Hatay Devleti: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
|||
| 110. satır: | 110. satır: | ||
Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği [[Fransız Suriye ve Lübnan Mandası|Fransız Suriye mandası]]na olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye'ye bağlanmaya doğru giden Hatay, [[II. Dünya Savaşı]]'nın yaklaşması nedeniyle Fransa'nın da ısrarcı olamamasından ve Fransa'nın Türkiye ile savaşmayı göze alamamasından yararlanarak 29 Haziran 1939'da meclisinin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı. |
Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği [[Fransız Suriye ve Lübnan Mandası|Fransız Suriye mandası]]na olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye'ye bağlanmaya doğru giden Hatay, [[II. Dünya Savaşı]]'nın yaklaşması nedeniyle Fransa'nın da ısrarcı olamamasından ve Fransa'nın Türkiye ile savaşmayı göze alamamasından yararlanarak 29 Haziran 1939'da meclisinin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı. |
||
5 Temmuz 1938 Salı günüydü… Kurmay Albay Şükrü Kanatlı’nın komutasındaki Türk tugayı sabah 5.00’da Payas’tan, 6.00’da Hassa’dan sınırı geçip Hatay’a girdi. Türk Ordusu’nun geleceğini duyan Hataylılar geceden sokağa fırlamış, sınıra koşuyorlardı. Antakya’da şehir tamamen boşalmıştı. Şehrin girişinde 80‐100 bin civarında bir kalabalık, orduyu bekliyordu. Türk Ordusu şehre girerken, tören alanında bir Fransız taburu da selam vaziyeti almıştı. Toplanan halktan büyük bir heyecanla''', “Yaşasın Türk askeri… Yaşasın Atatürk…”''' sesleri yükseliyordu. Albay Şükrü Kanatlı komutasındaki süvari birliği Reyhaniye’de Çatalhöyük Köyü’nde köprüden geçerken Mürseloğlu Kemal Bey, birliğin önünü kesip, '''‘’Türk Ordusu Hatay’a girerse tek kızım Necla’yı kurban edeceğime ant etmiştim”''' diyerek Albay Şükrü Kanatlı’nın atının ayakları altına kızını kurban etmek için yatırdı. Albay atından atlayıp küçük kız çocuğunu kucağına aldı, özgürlük bazılarını çarpmış, ne yaptığını bilmez hale getirmişti. |
|||
Hatay Atatürk’ün son davasıydı, ancak kendisini de bitirmişti. '''Türk Askerinin Hatay’a giriş zaferini kutlamak için 10 Temmuz 1938 günü, küçük bir motorla boğazda gezintiye çıkar.''' Ateşi, 39 dereceyi aşmış ve artık yatağa düşmüştü. |
|||
24 Ağustos 1938’de seçimler yapıldı ve 40 kişilik Meclis 2 Eylül 1938 günü açıldı. Tayfur Sökmen Hatay Devlet Başkanlığı’na, Abdülgani Türkmen, Meclis Başkanlığı’na seçildi. Abdurrahman Melek ise Başbakan yapıldı. '''Devletin adı Hatay Devleti olarak değişti, başkent Antakya oldu.''' '''Antakya, İskenderun ve Kırıkhan ilçelerinden oluşan Hatay Devleti’ne, Reyhanlı ve Yayladağı ilçeleri eklendi'''. İstiklal Marşı Milli Marş, Atatürk’ün şeklini verdiği Türk Bayrağı’na benzer bayrak (yıldız kırmızı renkte), Hatay Devleti’nin Bayrağı olarak kabul edildi. Hatay Millet Meclisi, 29 Haziran 1939’da oybirliği ile Türkiye’ye katılma kararı aldı'''. 23 Temmuz 1939’da Pazar günü saat 11.40’ta yapılan Anavatana katılış töreninde, Antakya’da kışladan Fransız bayrağı indirilerek Türk Bayrağı çekildi.''' Böylece, Türkiye’nin 67’nci Vilayeti kurulmuş oldu. |
|||
