Epistemoloji
| Felsefe |
|---|
 |
| Filozoflar |
| Topluluklar |
| Dönemler |
| Dallar |
| Listeler |
 Felsefe portali |
Epistemoloji (
i/ɪˌpɪstɪˈmɒlədʒi/; Antik Yunanca ἐπιστήμη, epistēmē 'bilgi', ve -loji) ya da bilgi felsefesi, bilgiyle ilgilenen bir felsefe dalıdır. Epistemologlar, bilginin doğası, kaynağı ve kapsamı, epistemolojik gerekçelendirme, inancın rasyonelliğini ve diğer çeşitli konuları incelemektedir. Epistemoloji, felsefenin etik, mantık ve metafizikle birlikte dört ana dalından biri olarak kabul edilir.[1][2]
Epistemolojideki tartışmalar genel olarak dört ana alanda toplanmıştır:[3][4][5]
- Bilgi doğasının felsefi analizi ve bir inancın bilgiyi oluşturması için gereken gerçeklik ve gerekçelendirme gibi koşullar
- Algı, gerekçe, bellek ve tanıklık gibi potansiyel bilgi ve gerekçeli inanç kaynakları
- Tüm gerekçelendirilmiş inançların birer gerekçeli temel inançtan mı türetilmesi gerektiği yoksa gerekçelendirmenin yalnızca bir dizi tutarlı inanca mı dayalı olması gerektiği soruları da dahil olmak üzere, bir bilgi bütünün veya gerekçelendirilmiş bir inancın yapısı
- Bilginin olabilirliğini sorgulayan felsefî şüpheciliğin yanı sıra, şüpheciliğin sıradan bilgi iddialarımıza bir tehdit oluşturup oluşturmadığı ve şüpheci argümanları reddetmenin mümkün olup olmadığı gibi sorunlar
Epistemoloji, bu ve diğer tartışmalarda "Ne biliyoruz?", "Bir şeyi bildiğimizi söylemek ne anlama gelir?", "Gerekçelendirilmiş inançları gerekçelendirilmiş kılan nedir?" ve "Bildiğimizi nasıl biliyoruz?" gibi soruları cevaplamayı hedefler.[2][3][6][7]
Epistemolojinin temel soruları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bilgi nedir?
- Bilginin kaynağı nedir?
- Bilginin değeri nedir?
- Doğru bilgi var mıdır?
- Bilginin sınırı nedir?
- Bilginin yöntemi nedir?
- İnsan neyi bilebilir?
Doğru bilginin ölçütü olarak farklı felsefi yaklaşımlar aklı, deneyleri, gözlemlenebilir olguları, faydayı, sezgileri ya da özleri (fenomen) kabul etmiştir. Ancak yaklaşımlar bunlarla sınırlı değildir.[8]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kuramsal Bilginin Oluşumu ve Toplumsal Bilgiye Dönüşümünde Epistemoloji Bilgi Hizmetleri İlişkisi I" (PDF). Özgür Külcü - Marmara Üniversitesi. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
- ^ a b "Epistemology". Encyclopedia Britannica. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ a b Steup, Matthias (2005). Zalta, Edward N. (Ed.). "Epistemology". Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2014 bas.).
- ^ "Epistemology". Internet Encyclopedia of Philosophy. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Borchert, Donald M., (Ed.) (1967). "Epistemology". Encyclopedia of Philosophy. 3. Macmillan.
- ^ Carl J. Wenning. "Scientific epistemology: How scientists know what they know" (PDF). 23 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Epistemology". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ Beyter, Taner (26 Temmuz 2019). "Epistemoloji (Bilgi Felsefesi): Neyi, Ne Kadar, Nasıl Bilebiliriz?". Evrim Ağacı. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ahmet Cevizci, Bilgi Felsefesi, Say yay., İstanbul
- Harun Tepe, Felsefede Doğruluk ya da Hakikat, Ankara
- Nayla Fatouki, İdea Nedir?, çev: Atakan Altınörs, Say yay., İstanbul
- Tucker McElroy; Notable Scientists; A To Z Of Mathematicians; 2005
- Ian Stewart; Significant Figures: The Lives and Work of Great Mathematicians; ISBNs: 978-0-465-09612-1
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Vikisözlük'te tanımlar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
|
Vikikaynak'ta belgeler |
|
Vikikitap'ta kitaplar |
|
Vikiversite'de eğitim kaynakları |
|
Vikiveri'de veri |
| Epistemoloji ile ilgili kütüphane kaynakları |
Stanford Felsefe Ansiklopedisi makaleleri
- Epistemology - Matthias Steup.
- Bayesian Epistemology - William Talbott.
- Evolutionary Epistemology - Michael Bradie & William Harms.
- Feminist Epistemology and Philosophy of Science - Elizabeth Anderson.
- Naturalized Epistemology - Richard Feldman.
- Social Epistemology - Alvin Goldman.
- Virtue Epistemology - John Greco.
- Knowledge How - Jeremy Fantl.
İnternet Felsefe Ansiklopedisi makaleleri
- "Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Coherentism". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Contextualism in Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Epistemic Circularity". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Epistemic Justification". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Epistemology of Perception". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Ethnoepistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Evolutionary Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Fallibilism". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Feminist Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Infinitism in Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Internalism and Externalism in Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Moral Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Naturalistic Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Virtue Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
- "Understanding in Epistemology". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.
Britannica Ansiklopedisi
- Epistemology - Avrum Stroll ve A.P. Martinich
Diğer bağlantılar
- London Philosophy Study Guide, öğrencinin Epistemoloji & Metodoloji konusuna olan aşinalığına göre ne okuması gerektiğine dair birçok öneri sunmaktadır.
- Epistemoloji PhilPapers'da
- Knowledge-How Philpapers'da
- What Is Epistemology? – Keith DeRose tarafından konuya özet niteliğinde bir giriş.
- Justified True Belief and Critical Rationalism - Mathew Toll
- Epistemology Introduction, Part 1 ve Part 2 - Paul Newall, Galilean Library.
- Teaching Theory of Knowledge (1986) – Marjorie Clay (ed.), The Council for Philosophical Studies kurumundan elektronik bir yayın.
- An Introduction to Epistemology - Paul Newall, yeni başlayanlara yöneliktir.
- YouTube'da Yeni başlayanlar için epistemoloji hakkında kısa bir film.
