İbrahim Müteferrika: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
MerlIwBot (mesaj | katkılar)
155.670 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
'''İbrahim Müteferrika''' (d.[[1674]] [[Cluj, Romanya]] - ö.[[1745]] [[İstanbul]]) [[Macar]] asıllı [[Osmanlı]] müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen. Osmanlı devletinde basımevi kurup [[Türkçe]] kitap yayımlayan ilk kişidir.
'''İbrahim Müteferrika''' (d.[[1674]] [[Cluj, Romanya]] - ö.[[1745]] [[İstanbul]]) [[Macar]] asıllı [[Osmanlı]] müteferrika, [[matbaa]]cı, [[yayım]]cı, [[yazar]] ve [[çevirmen]]. Osmanlı devletinde basımevi kurup [[Türkçe]] [[kitap]] yayımlayan ilk kişidir.


== Hayatı ==
== Hayatı ==
31. satır: 31. satır:


Bu kitaplardan T''arih-i Çelebizade'' 'nin pek çok nüshası ''Tarih-i Raşid'' 'in üçüncü ve son cildinin arkasına eklenip ciltlenerek beraber satıldığı için, bazı kaynaklar hataya düşerek Müteferrika'nın bastığı kitap sayısını 16 olarak göstermektedirler.
Bu kitaplardan T''arih-i Çelebizade'' 'nin pek çok nüshası ''Tarih-i Raşid'' 'in üçüncü ve son cildinin arkasına eklenip ciltlenerek beraber satıldığı için, bazı kaynaklar hataya düşerek Müteferrika'nın bastığı kitap sayısını 16 olarak göstermektedirler.



=== Telif Eserleri ===
=== Telif Eserleri ===
40. satır: 39. satır:
===Tercüme Eserleri===
===Tercüme Eserleri===
* ''Fiyuzat-ı Mıknatısiye'', 1732
* ''Fiyuzat-ı Mıknatısiye'', 1732



=== Hakkında Hazırlanmış Eserler ===
=== Hakkında Hazırlanmış Eserler ===

Sayfanın 16.10, 18 Şubat 2013 tarihindeki hâli

İbrahim Müteferrika (d.1674 Cluj, Romanya - ö.1745 İstanbul) Macar asıllı Osmanlı müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen. Osmanlı devletinde basımevi kurup Türkçe kitap yayımlayan ilk kişidir.

Hayatı

Matbaa denilince akla ilk gelenlerden biri olan İbrahim Müteferrika 1674 yılında Macaristan'ın Kolojvar şehrinde doğdu. Türkler tarafından esir olarak İstanbul'a getirildi. Burada Müslüman oldu ve müteferrikalık yaptı. Başka diller de bilmesinden dolayı başka devletlerle olan müzakere heyetlerinde bulundu. Geçici bir süre için Türkiye'ye davet edilmiş olan Macar beyi Ferenc Rakoezi'nin hizmetine verildi. Macaristan'daki öğrenimi sırasında basım ve hak işlerini de öğrendiğinden matbaa kurmak istedi ve 1719-1720 yılları arasında matbaayı kurmayı başardı.

Matbaacılığı

İstanbul'da bir basımevi kurmak isteyen Sait Efendi ile tanıştıktan sonra bu matbaa kurmak için çalışmalara başladı. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa onların düşüncelerini destekledi. Matbaanın açılmasına ancak dini olmayan eserler basmak şartı ile izin verildi ve Şeyhülislâm Abdullah Efendi'den dinle ilgili olmayan eserlerin basılabileceği yönünde bir fetva alındı. Makina ve Latin alfabesi kalıpları yurtdışından getirtildi. (Arap alfabesi kalıplarının kaynağı ise açık değildir ve Müteferrika tarafından yapıldığına dair bulgular vardır.[1]) Yalova'da bir kâğıt fabrikası (Kağıthane-i Yalakabad) kuruldu.[2] 16 Aralık 1727 tarihinde matbaa çalışmaya başladı[3]. Matbaanın ilk basılan kitabı Vankulu Lügatı oldu. Ardından tarih ve coğrafyayla ilgili ve sözlük olan 16 eser daha yayımladı ve bastığı toplam eser sayısı 17'yi, cilt sayısı ise 22'yi buldu.[4]

İbrahim Müteferrika'nın ölümünden sonra, matbaanın işletme izni Rumeli kadılarından İbrahim Efendi ile Anadolu kadılarından Ahmed Efendi'ye verilmiştir.

Müteferrika'nın Bastığı Kitaplar

İbrahim Müteferrika kurduğu matbaasında ömrü boyunca toplam 17 ayrı kitap basmıştır:

  1. Kitab-ı Lügat-ı Vankulu (Sihah El-Cevheri), 2 cild halinde, 1729
  2. Tuhfet-ül Kibar fi Esfar el-Bihar, 1729
  3. Tarih-i Seyyah, 1729
  4. Tarih-i Hind-i Garbi, 1730
  5. Tarih-i Timur Gürgan, 1730
  6. Tarih-I Mısr-i Kadim ve Mısr-i Cedid, 1730
  7. Gülşen-i Hülefa, 1730
  8. Grammaire Turque, 1730
  9. Usul el-Hikem fi Nizam el-Ümem, 1732
  10. Fiyuzat-ı Mıknatısiye, 1732
  11. Cihan-nüma, 1732
  12. Takvim el-Tevarih, 1733
  13. Kitab-ı Tarih-i Naima, 2 cild halinde, 1734
  14. Tarih-i Raşid, 3 cild halinde, 1735
  15. Tarih-i Çelebizade, 1741
  16. Ahval-i Gazavat der Diyar-ı Bosna, 1741
  17. Kitab-ı Lisan el-Acem el Müsemma bi-Ferheng-i Şuuri, 2 cild halinde, 1742

Bu kitaplardan Tarih-i Çelebizade 'nin pek çok nüshası Tarih-i Raşid 'in üçüncü ve son cildinin arkasına eklenip ciltlenerek beraber satıldığı için, bazı kaynaklar hataya düşerek Müteferrika'nın bastığı kitap sayısını 16 olarak göstermektedirler.

Telif Eserleri

  • Risâle-i İslamiyye, 1710 EsadCosan Mahtut/Hatt
  • Vesilet-üt-Tıbâa, 1726
  • Usul el-Hikem fi Nizam el-Ümem, 1732

Tercüme Eserleri

  • Fiyuzat-ı Mıknatısiye, 1732

Hakkında Hazırlanmış Eserler

Kaynakça

  • "İbrahim Müteferrika".A'dan Z'ye TARİH ANSİKLOPEDİSİ.(1984).Serhat Yayınevi.491

Dipnotlar

  1. ^ The Republic of Letters and the Levant, Alastair Hamilton, Maurits H. van den Boogert, Bart Westerweel (2005), isbn = 9004147616. (İngilizce)
  2. ^ Türkiye'de Kağıdın Tarihçesi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi sitesinden. (Son ulaşım 19 Kasım 2007).
  3. ^ Osmanlı İmparatorluğu kronolojisi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı sitesinden. (Son ulaşım 18 Mart 2008)
  4. ^ İbrahim Müteferrika eserlerinin listesi.

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İbrahim_Müteferrika&oldid=12813130" sayfasından alınmıştır