Doktorların kesin dinlenme tavsiye etmelerine rağmen, Atatürk’ün 1938’de Mersin ve Adana’yı ziyaret etmesi O’nun sağlığını olumsuz yönde etkilemiştir. Atatürk, Hatay’ı kendi davası haline getirip, yürüttüğü aktif politika ile Hatay’ın önce bağımsız devlet statüsüne, daha sonra anavatana katılmasını sağlamıştır. “'''Stratejik Öngörü, Uzak Görüşlülük ve Diplomatik Olgunluk”''' sayesinde, bir savaşa girilmeden siyasi, askeri ve diplomatik başarılarla Hatay Anavatana katıldı. '''Hatay, Atatürk Diplomasisinin ve Devlet Adamlığı’nın muhteşem bir başarı öyküsüdür.''' |
|||
Atatürk, Hatay şehididir. O’nun 1918’de Hatay’ın kurtuluşu için başlayan mücadele yolculuğu 1938’de ebediyete intikal edinceye kadar devam etti. Hatay’ın bağımsızlığı ve özgürlüğü için şehit oldu. Medeniyetin beşiği, Atatürk’ün kutsal emaneti Hatay’ın gözyaşları, Atatürk’e ve emanetine ihanet edenleri, tarihin çukurunda boğacaktır. Hataylılar, kendi tarihlerinin bilincinde Atatürk’ün emanetini sonsuza kadar koruyacaklardır. Yaşamı savaş meydanlarında geçen Atatürk’ün: “'''Savaş, millet için hayati derecede zorunlu olmadıkça cinayettir”''' sözü bu dönem için oldukça anlamlıdır. |
|||
Hatay, Akdeniz’in giriş kapısı, önemli ticaret ve ulaşım noktası olması nedeniyle stratejik önemde bir coğrafyadır. Tarih boyunca sayısız uygarlıklara ev sahipliği yapan, tüm inanç ve kültürlerin kardeşçe buluştuğu Hatay, ekonomik zenginliği de barındıran bir Medeniyetler Şehri olmuştur. |
|||
'''Atatürk’ün Hatay Davasında izlediği politika Türkiye’yi yönetenler tarafından örnek alınmış olsaydı, bugün Suriye’de, Irak’ta ve Ortadoğu’da Türkiye’yi tehdit eden ateş çemberinin oluşmasına izin verilmezdi.''' |
|||
Tarih, stratejik körlük ve kişisel ihtiras uçurumlarıyla, stratejik öngörü ve diplomatik olgunluk zirveleri arasında dolaşan kanlı savaşların öyküsü gibi. A'''tatürk, Hatay’ı tek kurşun atmadan kurtardı.''' Tarih bilgisi, vatan-millet sevgisi, stratejik öngörü ve diplomatik olgunluğuyla. |
|||
==Demografik yapı== |
==Demografik yapı== |
||
Sayfanın 09.47, 5 Temmuz 2019 tarihindeki hâli
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Hatay Devleti État du Hatay دولة هتاي | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1938-1939 | |||||||||||
 Bayrak | |||||||||||
 Fransız mandası altındaki Suriye haritasında turuncu (kuzeybatı) gösterilmiş Hatay Devleti/İskenderun Sancağı. | |||||||||||
| Başkent | Antakya | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe (resmî), Fransızca, Arapça | ||||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||||
| |||||||||||
| Yasama organı | Hatay Devleti Millet Meclisi | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 4700 km2 | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
• Sayılan | 234379 | ||||||||||
| Para birimi | Suriye lirası, daha sonra Türk lirası | ||||||||||
| |||||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Hatay Devleti (Fransızca: État du Hatay, Arapça: دولة هتاي Devlat Hatay), İskenderun Sancağı'nın 2 Eylül 1938'de[1] bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan Türk devleti. 29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisi'nin aldığı karar gereği Türkiye'ye katılmış ve Hatay ili olmuştur.
