Ed Harris

Ed Harris
Ed Harris
	Ed Harris, 2017
Doğum	Edward Allen Harris; 28 Kasım 1950 (73 yaşında); Englewood, New Jersey, ABD
Meslek	Oyuncu; yapımcı; yönetmen; senarist;
Etkin yıllar	1975-günümüz
Evlilik	Amy Madigan (e. 1983)
Çocuk(lar)	1

Edward Allen "Ed" Harris (d. 28 Kasım 1950; Englewood, New Jersey), dört kez Oscar Ödülü adayı ve Altın Küre ödülü sahibi Amerikalı sinema oyuncusu, yazar ve film yönetmeni. Apollo 13 (1995), Truman Show (1998), Pollock (2000) ve Saatler (2002) filmlerindeki performansları ona eleştirmenlerin beğenisini ve Akademi Ödülü adaylıklarını kazandırmıştır.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yıllar ve özel yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Harris, New Jersey'e bağlı Tenafly şehrinde doğdu. Annesi Margaret seyahat acenteciliği yapmaktaydı. Babası Robert L. Harris ise ABD'nin ünlü şarkıcısı Fred Waring'in korosunda bulundu ve Şikago Sanat Enstitüsü'nün kitap bölümünde çalıştı.^[1] Kendisinden büyük kardeşi Robert, daha küçük olan kardeşinin adı Spencer'dır. Harris presbiteryan kilisesine bağlı orta bir sınıf ailenin çocuğu idi.^[2]^[3] ^[4] 1969 yılında Tenafly Lisesi'ni bitirdi. Lisede Amerikan futbolu oynadı ve takım kaptanlığı yaptı.^[5]^[6] Harris lisede yıldız bir atletti ve bu sayede 1969'da Columbia Üniversitesi'ne devam etti. İki yıl sonra ailesi New Mexico'ya taşındı. Bu arada Harris'te asıl ilgisinin ve yeteneğinin oyunculukta olduğunu keşfetti ve tiyatrolarda bulunmaya başladı. New Mexico Üniversitesi'nin drama çalışmaları bölümüne kaydoldu. Yerel tiyatrolarda birçok başarılı rolden sonra Los Angeles, Kaliforniya'ya gitti ve Kaliforniya Sanat Enstitüsü'nde (California Institute of the Arts) eğitime başladı.

Harris aktris Amy Madigan'la 1983 yılından bu yana evlidir. Çift; Lily adında bir kız çocuğuna sahiptir.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Harris'in ilk önemli rolü Charles Bronson'ın da rol aldığı Borderline idi. Knightriders filminde motosikletli bir King Arthur benzetmesini oynadı. 1983 yılına gelindiğinde oyuncunun yıldızı parlamıştı. Bu yıl astronot John Glenn rolünü The Right Stuff filminde başarıyla canlandırdı. 12 yıl sonra yine uzay çalışmalarını anlatan Apollo 13 filminde canlandırdığı NASA direktörü Gene Kranz rolüyle En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Oskar ödülüne aday oldu.

Diğer Oscar adaylıkları 1999, 2001 ve 2003 yıllarında The Truman Show, Pollock ve The Hours filmleri ile oldu. David Cronenberg'in A History of Violence filminde acımasız bir mafya çalışanını, Ben Affleck'in yönettiği, Casey Affleck ve Morgan Freeman'ın da rol aldığı Gone, Baby, Gone filminde bir polis memurunu canlandırdı. 2007 yılında National Treasure: Book of Secrets filminde Mitch Wilkinson rolünde göründü.

Harris ayrıca televizyon için çekilen roman uyarlamaları olan Riders of the Purple Sage (1996) ve Empire Falls yapımlarında (2005) oynadı.

