Asmakonak, Posof
| Asmakonak | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Asmakonak Asmakonak'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1842 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 44 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Asmakonak, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyün eski adı Samhula'dır. Gürcüce bir yer adı olan Samhula (სამხულა), Gürcüce “sami” (სამი: üç) ve “hula” (ხულა: ambar) kelimelerinden türemiş bir yer adıdır ve “Üç Ambarlar” anlamına gelir.[3] Bu yer adı, 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde de Samhula (سامخولا) olarak kaydedilmiştir.[4] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Ardahan bölgesine sahip olan Ruslar ise köyün adını Samhlia (Самхлиа) olarak kaydetmiştir.[5] Köyün adı zaman içinde Türkçe kaynaklarda Sanhulye'ye (سانخولیە) dönüşmüştür.[6]
Samhula, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Kuzay nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 13 hane yaşıyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Hane reislerinin çoğu Gogiça, Meraba, Matsatsa, Davit, Badura gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu. "Küçük Kır" ve "Büyük Kır" adıyla köyün üzerine iki tarla ve ayrıca iki yayla yazılıydı. Samhula'da bu tarihte bir adet değirmen bulunuyordu.[7]
Samhula, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Digur nahiyesinin köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 174 kişiden oluşuyordu. Rus idaresinde Samhula köyünün nüfusu, 1896’da 202 kişiye, 1906’da da 231 kişiye yükselmişti. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[8][9]
Samhula, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Samhula köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Samhula, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Sanhulye" (سانخولیە) adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının Merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımıda "Sanhuliye" olarak kaydedilmiş olan Samhula, aynı idari konuma sahipti ve köyde 397 kişi yaşıyordu.[11] Türkçe kaynaklarda farklı biçimlerde yazılmış olan Samhula adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Asmakonak olarak değiştirilmiştir.[12] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Asmakonak (Sanhulya)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Asmakonak köyü, Ardahan il merkezine 85 km, Posof ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 44[2] |
| 2021 | 41[2] |
| 2020 | 40[2] |
| 2019 | 46[2] |
| 2018 | 32[2] |
| 2017 | 38[2] |
| 2016 | 42[2] |
| 2015 | 43[2] |
| 2014 | 47[2] |
| 2013 | 40[2] |
| 2012 | 43[2] |
| 2011 | 46[2] |
| 2010 | 47[2] |
| 2009 | 48[2] |
| 2008 | 48[2] |
| 2007 | 45[2] |
| 2000 | 67[14] |
| 1990 | 149[15] |
| 1985 | 216[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Asmakonak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Asmakonak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ ""ხულა" (hula) – Gürcü Maddi Kültürünün Etnografya Sözlüğü". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 457". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 322; II. cilt (1941), s. 315; III. cilt (1958), s. 458". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 321" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 747". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ a b "Asmakonak Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.