Yardım:IPA

Bu sayfa Uluslararası Fonetik Alfabesi (IPA) bilmeyenlere rehberlik etmesi amacıyla oluşturulmuştur ve sadece en çok kullanılan işaretler yer almaktadır. Diğer az kullanılan işaretler asıl UFA sayfasında yer almaktadır.
Daha rahat anlaşılması için Türkçede olan sesler Türkçe kelimelerden örneklerle, Türkçede bulunmayanlar ise özellikle İngilizce, Almanca, Fransızca gibi Türkiye'de çok bilinen dillerden örneklerle gösterilmiştir. Çince, Hintçe, Arapça ve Rusça gibi Latin alfabesiyle yazılmayan dillerden seçilen kelimelerin yanında Türkçe okunuşuna göre Latin alfabesiyle yazılmış hâlleri yer almaktadır.

Ana işaretler

Harf	Örnek	Tanım
^ üst A
[ a ]	Türkçe ara
[ ɐ ]	Almanca Ober (garson) Rusça голова, gıla'va (baş)	[æ] sesine benzer. Ancak ağız daha açıktır.
[ ɑ ]	Felemenkçe bad (banyo) Fince kana (tavuk)	[æ] sesine benzer. Ancak daha geriden söylenir.
[ ɒ ]	İngilizce Boston Farsça آب, ab (su)	[ɑ] sesine benzer. Ama dudaklar yuvarlaktır.
[ ʌ ]	İngilizce plus (artı)	[ɒ] sesine banzer, ancak dudaklar düzdür.
[ æ ]	İngilizce cat (kedi) Azerice səs (ses) İsveççe päron (armut)	[ɑ] ve [ɜ] arası bir ses.
^ üst B
[ b ]	Türkçe büyük
[ ɓ ]	Viyetnamca bư (salak) Zulu ubaba (babam)	Gırtlaktan söylenen [b] sesi.
[ ʙ ]		Sadece bazı Afrika dillerinde bulunur. Üşürkenki brrr sesine benzer.
[ β ]	İspanyolca lava (lav) Türkmence watan (vatan)	[b] ve [v] arası bir ses
[ p ]	Türkçe parti
^ üst C
[ c ]	Türkçe kebap	Türkçede ince ünlülerle kullanılan K sesi
[ ç ]	Almanca Ich (ben)	[j] ve [x] arası bir ses.
[ ɕ ]	Lehçe ściana, Çince 西安, Xi'an, Şian	[ʃ] ve [j] arası bir ses.
^ üst D
[ d ]	Türkçe dağ
[ ɗ ]	Svahili Dodoma, Viyetnamca đi (yürümek, gitmek)	Gırtlaktan söylenen [d] sesi.
[ ɖ ]	Hintçe डेढ़, derh (bir buçuk) İsveççe nord (kuzey)	Yuvarlanan [d] sesi.
[ dʒ ]	Türkçe cam
[ dz ]	İtalyanca zero (sıfır) Arnavutça xehe (mineral) Ermenice ձյուն, dzün (kar)	Hızlı okunan [d] ve [z] sesleri
[ dʑ ]	Lehçe niedźwiedź (ayı)	Hızlı okunan [d] ve [ʑ] sesleri.
[ dʐ ]	Lehçe dżem (reçel)	Hızlı okunan [d] ve [ʐ] sesleri.
[ ð ]	İngilizce the	[d] sesine benzer. Ancak daha serttir.
^ üst E
[ e ]	Türkçe ev
[ ə ]	İngilizce above (aşağı)	[e] ve [ɯ] arası bir ses
[ ɚ ]	Amerikan İngilizcesi runner (koşucu)	[ə] ve [r] arası bir ses.
[ ɜ ]	İngilizce bird	[e] sesine benzer. Ama dil daha geridedir.
^ üst F
[ f ]	Türkçe fil
