Arılı, Posof
| Arılı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Arılı Arılı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1575 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 50 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Arılı, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyün eski adı Zedastminda'dır. Gürcüce bir yer adı olan Zedatsimda (ზედაწმინდა), 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Zedavan Zminda (زدوان ذمندە) biçiminde kaydedilmiştir. Gürcüce "zeda" (ზედა) "yukarı", "tsminda" (წმინდა) ise "aziz" anlamına gelir. Gürcüce bu tür yer adlarının ilk kelimesinin, Stepanzminda'da olduğu gibi özel ad olması gerekir. Bu yer adı yanlış veya eksik yazılmış olabilir.[3] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Zidaziminda (زیدەزیمندە) olarak geçer.[4] Bu yer adı 1935 yılında Zedezumende halini almıştır.[5] Arılı'nın 2 km kuzeyindeki "Marsolat" mahallesinin adı da Buğdaysı meyve anlamındaki Gürcüce "Martsvala" (მარცვალა) kelimesinden türemiş olan "Martsvalatubani"den (მარცვალათუბანი) gelir.[6]
Zedatsminda köyü, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan Mesheti bölgesinin köylerinden biridir. Osmanlılar köyü 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı mufassal deftere göre Zedatsminda, Gürcülerden ele geçirildiği için Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmış olan eyaletin sınırları içindeki Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Bu defterde köy boş olarak kaydedilmiştir.[3]
Zedatsminda, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin Zedatsminda (Зедацминда) olarak kaydettiği köy, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) kazasına bağlıydı. Bu kazada yer alan Badela nahiyesinin 13 köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre köyde, tamamı Türklerden oluşan 112 kişi yaşıyordu.[7] Köyün nüfusu 1896’da 114 kişiye, 1906’da da 163 kişiye yükselmişti.[8]
Zedatsminda, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Zedatsminda köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Zedatsminda köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Zidaziminda" adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımıdan aynı idari konuma sahipti ve köyde 359 kişi yaşıyordu.[5] 1950 genel nüfus sayımında "Zedesümde" olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu 436 kişiden oluşuyordu.[10] Zedatsminda / Zidaziminda / Zedesümde adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Arılı olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Arılı (Zedezümde)" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 94 km, Posof ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 50[2] |
| 2021 | 52[2] |
| 2020 | 51[2] |
| 2019 | 51[2] |
| 2018 | 57[2] |
| 2017 | 55[2] |
| 2016 | 58[2] |
| 2015 | 54[2] |
| 2014 | 58[2] |
| 2013 | 65[2] |
| 2012 | 68[2] |
| 2011 | 72[2] |
| 2010 | 72[2] |
| 2009 | 79[2] |
| 2008 | 83[2] |
| 2007 | 80[2] |
| 2000 | 107[13] |
| 1990 | 127[14] |
| 1985 | 263[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arili, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Arılı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 318, III. cilt (1958) s. 452". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ a b "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 402" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 186 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 115, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 225" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2022.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 986". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ a b "Arılı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.