1937'de Milletler Cemiyeti kararıyla Hatay sorununun çözümü için kurulmuştur. Devletin kuruluşu Hatay Millet Meclisi'nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla ilan edilmiştir. Devlet başkanlığına Tayfur Sökmen, meclis başkanlığına Abdülgani Türkmen, başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçilmiştir. Devletin resmî dili Türkçe, ikinci dili ise Fransızca olmuştu ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam edeceklerdi. Kuruluş taslağında iç işlerinde bağımsız olarak düşünülmüş; dış ilişkiler, mali ilişkiler, gümrüklerin ve toprak bütünlüğünün Fransa ve Türkiye tarafından denetim ve güvence altına alınmasına karar verilmişti.
Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği Fransız Suriye mandasına olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye'ye bağlanmaya doğru giden Hatay, II. Dünya Savaşı'nın yaklaşması nedeniyle Fransa'nın da ısrarcı olamamasından ve Fransa'nın Türkiye ile savaşmayı göze alamamasından yararlanarak 29 Haziran 1939'da meclisinin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı.
5 Temmuz 1938 Salı günüydü… Kurmay Albay Şükrü Kanatlı’nın komutasındaki Türk tugayı sabah 5.00’da Payas’tan, 6.00’da Hassa’dan sınırı geçip Hatay’a girdi. Türk Ordusu’nun geleceğini duyan Hataylılar geceden sokağa fırlamış, sınıra koşuyorlardı. Antakya’da şehir tamamen boşalmıştı. Şehrin girişinde 80‐100 bin civarında bir kalabalık, orduyu bekliyordu. Türk Ordusu şehre girerken, tören alanında bir Fransız taburu da selam vaziyeti almıştı. Toplanan halktan büyük bir heyecanla, “Yaşasın Türk askeri… Yaşasın Atatürk…” sesleri yükseliyordu. Albay Şükrü Kanatlı komutasındaki süvari birliği Reyhaniye’de Çatalhöyük Köyü’nde köprüden geçerken Mürseloğlu Kemal Bey, birliğin önünü kesip, ‘’Türk Ordusu Hatay’a girerse tek kızım Necla’yı kurban edeceğime ant etmiştim” diyerek Albay Şükrü Kanatlı’nın atının ayakları altına kızını kurban etmek için yatırdı. Albay atından atlayıp küçük kız çocuğunu kucağına aldı, özgürlük bazılarını çarpmış, ne yaptığını bilmez hale getirmişti.
Hatay Atatürk’ün son davasıydı, ancak kendisini de bitirmişti. Türk Askerinin Hatay’a giriş zaferini kutlamak için 10 Temmuz 1938 günü, küçük bir motorla boğazda gezintiye çıkar. Ateşi, 39 dereceyi aşmış ve artık yatağa düşmüştü.
24 Ağustos 1938’de seçimler yapıldı ve 40 kişilik Meclis 2 Eylül 1938 günü açıldı. Tayfur Sökmen Hatay Devlet Başkanlığı’na, Abdülgani Türkmen, Meclis Başkanlığı’na seçildi. Abdurrahman Melek ise Başbakan yapıldı. Devletin adı Hatay Devleti olarak değişti, başkent Antakya oldu. Antakya, İskenderun ve Kırıkhan ilçelerinden oluşan Hatay Devleti’ne, Reyhanlı ve Yayladağı ilçeleri eklendi. İstiklal Marşı Milli Marş, Atatürk’ün şeklini verdiği Türk Bayrağı’na benzer bayrak (yıldız kırmızı renkte), Hatay Devleti’nin Bayrağı olarak kabul edildi. Hatay Millet Meclisi, 29 Haziran 1939’da oybirliği ile Türkiye’ye katılma kararı aldı. 23 Temmuz 1939’da Pazar günü saat 11.40’ta yapılan Anavatana katılış töreninde, Antakya’da kışladan Fransız bayrağı indirilerek Türk Bayrağı çekildi. Böylece, Türkiye’nin 67’nci Vilayeti kurulmuş oldu.