[ ɸ ]	Japonca 富士, Fuji	[f] sesine benzer, ama dudaklar dişe değmez. Mum üflerkenki gibi.
^ üst G
[ g ]	Türkçe garaj	Türkçede kalın ünlülerle kullanılan G sesi
[ ɠ ]	Svahili Uganda	Gırtlaktan söylenen /g/ sesi.
[ ɢ ]	Arapça القذافي‎, Al-Qaddâfî (bazı ağızlarda)	Şablon:UFA sesine benzer, ama daha serttir çıkar.
[ ɟ ]	Türkçe gör	Türkçede ince ünlülerle kullanılan G sesi
^ üst H
[ h ]	Türkçe hemen
[ ɦ ]	Ukraynaca гора, hora (dağ)	[h] sesine benzer. Ama ağız daha açıktır.
[ ħ ]	Arapça ممحمد, Muhammed	[h] sesine benzer. Ama daha geriden çıkar.
^ üst I
[ i ]	Türkçe isim
[ ɨ ]	Rusça ты, tɨ	[ɯ] ve [i] arası bir ses.
[ ɪ ]	İngilizce sit	Çabuk okunan İ sesi. Bir başka ünlüden sonra kullanıldığında o ünlüyü Y sesine yaklaştırır. Örneğin ay, [aɪ] olarak gösterilir.
^ üst J
[ j ]	Türkçe yer
[ ʝ ]	Türkçe iğne	Türkçede ince ünlülerle kullanılan Ğ sesi
^ üst K
[ k ]	Türkçe kapı	Kalın ünlülerle birlikte kullanılan K sesi
[ q ]	Arapça القرآن (Kur'an) Azerice qardaş (kardeş)	Gırtlaktan okunan bir K sesi
^ üst L
[ l ]	Türkçe lâle	Türkçede ince ünlülerle kullanılan L sesi
[ ɫ ]	Türkçe lala	Türkçede kalın ünlülerle kullanılan L sesi
[ ɬ ]	Gaelce llwyd (gri), Zulu isilhalha (ağaç)	[l] ve [ʃ] arası bir ses.
[ ɭ ]	Norveççe farlig (tehlikeli)	Yuvarlanan [l] sesi.
[ ɺ ]	Japonca ラーメン, rāmen	[l] ve [ɾ] arası bir ses
[ ʎ ]	İspanyolca llama (ateş)	[l]ve [j] arası bir ses
[ ɮ ]	Zulu dla (yemek)	[l] ve [ʒ] arası bir ses.
^ üst M
[ m ]	Türkçe merak
[ ɱ ]	Türkçe semfoni (bazı ağızlarda)	Üst dudağın dişe değirildiği bir /m/ sesi.
^ üst N
[ n ]	Türkçe nar
[ ŋ ]	İngilizce king (kral)	[n] ve [g] arası bir ses.
[ ɲ ]	İspanyolca enseñar (örğretmek) Fransızca champagne (şampanya)	[n] ve [j] arası bir ses
[ ɳ ]	Hintçe गणेश, Ganeşa, İsveççe garn (iplik)	Yuvarlanan /n/ sesi.
[ ɴ ]	Japonca 日本, Nihon (Japonya)	Sert bir [n] sesi.
^ üst O
[ o ]	Türkçe ordu
[ ø ]	Türkçe örnek
[ ɵ ]	İsveççe dum (salak)	[o] ve [ø] arası bir ses.
[ ɔ ]	İngilizce how	[o] ve [a] arası bir ses.
[ œ ]	Fransızca jeune (genç), Almanca Hölle (cehennem)	Peltek bir Ö sesi
[ ɤ ]	Estonca kõrv (kulak) Viyetnamca tơ (ipek)	[o] sesine benzer. Ama dudak düzdür.
^ üst R
[ r ]	İspanyolca perro İskoçça borrow	Türkçedekinden daha sert bir R sesi
[ ɹ ]	İngilizce borrow (bazı ağızlarda)	[r] sesine benzer. Ama dil damağa değmez.
[ ɾ ]	Türkçe Türkçe
[ ɽ ]	Hintçe साड़ी, sari	[ɾ] sesine benzer. Ama dil daha geridedir.
