İçeriğe atla

Sunucu (bilişim)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Sunucu sayfasına bakınız.
Bir sunucu

Sunucu (İngilizce: server), bilişim alanında "istemci" denilen diğer program ve cihazlara çeşitli işlevler sunan bilgisayar donanımları veya yazılımlarıdır. Bu mimariye istemci-sunucu modeli denir. Sunucular, istemciler arasında veri veya kaynak paylaşımı, bir istemci için hesaplama yapma gibi çeşitli işlevleri yerine getirebilirler. Bu işlevlere genellikle "servis" veya "hizmet" denir. Tek bir sunucu çok sayıda istemciye hizmet verebilir, tek bir istemci de çok sayıda sunucudan hizmet alabilir. İstemci ve sunucu aynı cihaz üzerinde çalışabileceği gibi, istemci ağ üzerinden farklı bir cihazdaki sunucuya da bağlanabilir. Tipik sunucular arasında veritabanı sunucuları, dosya sunucuları, e-posta sunucuları, yazdırma sunucuları, web sunucuları, oyun sunucuları ve uygulama sunucuları sayılabilir.

İşletim sistemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Web sunucusu, donanım kaynaklarını yöneterek ve sunucu uygulamalarının çalışması için bir ortam sağlayarak işletim sistemine dayanarak çalışır.

Windows firması tarafından Windows NT ile başlayan sunucu işletim sistemlerine, zamanla Windows 2000 Server, Windows 2003 Server, Windows 2008 Server, Windows 2012 Server ve Windows 2016 Server[1] eklenmiştir. Kullanıcılar Windows işletim sistemine sahip bir sunucudan faydalanmak istediklerinde, Microsoft Windows firmasına lisans ücreti ödemeleri de gerekmektedir.[2] Bu ücretler genellikle sunucu hizmetini sağlayan firma tarafından karşılanarak, son kullanıcının aylık ödeyeceği masrafa dahil edilmektedir. Windows tabanlı sunucular, özellikle ASP gibi Windows işletim sistemine özgü programlama dilleriyle geliştirilen uygulamalar için kullanılmaktadır.

Linux tabanlı Centos, RedHat, Ubuntu, Debian ve SUSE dağıtımları da sunucu pazarında kendine yer edinmişlerdir. Linux tabanlı sunucular, linux işletim sisteminin açık kaynak kodlu ve ücretsiz olması nedeniyle genellikle daha düşük maliyete sahiptir.

Ayrıca sunucuların hangi amaçla kullanılacağı da önemlidir. Örnek vermek gerekirse web hizmeti veren web sunucuları vardır. Donanım olarak büyük farklılıklar göstermemekle birlikte, sunucular kullanılacakları alana göre özel yazılımlarla desteklenmektedir. Bunlara örnek olarak Apache, Microsoft IIS ve Abyss, Nginx ve Fastream IQ Web/FTP Server gösterilebilir. Dosya paylaşım, canlı yayın ve hatta çevrimiçi (İngilizce: online) oyun hizmeti verenleri de mevcuttur. Tüm bu sunucuların değişik sistem gereksinimleri olacaktır.

İnternetin neredeyse tüm yapısı bir istemci-sunucu modeline dayanmaktadır. Üst düzey kök ad sunucuları, DNS ve yönlendiriciler internetteki trafiği yönlendirir. İnternete bağlı, dünya çapında sürekli olarak çalışan milyonlarca sunucu vardır. Sıradan bir İnternet kullanıcısı tarafından gerçekleştirilen hemen hemen her eylem, bir veya daha fazla sunucuyla bir veya daha fazla etkileşim gerektirir. Tahsis edilmiş sunucuları kullanmayan istisnalar vardır; örneğin, eşler arası dosya paylaşımı ve bazı telefon uygulamaları yapar.[3]

Donanım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dell PowerEdge 850 web sunucusunun içini gösteren bir resim.

Sunucular için donanım gereksinimleri, sunucunun amacına ve yazılımına bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Sunucular genellikle onlara bağlanan istemcilerden daha güçlü ve pahalıdır. Sunuculara genellikle bir ağ üzerinden erişildiğinden, birçoğu bilgisayar monitörü veya giriş cihazı, ses donanımı ve USB arabirimleri olmadan gözetimsiz çalışır. Birçok sunucuda grafik kullanıcı arabirimi (GUI) yoktur.[4] Uzaktan yapılandırılır ve yönetilirler. Uzaktan yönetim, Microsoft Yönetim Konsolu (MMC), PowerShell, SSH, Dell DRAC veya HP'nin iLo'su gibi tarayıcı tabanlı bant dışı yönetim sistemleri dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir.