Harris 2000 yılında kendisinin başrolünde oynadığı ve yönetmenliğini üstlendiği Amerikalı ressam Jackson Pollock'ın yaşamını anlatan Pollock filmiyle En İyi Erkek Oyuncu dalında Oscar adayı oldu. Diğer bir portre rolünü ise 19. yüzyılda Nikaragua Başkanı oan Amerikalı William Walker'ı canlandırdığı Walker filminde oynadı. Oliver Stone'un Nixon filminde Watergate skandalı figürü E. Howard Hunt rolünü ve Copying Beethoven filminde Ludwig van Beethoven rolünü başarıyla canlandırdı.

Harris, tiyatro kariyerini de bırakmayarak birçok tiyatro yapımında yönetmenlik ve oyunculuk yaptı. Neil LaBute'nin tek kişilik oyunu Wrecks ile New York Halk Tiyatrosu'nda sahne aldı. Wrecks 'in ilk gösterimi İrlanda'da bulunan Cork Everyman Tiyatrosu'nda yapılmıştı.

Ödülleri ve Ödül Adaylıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Oscar Ödülü

Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, Apollo 13 (1995)
Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, The Truman Show (1998)
Adaylık: En İyi Erkek Oyuncu, Pollock (2000)
Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, The Hours (2002)

BAFTA Ödülü

Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, The Truman Show (1999)
Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, The Hours (2003)

Emmy ödülü

Adaylık: En İyi Erkek Oyuncu, Mini dizi/TV filmi Empire Falls (2005)

Altın Küre ödülü

Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Sinema filmi, Jacknife (1990)
Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Sinema filmi, Apollo 13 (1996)
Kazandı: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Sinema filmi, The Truman Show (1999)
Adaylık: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Sinema filmi, The Hours (2003)
Adaylık: En İyi Erkek Oyuncu, Mini dizi/TV filmi Empire Falls (2006)