[ ʀ ]	Fransızca karré (kare), Almanca Rübe (turp)	Yutulan [ɾ] sesi.
[ ʁ ]	Fransızca Paris Almanca Rübe (turp), Kazakça саған, sağan (sen)	Gırtlaktan çıkan [ɾ] sesi.
^ üst S
[ s ]	Türkçe sistem
[ ʃ ]	Türkçe şart
[ ʂ ]	Rusça шут, şut (aptal)	Yuvarlanan [ʃ] sesi.
^ üst T
[ t ]	Türkçe taş İngilizce stop (dur)
[ ʈ ]	Hintçe ठग, tıg (hırsız)	Yuvarlanan [t] sesi
[ ts ]	Rusça царь, tsar (çar) Almanca zehn (on) Gürcüce კაცი, katsi	Hızlı okunan "ts"
[ tʃ ]	Türkçe çam
[ ʨ ]	Lehçe ciebie (sen, siz) Katalanca fletxa (ok)	[tʃ] ve [j] arası bir ses
[ θ ]	İngilizce bath (hamam, banyo), Yunanca θάλασσα, talasssa (deniz)	[t] ve [s] arası bir ses.
^ üst U
[ u ]	Türkçe uzun Fransızca vous (sen, siz)
[ ʉ ]	Rusça кюрий, kuri (köri)	[ɨ] ve [u] arası bir ses.
[ ʊ ]	İngilizce foot Almanca Bundesrepublik	Uzun okunan [u] sesi.
^ üst V
[ v ]	Türkçe var Almanca Wächter (muhaffız) Yunanca βερνίκι, verniki (vernik)
[ ʋ ]	Almanca was (ne)	[v] ve [w] arası bir ses.
^ üst W
[ w ]	İngilizce wow (vay) Fransızca oui (evet) Lehçe łaska (zarafet)	Türkçede bazı ağızlarda savaş.
[ ʍ ]	İngilizce what (ne, bazı ağızlarda) Kernevekçe whath	[h] ve [w] seslerinin arası bir sestir.
[ ɯ ]	Türkçe ılık
[ ɰ ]	Türkçe ağa	Türkçede kalın ünlülerle kullanılan Ğ sesi
^ üst X
[ x ]	Almanca Kuchen İskoçça loch (göl) Azerice xoş (hoş)	[k] ve [h] arası bir ses
[ χ ]		[x] sesine benzer, ama daha geriden çıkar. Almanca ve Arapça'nın bazı şivelerinde bulunur.
^ üst Y
[ y ]	Türkçe üzüm
[ ʏ ]	Türkçe hükûmet (bazı ağızlarda)
[ ɥ ]	Fransızca nuit	[y] ve [w] arası bir ses.
^ üst Z
[ z ]	Türkçe zam
[ ʒ ]	Türkçe ajan
[ ʐ ]	Lehçe źrebię (tay)	[ʒ] ve [j] arası bir ses
[ ʑ ]	Lehçe żona (eş, karı)	[ʒ] sesine benzer. Ama dil daha geridedir.
^ top Diğer
[ ɣ ]	Arapça غرفة, ğurfa (oda) Yunanca γάλα, ğala (süt)	Türkçedeki Ğ sesine benzer, ama daha kabadır. Gargara yaparken çıkan sese benzetilebilir.
[ ʔ ]	İngilizce, bazı ağızlarda button /ˈbʌʔn/ (düğme)	Nefesin kısa bir süre kesilmesi şeklinde tanımlanabilir.
[ ʕ ]	Arapça عربي, ʿarabî (Arapça), İbranice עִבְרִית, ʿivrit (İbranice)	Gırtlaktan çıkan hafif bir ses
[ ǀ ]	Zulu icici (küpe)	Türkçede olmaz anlamındaki "cık-cık" sesine benzer.
[ ǁ ]	Zulu ixoxo (kurbağa)	Dilin damağa dayanıp "zuk-zuk" sesleri çıkartılmasıyla oluşturulur. At kişnemesine benzetilebilir.
[ ǃ ]	Zulu iqaqa (kokarca)	İki dudağın ses çıkartarak açılması ile elde edilir. Öpücük sesine benzetilebilir.