Büyük geleneksel tek sunucuların kesintisiz olarak uzun süre çalıştırılması gerekir. Kullanılabilirliğin çok yüksek olması gerekir, bu da donanım güvenilirliğini ve dayanıklılığını son derece önemli hale getirir. Görev açısından kritik kurumsal sunucular, hataya çok dayanıklı olacak ve çalışma süresini en üst düzeye çıkarmak için düşük hata oranlarına sahip özel donanımlar kullanacak. Elektrik kesintisine karşı koruma sağlamak için kesintisiz güç kaynakları dahil edilebilir. Sunucular tipik olarak ikili güç kaynağı, RAID disk sistemleri ve ECC belleği gibi donanım yedekliliğinin yanı sıra kapsamlı önyükleme öncesi bellek testi ve doğrulaması içerir. Kritik bileşenler çalışırken değiştirilebilir olabilir, bu da teknisyenlerin bunları çalışan sunucuyu kapatmadan değiştirmesine olanak tanır, aşırı ısınmaya karşı koruma sağlamak için sunucuların daha güçlü fanları olabilir veya su soğutma kullanabilir.[5] Genellikle IPMI tabanlı bant dışı yönetim kullanılarak uzaktan yapılandırılabilir, açılıp kapatılabilir veya yeniden başlatılabilirler. Sunucu kasaları genellikle düz ve geniştir, 19 inç raflarda veya açık raflarda rafa monte edilmek üzere tasarlanmıştır. Bu tür sunucular genellikle özel veri merkezlerinde barındırılır. Bunlar normalde çok kararlı güce, İnternete ve artırılmış güvenliğe sahip olacaktır. Gürültü de daha az endişe vericidir, ancak güç tüketimi ve ısı çıkışı ciddi bir sorun olabilir. Sunucu odaları klima cihazları ile donatılmıştır.

Bir sunucu çiftliği veya sunucu kümesi, tek bir aygıtın kapasitesinin çok ötesinde sunucu işlevselliği sağlamak için bir kuruluş tarafından tutulan bilgisayar sunucuları topluluğudur. Modern veri merkezleri artık genellikle çok daha basit sunuculardan oluşan çok büyük kümelerden inşa ediliyor ve bu kavram etrafında Open Compute Project adlı ortak bir çaba var.

Ağ araçları adı verilen bir küçük uzman sunucu sınıfı, genellikle ölçeğin alt ucundadır ve yaygın masaüstü bilgisayarlardan daha küçüktür.[6] Bir mobil sunucunun taşınabilir bir form faktörü vardır. Büyük veri merkezlerinin veya raf tipi sunucuların aksine, mobil sunucu, güç gereksinimleri, boyutları ve dağıtım süreleri nedeniyle geleneksel sunucuların mümkün olmadığı acil durum, felaket veya geçici ortamlara özel amaçlı dağıtım için tasarlanmıştır. Sözde "hareket halindeki sunucu" teknolojisinin ana yararlanıcıları arasında ağ yöneticileri, yazılım veya veritabanı geliştiricileri, eğitim merkezleri, askerî personel, kolluk kuvvetleri, adli tıp, acil durum yardım grupları ve hizmet kuruluşları yer alır. Taşınabilirliği kolaylaştırmak için klavye, ekran, pil (arıza durumunda yedek güç sağlamak için kesintisiz güç kaynağı) ve fare gibi özelliklerin tümü kasaya entegre edilmiştir.[7]

Sunucu kontrol panelleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İşletim sistemlerine göre kullanıcıların Sunucular için kullanımını kolaylaştırmak ve daha basit işlemleri sistem arayüzüne gitmeden (Konsole) üzerinden değil bizzat görsele dayalı sistem arayüzünden işlem gerçekleştirmeleri için kullanılan yazılımlardır. Bu kontrol panellerinden bazıları şunlardır;

  1. CPanel
  2. Plesk
  3. DirectAdmin
  4. Cloudpanel
  5. Cyberpanel

Bunlar gibi daha birçok paneller mevcuttur, bu kontrol panellerinden bazıları aylık - yıllık - kullanıcı başlı fiyatlandırma sunarken bazıları ise tamamen ücretsizdir. Ücretsiz kontrol panelleri içinde Nginx kullanarak en iyi performans veren ise Cloudpanel 'dir.

Sunucuların enerji tüketimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılı itibarıyla sunucular ABD'deki enerji tüketiminin %2.5'inden sorumlulardır. %2.5'lik başka bir pay da sunucuları soğutmak için kullanılan soğutma sistemlerine ayrılmıştır. 2010 yılında yapılan araştırmalara göre, eğer enerji tüketimleri böyle devam ederse 2020 yılına kadar sunucuların dünya genelinde kullandığı enerji oranı, hava ulaşımına ayrılan enerji oranından daha fazla olacaktır.

Sunucu türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Compare features in Windows Server versions". 10 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  2. ^ "Pricing and licensing for Windows Server". 10 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  3. ^ "Best Server OS in 2023 – Which Operating System Is Right for Your Server?". 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  4. ^ "Server hardware guide to architecture, products and management". 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  5. ^ "What is server hardware? | Types of server hardware". 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  6. ^ "Server hardware". 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  7. ^ "How is a Software Server different from a Hardware Server?". 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sunucu_(bilişim)&oldid=34161378" sayfasından alınmıştır