Şirin Ebadi
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Şirin Ebadi | |
|---|---|
 Shirin Ebadi, 2005 | |
| Doğum | 21 Temmuz 1947 İran, Hemedan |
| İkamet |  İngiltere, Londra |
| İmza | |
 | |
Şirin Ebâdî (Farsça: شیرین عبادی) (21 Haziran 1947, Hemedan), İranlı avukat, yazar, insan hakları savunucusu.
Özellikle kadın ve çocuk hakları alanındaki çalışmalarıyla, 10 Aralık 2003'te Nobel Barış ödülünü aldı. Ebâdî bu ödülle Nobel alan ilk İranlı ve ilk Müslüman kadın oldu.
Hemedan'da ticaret hukuku profesörü bir babanın kızı olarak 1947'de doğan Ebadi, 1965'te Tahran Üniversitesi hukuk bölümüne girdi, 1969'da okulu bitirdikten sonra hakimlik sınavını kazanarak 1970'te stajyer hakim olarak göreve başladı. Bu arada Tahran Üniversitesi'nde yüksek lisans eğitimine devam etti ve 1971'de diplomasını aldı. 1975'te İran'da yasama organının başına geçen ilk kadın olduysa da 1979 İran Devrimi'nden sonra rütbe-i tenzil edildi.
Kasım 2005 ve Haziran 2008 tarihlerinde ABD'den Foreign Policy ve İngiltere'den Prospect dergilerinin internet üzerinden okuyucu anketleri ile oluşturduğu Dünyanın ilk 100 entelektüeli listelerinde, 2005 yılında 12., 2008 yılında 10. sırada yer almıştır.
Biyografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İran'ın Hamadan kentinde doğdu, babası şehrin baş noteri ve ticaret hukuku profesörüydü. Ailesi 1948'de Tahran 19 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’a göç etti. 1965'te Ebadi Tahran Üniversitesi Hukuk fakültesine kabul edildi ve 1969’da mezun oldu. Hemen ardından yargıç olmak için gereken sınavları başarıyla tamamladı ve 6 ay stajyerlikten sonra yargıç oldu. Bu arada eğitimine devam edip Master yaptı ve 1971’de mezun oldu. 1975'te İran'ın ilk kadın mahkeme başkanı oldu.
İran İslam Devriminden sonra Ebadi erken emekliliğini istedi.
Mükerrer müracaatlarına gelen ret cevaplarına karşılık 1993'e kadar hukuk adına yapabileceği işler için izin alamadı ve o bu boş zamanını İran'ın dergilerinde yazılar yazmakla geçirdi ve bu yazılar onun bilgilerinin genişlemesini sağladı.
Artık Ebadi üniversitede hukuk dersi veriyordu ve kadın ve çocuk hakları adına kampanyalar düzenliyordu.
Bir Avukat Olarak Ebadi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir avukat olarak Ebadi her zaman kirli yargı sistemine karşı görüşleri ve liberal bakış açısıyla bilinir. O Daryuş Furuher'in ailesinin avukatlığını yaptı. Daryuş Furuher İran'ın entelektüel politikacılarındandı ki evinde bıçaklanmış ve öldürülmüştü. Karısı Parvaneh Eskandari de aynı olayda öldürülmüştü. 1999'daki üniversite öğrencilerinin gösterilerinde resmi olarak kabul edilen tek ölümdü o.
Nobel Barış Ödülü
[değiştir | kaynağı değiştir]10 Kasım 2003’te Ebadi Nobel barış ödülünü özellikle kadın ve çocuk hakları olmak üzere demokrasi ve insan hakları adına cesur girişimleri adına kazandı. Jüri onun cesareti ve tehditlere asla kulak asmamasını övdü.
Nobel Ödülünden Sonraki Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Nobel ödülünden sonra Ebadi dünyanın çeşitli üniversitelerinde hukuk dersi vermek için yolculuk etmeye başladı. 2008’de Ebadi Reuter’s haber ajansına son iki senede (yani Ahmedinejad'ın cumhurbaşkanı olduğu dönemde) İran'daki insan haklarının gerilediğini ifade etti. Ve daha sonraki konuşmalarında kendisi ve ailesine gelen ve yurt dışında yaptığı konuşmaları hedef alan tehditlerin arttığını söyledi. Ancak 7 Ağustos 2008'de Ebadi yine de İslam rejimi makamlarınca tutuklanan 7 Bahaî liderinin savunmasını üstleneceğini açıkladı. İslam rejimi Bahaî mezhebini sapkın bir mezhep olarak değerlendiriyor ve bu mezhebe mensup olanları idam istemiyle yargılıyor.
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- İran İnsan Haklarının Tarih ve Belgelemesi (New York, 2000, ISBN 0-933273-40-1)
- Çocuk Hakları, İran'daki Çocuk Haklarının Yasal Görüşleri Üzerine Bir Araştırma (Tehran, 1994)
- İran'ın Dirilişi, Bir Devrimin ve Bir Umudun Biyografisi (New York, 2006, ISBN 1-4000-6470-8)
- Modern İran'da Demokrasi, İnsan Hakları ve İslam. Psikolojik, Sosyal ve Kültürel Bakış Açıları (Bergen, 2003, ISBN 82-7674-922-4)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kişisel sitesi
- Shirin Ebadi Nobel ödülü websitesinde21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Shirin Ebadinin otobiografisi Nobel ödülü websitesinde 30 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- David Batty in conversation with Shirin Ebadi, "If you want to help Iran, don't attack", The Guardian, Friday, June 13, 2008
- İran'da kadın hakları (Qantara.de)
