Arjantin Carlos Menem 1 Aralık 1994 Buenos Aires
Jukov Madalyası  Rusya Boris Yeltsin 4 Kasım 1996 Zagreb
Kurtarıcı Nişanı (Büyük Haç)  Yunanistan Konstantinos Stefanopulos 23 Kasım 1998 Atina
Devlet Nişanı  Türkiye Süleyman Demirel 1999 Zagreb

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Binder, David (11 Aralık 1999). "Tudjman Is Dead; Croat Led Country Out of Yugoslavia". New York Times. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015. 
  2. ^ "ODLUKA O OZNAKAMA ČINOVA I DUŽNOSTI U ORUŽANIM SNAGAMA REPUBLIKE HRVATSKE" (Hırvatça). 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
  3. ^ ASP scripting: Drago Kelemen, dkelemen@.morh.hr. "Rank Vrhovnik". Hrvatski-vojnik.hr. 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015. 
  4. ^ "Odlikovanja Predsjednika Hrvatske Dr. Franje Tuđmana". Hrt.hr. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013.