Bergama
- Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kent ile ilgili bilgi için Pergamon maddesine bakınız.
| Bergama | |
|---|---|
 | |
 İzmir'in Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İzmir |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mahmut Kaşıkçı [1] |
| • Belediye başkanı | Hakan Koştu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.544 km² |
| Rakım | 68 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 103,185 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 104.944 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 35700 |
| İl alan kodu | 0232 |
| İl plaka kodu | 35 |
Resmî site http://www.bergama.bel.tr | |
Bergama, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin güneyinde Aliağa, doğusunda Kınık ve Manisa ili, kuzeyinde Balıkesir ili, batısında Dikili, güneybatısında Ege Denizi bulunmaktadır.
Köken bilimi
Özhan Öztürk'ün iddiasına göre Bergama, Hitit dilinde "Yüksek yerleşim/üs", Hitit-Kaşka sınırındaki Argoma (Suluova) ise aynı dilde "sınır yerleşimi/üssü" anlamına gelmektedir.[3] Yunanca Πέργαμος (Pergamos) olarak bilinmektedir.
Tarihçe
Karesi Beyi tarafından fethedilen Bergama uzun süre Karesi Beyliği egemenliğinde kalmış daha sonra Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır. 1337-1868 arası merkezi Balıkesir olan Karesi Sancağı'na bağlı olan Bergama, 1868-1877 arası merkezi Manisa olan Saruhan Sancağı'na bağlandıktan sonra İzmir Sancağı'na bağlanmıştır.
Coğrafya
Bergama, İzmir'in kuzeyinde, Bakırçay Havzası'nda yer alır. Türkiye'nin en büyük ilçelerinden biri olan Bergama'nın yüzölçümü 1.544 km2'dir.[2] İlçenin güneyinde Aliağa, doğusunda Kınık ve Manisa ilinin Soma ve Yunusemre ilçeleri, kuzeyinde Balıkesir ilinin İvrindi, Burhaniye ve Ayvalık ilçeleri, batısında Dikili, güneybatısında Ege Denizi bulunmaktadır. İl merkezine uzaklığı 103 km'dir. Bergama'ya toplam 137 mahalle bağlıdır.
İlçe, Ege Bölgesi'nin kuzeybatısında olup 39° 07 kuzey enleminde ve 27° 12 doğu boylamında yer almaktadır. Kuzeyinde Madra Dağı, güneyinde Yunt Dağı, dağ silsileleri ile çevrili Bakırçay Havzası'nda kurulmuştur. Bakırçay Ovası'nın uzunluğu 45 km, genişliği yer yer 15–20 km arasında değişmektedir. İlçe merkezinin rakımı 68 metre, Akropol'deki rakımı 331 metredir. İlçenin İzmir'e ve komşu iller olan Manisa, Balıkesir gibi merkezlere olan uzaklığı 100 km civarındadır. İlçe, merkezi dahil olmak üzere, Zeytindağ, Yuntdağ, Göçbeyli, Turanlı ve Kozak bucakları olarak altı bucağa ayrılmıştır. Kozak bucağı, eskiden Karesi Sancağı'na bağlı bir ilçe idi.
İklim
Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi egemendir. Kışlar çok sert geçmez. Hava sıcaklıkları genel ortalamalar içerisindedir. Rüzgarlar yaz ve kış kuzeyden yıldız, kuzeydoğudan poyraz, kuzeybatıdan karayel şeklinde eser. Lodos ve batı rüzgarları yağmur getirir. Yıllık toplam yağış tutarı 601 mm civarındadır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[4] | 63.742 | 13.223 | 50.519 |
| 1935[5][a] | 57.342 | 14.837 | 42.505 |
| 1940[6] | 60.292 | 14.569 | 45.723 |
| 1945[7] | 66.073 | 16.351 | 49.722 |
| 1950[8][b] | 46.851 | 16.419 | 30.432 |
| 1955[9] | 48.648 | 18.032 | 30.616 |
| 1960[10] | 73.119 | 21.689 | 51.430 |
| 1965[11] | 82.373 | 24.121 | 58.252 |
| 1970[12] | 86.169 | 27.044 | 59.125 |
| 1975[13] | 90.591 | 29.749 | 60.842 |
| 1980[14] | 96.846 | 34.716 | 62.130 |
| 1985[15] | 95.300 | 38.849 | 56.451 |
| 1990[16] | 101.421 | 42.554 | 58.867 |
| 2000[17] | 106.536 | 52.173 | 54.363 |
| 2007[18] | 102.581 | 58.212 | 44.369 |
| 2008[19] | 100.671 | 57.947 | 42.724 |
| 2009[20] | 100.802 | 58.570 | 42.232 |
| 2010[21] | 100.801 | 59.366 | 41.435 |
| 2011[22] | 101.158 | 60.559 | 40.599 |
| 2012[23] | 101.004 | 61.406 | 39.598 |