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	İsim	Rolü	Notlar
1978	The Rockford Files	Memur Rudy Kempner
1978	Coma	Patoloji doktoru
1979	Lou Grant	Warren/Tamirci
1980	Borderline	Hotchkiss
1980	The Aliens Are Coming	Chuck Polcheck
1981	Knightriders	Billy
1981	Dream On!
1982	Creepshow	Hank Blaine
1983	Boşluktaki Kahramanlar	John Glenn
1983	Under Fire	Oates
1984	Swing Shift	Jack Walsh
	Places in the Heart	Wayne Lomax
	A Flash of Green	Jimmy Wing
1985	Code Name: Emerald	Gus Lang
	Alamo Bay	Shang
	Tatlı Düşler	Charlie Dick
1987	Walker	William Walker
1987	The Last Innocent Man	Harry Nash
1988	To Kill a Priest	Stefan
1989	Jacknife	David "High School" Flannigan	Aday gösterildi – Golden Globe Award for Best Supporting Actor – Motion Picture
1989	Abyss	Virgil "Bud" Brigman	Aday gösterildi – Saturn Award for Best Actor
1990	Gangsterlerin Arasında	Frankie Flannery
1991	Paris Trout	Harry Seagraves
1992	Amerikalılar	Dave Moss	Valladolid International Film Festival Award for Best Actor^[7]
1992	Running Mates	Hugh Hathaway
1993	The Firm	Wayne Tarrance
1993	Needful Things	Şerif Alan Pangborn
1994	Milk Money	Tom Wheeler
	Çin Mehtabı	Kyle Bodine
	The Stand	General Starkey
1995	Nixon	E. Howard Hunt
	Apollo 13	Gene Kranz	En İyi Oyuncu Kadrosu SAG Ödülü listesi (sinema) Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Male Actor in a Supporting Role Southeastern Film Critics Association Award for Best Supporting Actor Aday gösterildi – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Aday gösterildi – Chicago Film Critics Association Award for Best Supporting Actor Aday gösterildi – Golden Globe Award for Best Supporting Actor – Motion Picture
	Just Cause	Blair Sullivan
1996	The Rock	General Francis X. Hummel
	Eye for an Eye	Mack McCann
	Riders of the Purple Sage	Jim Lassiter
1997	Mutlak Güç	Seth Frank
1998	Physical Graffiti
	Stepmom	Luke Harrison
	Truman Show	Christof	Blockbuster Entertainment Award for Favorite Supporting Actor — Drama En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Altın Küre Ödülü - Sinema National Board of Review Award for Best Supporting Actor Southeastern Film Critics Association Award for Best Supporting Actor Aday gösterildi – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Aday gösterildi – BAFTA Award for Best Actor in a Supporting Role Aday gösterildi – Online Film Critics Society Award for Best Supporting Actor Aday gösterildi – Saturn Award for Best Supporting Actor
1999	The Third Miracle	Frank Shore
2000	Pollock	Jackson Pollock	Director Toronto Film Critics Association Award for Best Actor Aday gösterildi – En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Aday gösterildi – Satellite Award for Best Actor – Motion Picture Drama
	The Prime Gig	Kelly Grant
	Waking the Dead	Jerry Charmichael
2001	Akıl Oyunları	Parcher	Aday gösterildi – Satellite Award for Best Supporting Actor – Motion Picture Aday gösterildi – En İyi Oyuncu Kadrosu SAG Ödülü listesi (sinema)
	Buffalo Soldiers	Colonel Berman
	Kapıdaki Düşman	Binbaşı König
2002	Saatler	Richard Brown	Aday gösterildi – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Aday gösterildi – BAFTA Award for Best Actor in a Supporting Role Aday gösterildi – Broadcast Film Critics Association Award for Best Acting Ensemble Nominared – Dallas-Fort Worth Film Critics Association Award for Best Supporting Actor Aday gösterildi – Golden Globe Award for Best Supporting Actor – Motion Picture Aday gösterildi – London Film Critics Circle Award for Actor of the Year Aday gösterildi – Phoenix Film Critics Society Award for Best Cast Aday gösterildi – En İyi Oyuncu Kadrosu SAG Ödülü listesi (sinema) Aday gösterildi – Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Male Actor in a Supporting Role
2003	Radio	Koç Jones
	The Human Stain	Lester Farley
	Masked and Anonymous	Oscar Vogel
2005	Empire Falls	Miles Roby	Aday gösterildi – Golden Globe Award for Best Actor – Miniseries or Television Film Aday gösterildi – Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actor in a Miniseries or a Movie Aday gösterildi – Satellite Award for Best Actor – Miniseries or Television Film Aday gösterildi – Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Male Actor in a Miniseries or Television Movie
	Winter Passing	Don Holden
	A History of Violence	Carl Fogarty	National Society of Film Critics Award for Best Supporting Actor
2006	Two Tickets to Paradise	Melville
	Beethoven'ı Anlamak	Ludwig van Beethoven
	The Armenian Genocide	US Consul Leslie Davis	Belgesel
2007	Kızımı Kurtarın	Remy Bressant
	Cleaner	Eddie Lorenzo
	Büyük Hazine: Sırlar Kitabı	Mitch Wilkinson
2008	Touching Home	Charlie Winston
2008	Appaloosa	Virgil Cole	Writer, director Boston Film Festival Prize for Best Screenplay Adaptation (with Robert Knott)
2009	Once Fallen	Liam
2010	Özgürlük Yolu	Bay Smith
2010	Virginia	Şerif Tipton
2011	That's What I Am	Bay Simon
2011	Salvation Boulevard	Dr. Paul Blaylock
2012	Gerçeğin Peşinde	David Englander
2012	Game Change	John McCain	Golden Globe Award for Best Supporting Actor – Series, Miniseries or Television Film Aday gösterildi – Primetime Emmy Award for Outstanding Supporting Actor in a Miniseries or a Movie Aday gösterildi – Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Male Actor in a Miniseries or Television Movie
2013	Phantom	Demi
	Zor Kazanç	Ed Du Bois
	Kar Küreyici	Wilford
	Sweet Vengeance	Şerif Jackson
	Yerçekimi	Houston'daki kontrol merkezindeki görevli
2014	Frontera
2015	Cymbeline	Kral Cymbeline
	Run All Night	Shawn Maguire
	The Adderall Diaries	Neil Elliott
2016	In Dubious Battle	Joy
2016	Rules Don't Apply	Bay Bransford
2017	A Crooked Somebody	Sam Vaughn
	Anne!	Adam
	Kodachrome	Ben
	Uzaydan Gelen Fırtına	Leonard Dekkom
2019	The Last Full Measure	Ray Mott
2020	Resistance	George S. Patton
2021	Top Gun: Maverick	Amiral