• ^1^2 Bu işaretler resmî olarak birbirine bağlanır (/t͡ʃ/). Bazen tek işaret olarak da yazılırlar (/ʧ/), ama bu artık resmî değildir. Ancak çoğu sunucu tarafından desteklenmediği için bağ olmadan yazılmlıdırlar.

Diyakritik işaretler

Harf	Örnek	Tanım	^ üst
[ . ]		Hece ayıracı. (genelde gösterilmez)
[ n̩ ]	Türkçe yan	Sonra geldiği ünsüzün sonrasında ünlü gelmediğini gösterir. (genelde gösterilmez)
[ aː ]	Almanca Aachen Fransızca gare (gar)	Ünlü harfi uzatır.
[ aˑ ]	Almanca Fahre (sürmek)	Ünlü harfi alçaltarak uzatır.
[ ɑ̃ ]	Fransızca blanc (beyaz)	Burundan çıkan /ɑ/
[ ˈa ]	Türkçe telaffuz	Birincil vurgu. Kendinden sonraki sesi vurgular.
[ ˌe ]	Türkçe telaffuz	İkincil vurgu. Kendinden sonraki sesi vurgular.
[ lʲ ]	Rusça Ленин /lʲe'nʲɪn/	Sesi peltekleştirir (/j/ sesine benzetir).
[ kʰ ]	İngilizce come (gel)	Ünsüz söylenirken daha çok hava çıkmasını sağlar.
[ kʷ ]	İngilizce quick (çabuk)	Ünsüz söylenirken dudak hareketi olmasını sağlar.
[ k’ ]	Zulu ukuza (gelmek)	Harfi daha sertleştirir.
[ lˤ ]	Arapça الله, Allah	Harf söylenirken dil, dişlere normalden daha fazla yaklaştırılır.
[ á ]	妈妈 , māma (anne)	Yüksek sesle.
[ ā ]	妈妈, māma (anne)	Orta sesle.
[ à ]	马, mă (at)	Düşük sesle
[ â ]	骂, mà (lânet)	Düşen sesle
[ ǎ ]	麻, má (keten)	Yükselen sesle

Uyarı;

• Çince'nin Latin Alfabesi ile yazımında kullanılan diyakritik işaretler IPA işaretleri ile aynıdır, ama farklı sesleri ifade eder.

Gösterimi

UFA yazılırken hep iki parantez arasında gösterilir. Bunun en çok kullanılan iki yolu ise;

• /Eğik çizgiler/ fonem denilen anlamlı sesleri gösterir. Eğik çizgiler arasındaki bir işaretin bile değiştirilmesi durumunda kelimenin anlamı değiştirebilir ya da kelime hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Ancak, eğer okuyucu yazılan dili bilmiyorsa nasıl okuması gerektiini anlayamayabilir.
• [Köşeli parantezler] kelimenin sesbilimsel detaylarını gösterir, ki eğer okuyucunun anadili o dilse zaten nasıl okuması gerektiğini bilir. Ancak, okuyucu anadili olarak yabancı bir dili konuşuyorsa o dili nasıl okuması gerektiğini anlayamaz. Köşeli parantez, sadece ayrıntılı olarak okunması istendiğinde kullanılır.

Kullanımı

Harfler

Bu iki işaret benzer görünmeli:

Eğer sol kutuda gördüğünüz işaret aşağıda duran bir g harfinden çok, yukarıda duran bir Y harfine beziyorsa, yazı tipinizden kaynaklanan bir hata söz konusu demektir. Yazı tipinizi Lucida Sans Unicode ya da Arial Unicode olarak değiştirmek bunu düzeltecektir.

Şimdiki yazı tipiniz: .

Dış bağlantılar

• IPA pronunciation chart
• IPA Charts – pronunciation charts with an interactive chart of all IPA symbols with their sounds (Flash)
• IPA Character Picker 7 - An easy-to-use web site for creating the complete set of IPA characters with any diacritic.