| 2013[24] | 101.217 | 101.217 | veri yok |
| 2014[25] | 101.813 | 101.813 | veri yok |
| 2015[26] | 101.917 | 101.917 | veri yok |
| 2016[26] | 102.090 | 102.090 | veri yok |
| 2017[26] | 102.961 | 102.961 | veri yok |
| 2018[26] | 103.185 | 103.185 | veri yok |
| 2019[26] | 103.867 | 103.867 | veri yok |
| 2020[26] | 104.944 | 104.944 | veri yok |
| 2021[26] | 104.980 | 104.980 | veri yok |
| 2022[26] | 105.754 | 105.754 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ekonomi
Bergama ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Verimli Bakırçay Ovası’nda tütün, pamuk, zeytin ve üzüm yetiştirilmektedir. Kozak Yaylası'nda ekonomik getirisi yüksek olan çam fıstığı önemli bir gelir kaynağıdır. Günümüzde özellikle dağ köylerinde arıcılık giderek gelişmekte ve önemli bir geçim kaynağı haline gelmektedir. Tarıma dayalı sanayi de son yıllarda gelişme göstermektedir. İlçede halıcılık ve kilim dokumacılığı gelişmiştir.
Kültür
- Halk oyunları
Bergama Zeybeği, Harmandalı, Bergama Bengisi, Güvende, Somalı, Yalabı, Dağlı, Arpazlı, Çekirdeksiz Bağlarım karma oyunlardır. İsmailli, Jandarma, Yunddaği, Sebai, Üç parmak, Koca Arap, Nacakoğlu erkeklerin oynadığı oyunlardır. Bergama Konakları, Entarisi Mavili, Zahide Molla, Findik Sıdıkam, Al Basma, Kız Harmandalısı, Ey Yüceler, Al Basmadan Donu Var, Sepetçioğlu ise kadınların oynadığı oyunlardır. Tahir Musa Ceylan'ın "Diri Aşk" romanının bir kısmı Bergama'da geçmektedir.
- UNESCO Dünya Mirası Listesi
Uzun uğraşlar sonucunda Bergama 22.06.2014 tarihinde Katar'ın başkenti Doha'da düzenlenen toplantının ardından UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girdi.Türkiye'nin, 2011'de geçici listeye kabul edilen diğer adayı Bergama da bu toplantıyla, "Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı" dosyasıyla asıl listeye girdi.Bergama UNESCO Dünya Mirası`ne giren 999. miras oldu.[27]
Yönetim
- Belediye başkanları
| Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Belediye Başkanı | Parti | Oy oranı (%) |
| 2019 | Hakan Koştu | Adalet ve Kalkınma Partisi | 48,79 |
| 2014 | Mehmet Gönenç | Cumhuriyet Halk Partisi | 34,55 |
| 2009 | Mehmet Gönenç | Cumhuriyet Halk Partisi | 33,10 |
| 2004 | Raşit Ürper | Adalet ve Kalkınma Partisi | 36,40 |
| 1999 | Akif Ersezgin | Demokratik Sol Parti | 35,89 |
| 1994 | Sefa Taşkın | Cumhuriyet Halk Partisi | 36,30 |
| 1989 | Sefa Taşkın | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 40,89 |
| 1984 | Yakup Kaşarcıoğlu | Anavatan Partisi | 33,26 |
| 1977 | Rıfat Serdaroğlu | Adalet Partisi | 49,00 |
Eğitim
İlçede; 134 ilköğretim, 15 orta öğretim kurumu bulunmaktadır. Bu okullarda 16074 öğrenci eğitim görmekte ve 1012 öğretmen görev yapmaktadır. Yüksek öğrenim kurumları olarak da Ege Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Meslek Yüksekokulları bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2015.
- ^ a b "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ Bergama Parku "yüksek" + huma(ti) “yerleşim” ve Arguma erha “sınır” + huma(ti) “yerleşim” Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi. Nika Yayınları. Ankara, 2016 (3. Baskı) s. 438-39
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Bergama Nüfusu - İzmir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İzmir Bergama Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Bergama, UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girdi". Zaman. 23 Haziran 2014. 24 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014.
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Bergama ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Bergama Belediyesi 27 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Bergama Kaymakamlığı4 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)