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Ed Harris Biography - Yahoo! Movies". 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.
^ "file=/chronicle/archive/2000/01/09/PK101712.DTL Ed Harris Has the Righteous Stuff, Too: Actor plays a particularly convincing priest in 'The Third Miracle' - San Francisco Chronicle 2000-01-09". 19 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.
^ "Love the sinner: Harris repents for 'money' roles - Cindy Pearlman, Chicago Sun-Times, 2000-02-06". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.
^ "Ed Harris Biography". 20 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.
^ Rohan, Virginia. "North Jersey-bred and talented too", The Record (Bergen County), 18 June 2007. Accessed 25 June 2007. "Ed Harris: Class of 1969, Tenafly High School"
^ Stein, Ruthe. They're Ready For Their Close-Ups: Camped out at Oscars, the starstruck wait to sneak a peek 17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., San Francisco Chronicle, 25 March 2001. Accessed 31 May 2007. "She's hoping to score a seat near the front and catch the eye of Oscar nominee Ed Harris, who went to Tenafly High School in New Jersey with her mother."
^ "Ed Harris-Awards". www.imdb.com. 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] "Ed Harris Biography - Yahoo! Movies". 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.

[2] "file=/chronicle/archive/2000/01/09/PK101712.DTL Ed Harris Has the Righteous Stuff, Too: Actor plays a particularly convincing priest in 'The Third Miracle' - San Francisco Chronicle 2000-01-09". 19 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.

[3] "Love the sinner: Harris repents for 'money' roles - Cindy Pearlman, Chicago Sun-Times, 2000-02-06". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.

[4] "Ed Harris Biography". 20 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008.

[5] Rohan, Virginia. "North Jersey-bred and talented too", The Record (Bergen County), 18 June 2007. Accessed 25 June 2007. "Ed Harris: Class of 1969, Tenafly High School"

[6] Stein, Ruthe. They're Ready For Their Close-Ups: Camped out at Oscars, the starstruck wait to sneak a peek 17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., San Francisco Chronicle, 25 March 2001. Accessed 31 May 2007. "She's hoping to score a seat near the front and catch the eye of Oscar nominee Ed Harris, who went to Tenafly High School in New Jersey with her mother."

[7] "Ed Harris-Awards". www.imdb.com. 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Altın Küre Ödülü - Film
1943–1975	Akim Tamiroff (1943) Barry Fitzgerald (1944) J. Carrol Naish (1945) Clifton Webb (1946) Edmund Gwenn (1947) Walter Huston (1948) James Whitmore (1949) Edmund Gwenn (1950) Peter Ustinov (1951) Millard Mitchell (1952) Frank Sinatra (1953) Edmond O'Brien (1954) Arthur Kennedy (1955) Earl Holliman (1956) Red Buttons (1957) Burl Ives (1958) Stephen Boyd (1959) Sal Mineo (1960) George Chakiris (1961) Ömer Şerif (1962) John Huston (1963) Edmond O'Brien (1964) Oskar Werner (1965) Richard Attenborough (1966) Richard Attenborough (1967) Daniel Massey (1968) Gig Young (1969) John Mills (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey (1972) John Houseman (1973) Fred Astaire (1974) Richard Benjamin (1975)
1976-2000	Laurence Olivier (1976) Peter Firth (1977) John Hurt (1978) Melvyn Douglas/Robert Duvall (1979) Timothy Hutton (1980) John Gielgud (1981) Louis Gossett Jr. (1982) Jack Nicholson (1983) Haing S. Ngor (1984) Klaus Maria Brandauer (1985) Tom Berenger (1986) Sean Connery (1987) Martin Landau (1988) Denzel Washington (1989) Bruce Davison (1990) Jack Palance (1991) Gene Hackman (1992) Tommy Lee Jones (1993) Martin Landau (1994) Brad Pitt (1995) Edward Norton (1996) Burt Reynolds (1997) Ed Harris (1998) Tom Cruise (1999) Benicio del Toro (2000)
2001–günümüz	Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Tim Robbins (2003) Clive Owen (2004) George Clooney (2005) Eddie Murphy (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Jared Leto (2013) J. K. Simmons (2014) Sylvester Stallone (2015) Aaron Taylor-Johnson (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019) Daniel Kaluuya (2020) Kodi Smit-McPhee (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