Doktorların kesin dinlenme tavsiye etmelerine rağmen, Atatürk’ün 1938’de Mersin ve Adana’yı ziyaret etmesi O’nun sağlığını olumsuz yönde etkilemiştir. Atatürk, Hatay’ı kendi davası haline getirip, yürüttüğü aktif politika ile Hatay’ın önce bağımsız devlet statüsüne, daha sonra anavatana katılmasını sağlamıştır. “Stratejik Öngörü, Uzak Görüşlülük ve Diplomatik Olgunluk” sayesinde, bir savaşa girilmeden siyasi, askeri ve diplomatik başarılarla Hatay Anavatana katıldı. Hatay, Atatürk Diplomasisinin ve Devlet Adamlığı’nın muhteşem bir başarı öyküsüdür.
Atatürk, Hatay şehididir. O’nun 1918’de Hatay’ın kurtuluşu için başlayan mücadele yolculuğu 1938’de ebediyete intikal edinceye kadar devam etti. Hatay’ın bağımsızlığı ve özgürlüğü için şehit oldu. Medeniyetin beşiği, Atatürk’ün kutsal emaneti Hatay’ın gözyaşları, Atatürk’e ve emanetine ihanet edenleri, tarihin çukurunda boğacaktır. Hataylılar, kendi tarihlerinin bilincinde Atatürk’ün emanetini sonsuza kadar koruyacaklardır. Yaşamı savaş meydanlarında geçen Atatürk’ün: “Savaş, millet için hayati derecede zorunlu olmadıkça cinayettir” sözü bu dönem için oldukça anlamlıdır.
Hatay, Akdeniz’in giriş kapısı, önemli ticaret ve ulaşım noktası olması nedeniyle stratejik önemde bir coğrafyadır. Tarih boyunca sayısız uygarlıklara ev sahipliği yapan, tüm inanç ve kültürlerin kardeşçe buluştuğu Hatay, ekonomik zenginliği de barındıran bir Medeniyetler Şehri olmuştur.
Atatürk’ün Hatay Davasında izlediği politika Türkiye’yi yönetenler tarafından örnek alınmış olsaydı, bugün Suriye’de, Irak’ta ve Ortadoğu’da Türkiye’yi tehdit eden ateş çemberinin oluşmasına izin verilmezdi.
Tarih, stratejik körlük ve kişisel ihtiras uçurumlarıyla, stratejik öngörü ve diplomatik olgunluk zirveleri arasında dolaşan kanlı savaşların öyküsü gibi. Atatürk, Hatay’ı tek kurşun atmadan kurtardı. Tarih bilgisi, vatan-millet sevgisi, stratejik öngörü ve diplomatik olgunluğuyla.
Demografik yapı
| Fransız nüfus sayımına gore Hatay'ın 1936'daki nüfus yapısı[2] | ||||||
| Etnik grup | Sayı | % | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Arap Alevîleri | 61,600 | 28% | ||||
| Sünni Araplar | 22,000 | 10% | ||||
| Yunanlar ve diğer Hıristiyanlar | 17,600 | 8% | ||||
| Türkler | 85,800 | 39% | ||||
| Ermeniler | 24,200 | 11% | ||||
| Çerkesler, Yahudiler, Kürtler | 8,800 | 4% | ||||
| Toplam | 220,000 | 100% | ||||
Popüler kültürde
Hatay Devleti, Indiana Jones: Son Macera filminde geçmekte ve filmde Kutsal Kâse'nin Hatay sınırlarında olduğu iddia edilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Galeri
-
Temsil heyeti: soldan sağa Cemil Yurtman (Adliye), Cemal Baki (Maliye), Abdurrahman Melek (Başbakan), Kemal Alpar (Nafia, Ziraat), Faik Türkmen (Maarif, Sıhhat, Kültür) -
Bir Hatay Devleti pulu.
 |
Wikimedia Commons'ta Hatay Devleti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ http://www.ataturk.net/cumh/hty.html
- ^ Brandell, Inga (2006). State Frontiers: Borders and Boundaries in the Middle East. I.B.Tauris. s. 144. ISBN 978-1-84511-076-5. Erişim tarihi: 30 July 2013.