Canlı
Canlı ya da organizma, biyoloji ve ekolojide, yaşam fonksiyonlarını sürdürebilen, çevresine mümkün olduğunca uyum sağlayarak varlığını devam ettiren, basit yapı moleküllerinden ya da karmaşık organ sistemlerinden oluşan varlıkları tanımlamak için kullanılan bir kavramdır.
Canlılar; çevreye uyum sağlama, üreme ve kalıtım gibi ortak özelliklere sahip doğal varlıklar olup, yaşamın temel ögeleridir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Canlı sözcüğü, Farsçadan Türkçeye geçmiş olan[1] "can" kelimesinden türemiştir. "Can", yaşam anlamına gelir. Bu nedenle "canlı", yaşamı olan, yaşayan anlamında kullanılır.[1] Organizma ise Yunanca kökenli olup, araç veya düzenek anlamındaki ὄργανον (organon) sözcüğünden türetilmiştir.
Canlıların sınıflandırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Evrende çok sayıda canlı bulunduğundan, bunların her birini tek tek incelemek mümkün değildir. Bu nedenle canlılar, belirli özelliklerine göre sınıflandırılır. Canlıların ortak ya da farklı özelliklerine göre yapılan bu gruplandırmaya taksonomi (sınıflandırma) ya da biyosistematik adı verilir. Bu sınıflandırmayı inceleyen bilim dalına ise sistematik (taksonomi) denir.
Canlılar temel olarak altı âlemde sınıflandırılır:
Canlıların ortak özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Canlıların ortak bazı temel özellikleri şunlardır:
- Hücresel yapı
- Metabolizma
- Homeostazi (iç denge)
- Beslenme
- Solunum
- Boşaltım
- Dolaşım
- Büyüme ve gelişme
- Çoğalma (Üreme, replikasyon)
- Çevresel uyarılara tepki
- Adaptasyon
- Ölüm
Her canlıda bu özelliklerin tümü ya da bir kısmı gözlemlenebilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- BBC News 10 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yaşam Ağacı 21 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