g t d En İyi Yardımcı Erkek Televizyon Oyuncusu Saturn Ödülü
TV. (1999-2020)	Dennis Haysbert (1999) James Marsters (2000) Michael Rosenbaum (2001) Victor Garber (2002) James Marsters (2003) Terry O'Quinn (2004) James Callis (2005) Masi Oka (2006) Michael Emerson (2007) Adrian Pasdar (2008) Aaron Paul (2009) John Noble (2010) Aaron Paul (2011) Jonathan Banks (2012) Aaron Paul (2013) Laurence Fishburne (2014) Richard Armitage (2015) Ed Harris (2016) Michael McKean (2017) Doug Jones (2019/2020)
Ağ/Kablo	Peter Dinklage (2018/2019) Jonathan Banks (2021/2022)
Yayın Akışı	Doug Jones (2018/2019) Elliot Page (2021/2022)
TV. (2020-günümüz)	Jonathan Frakes (2022/2023)

g t d En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu National Board of Review Ödülü sahipleri
1954–1975	John Williams (1954) Charles Bickford (1955) Richard Basehart (1956) Sessue Hayakawa (1957) Albert Salmi (1958) Hugh Griffith (1959) George Peppard (1960) Jackie Gleason (1961) Burgess Meredith (1962) Melvyn Douglas (1963) Martin Balsam (1964) Harry Andrews (1965) Robert Shaw (1966) Paul Ford (1967) Leo McKern (1968) Philippe Noiret (1969) Frank Langella (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey / Al Pacino (1972) John Houseman (1973) Holger Löwenadler (1974) Charles Durning (1975)
1976–2000	Jason Robards (1976) Tom Skerritt (1977) Richard Farnsworth (1978) Paul Dooley (1979) Joe Pesci (1980) Jack Nicholson (1981) Robert Preston (1982) Jack Nicholson (1983) John Malkovich (1984) Klaus Maria Brandauer (1985) Daniel Day-Lewis (1986) Sean Connery (1987) River Phoenix (1988) Alan Alda (1989) Joe Pesci (1990) Anthony Hopkins (1991) Jack Nicholson (1992) Leonardo DiCaprio (1993) Gary Sinise (1994) Kevin Spacey (1995) Edward Norton (1996) Greg Kinnear (1997) Ed Harris (1998) Philip Seymour Hoffman (1999) Joaquin Phoenix (2000)
2001–günümüz	Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Alec Baldwin (2003) Thomas Haden Church (2004) Jake Gyllenhaal (2005) Djimon Hounsou (2006) Casey Affleck (2007) Josh Brolin (2008) Woody Harrelson (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Leonardo DiCaprio (2012) Will Forte (2013) Edward Norton (2014) Sylvester Stallone (2015) Jeff Bridges (2016) Willem Dafoe (2017) Sam Elliott (2018) Brad Pitt (2019) Paul Raci (2020) Ciarán Hinds (2021) Brendan Gleeson (2022) Mark Ruffalo (2023)