İçeriğe atla

Meningokok hastalığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Meningokok hastalığı
Charlotte Cleverley-Bisman, hastalıktan kurtulan en genç kişilerden biri. Enfekte olan kol ve bacakların daha sonra kesilmesi gerekmiştir.
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları, yoğun bakım tıbbı
BelirtilerGrip benzeri semptomlar, boyun sertliği, değişen zihinsel durum, nöbetler, purpura
KomplikasyonAmpütasyona yol açan kangren, sepsis, beyin hasarı, körlük, sağırlık
NedenleriNeisseria meningitidis
KorunmaMeningokok aşısı
TedaviAntibiyotikler
PrognozGenel olarak %10-20 ölüm oranı. Tedavi ile %10 ölüm.

Meningokok hastalığı, Neisseria meningitidis (meningokok olarak da adlandırılır) bakterisinin neden olduğu enfeksiyonları tanımlar.[1] Tedavi edilmediği takdirde yüksek ölüm oranına sahiptir ancak aşıyla önlenebilir.[2] En iyi menenjit nedeni olarak bilinse de daha da zarar verici ve tehlikeli bir durum olan sepsise de yol açabilir. Menenjit ve meningokoksemi hem gelişmiş hem de az gelişmiş ülkelerde önemli hastalık, ölüm ve sakatlık nedenleridir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 2600, gelişmekte olan ülkelerde ise ortalama 333.000 bakteriyel menenjit vakası görülmektedir. Vaka ölüm oranı yüzde 10 ila 20 arasında değişmektedir.[3] Son 13 yılda endemik meningokok hastalığının görülme sıklığı gelişmiş ülkelerde 100.000'de 1 ila 5 arasında, gelişmekte olan ülkelerde ise 100.000'de 10 ila 25 arasında değişmektedir. Salgınlar sırasında meningokok hastalığı insidansı 100.000'de 100'e yaklaşmaktadır. Meningokok aşıları gelişmiş ülkelerde hastalığın görülme sıklığını keskin bir şekilde azaltmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Hastalığın patogenezi tam olarak anlaşılamamıştır. Neisseria meningitidis genel nüfusun önemli bir kısmında zararsız bir şekilde kolonize olur, ancak bireylerin çok küçük bir yüzdesinde kan dolaşımını istila ederek tüm vücudu, özellikle de uzuvları ve beyni etkileyerek ciddi hastalıklara neden olabilir. Son birkaç yıldır,[ne zaman?] uzmanlar meningokok biyolojisi ve konak etkileşimlerinin belirli yönlerini anlamak için yoğun bir çaba sarf etmiştir; ancak iyileştirilmiş tedavilerin ve etkili aşıların geliştirilmesinin birçok farklı alanda çalışanların yeni çabalarına bağlı olması beklenmektedir.[4]

Meningokok hastalığı soğuk algınlığı kadar bulaşıcı olmasa da (gündelik temas yoluyla yayılır), tükürük yoluyla ve bazen de enfekte bir kişiyle yakın, uzun süreli genel temas yoluyla bulaşabilir.

Türler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokoksemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokoksemi, diğer birçok gram-negatif kan enfeksiyonu gibi, damarlardaki kanın uygunsuz pıhtılaşması olan dissemine intravasküler koagülasyona (DIC) neden olabilir. DIC, yukarı doğru pıhtılaşma kan akışını engellediğinde iskemik doku hasarına ve pıhtılaşma faktörleri tükendiği için kanamaya neden olabilir. Ciltteki küçük kanamalar, yıldız benzeri bir şekle sahip karakteristik peteşiyal döküntüye neden olur. Bunun nedeni, kan damarlarının duvarlarını parçalayan toksinlerin kana salınmasıdır. Kırmızı veya kahverengimsi iğne ucu kadar lekeler bırakabilen kan sızıntısı nedeniyle deri altında bir döküntü gelişebilir ve bu döküntü morarmaya dönüşebilir.[5] Meningokok döküntüsü genellikle döküntünün basınç altında kaybolmadığı bir cam testi ile doğrulanabilir.[6]

Menenjit

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok menenjiti bir tür bakteriyel menenjittir. Menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen zarlar olan meninkslerin iltihaplanması ve tahriş olması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Meningokok menenjitinde bu durum, bakterilerin beyin-omurilik sıvısını istila etmesi ve merkezi sinir sistemi boyunca dolaşmasından kaynaklanır. Sahra Altı Afrika, Amerika, Batı Avrupa, Birleşik Krallık ve İrlanda bu hastalıkla mücadelede hala birçok zorlukla karşı karşıyadır.[7]

Diğer türler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüm gram-negatif bakterilerde olduğu gibi N. meningitidis de çeşitli bölgeleri enfekte edebilir.[kaynak belirtilmeli]

Meningokokal pnömoni influenza pandemileri sırasında ve askeri kamplarda ortaya çıkabilir. Bu, bazen septik şokla ilişkili multilobar, hızla gelişen bir pnömonidir. Hızlı tedavi ile prognoz mükemmeldir.[8] Perikardit, ağır prognozlu septik perikardit olarak ya da menenjit veya septiseminin ardından reaktif perikardit olarak ortaya çıkabilir.[kaynak belirtilmeli]

Belirtiler ve semptomlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Menenjit

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok menenjiti olan hasta tipik olarak yüksek ateş, ense sertliği (boyun tutulması), Kernig belirtisi, şiddetli baş ağrısı, kusma, purpura, fotofobi ve bazen titreme, zihinsel durum değişikliği veya nöbetlerle başvurur. İshal veya solunum semptomları daha az yaygındır. Peteşiler de sıklıkla görülür, ancak her zaman ortaya çıkmaz; bunların yokluğu meningokok hastalığı tanısını ortadan kaldırmaz. Meningokok menenjiti semptomları olan herkes, lomber ponksiyon sonuçları bilinmeden önce intravenöz antibiyotik almalıdır, çünkü tedavideki gecikme prognozu büyük ölçüde kötüleştirebilir.[kaynak belirtilmeli]

Meningokoksemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokoksemi semptomları en azından başlangıçta influenza semptomlarına benzer. Tipik olarak ilk belirtiler ateş, bulantı, miyalji, baş ağrısı, artralji, titreme, ishal, boyun tutulması ve halsizliktir. Daha sonraki semptomlar arasında septik şok, purpura, hipotansiyon, siyanoz, peteşi, nöbetler, anksiyete ve çoklu organ disfonksiyon sendromu yer alır. Akut solunum sıkıntısı sendromu ve mental durum değişikliği de görülebilir. Peteşiyal döküntü 'yıldız benzeri' bir şekilde görülür. Meningokokal sepsis, meningokokal menenjitten daha yüksek bir ölüm oranına sahiptir, ancak nörolojik sekel riski çok daha düşüktür.[kaynak belirtilmeli]

Patogenez

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok hastalığı hayatı tehdit eden menenjit ve sepsis durumlarına neden olur. Menenjit durumunda bakteriler beyin ile kafatası arasındaki meninks adı verilen tabakaya saldırır. Meninkslerdeki enfekte sıvı daha sonra omuriliğe geçerek boyun tutulması, ateş ve döküntü gibi semptomlara neden olur. Meninksler (ve bazen beynin kendisi) şişmeye başlar ve bu da merkezi sinir sistemini etkiler.[kaynak belirtilmeli]

Antibiyotiklerle bile meningokok menenjiti geçiren yaklaşık her 10 kişiden 1'i hayatını kaybeder; ancak hastalıktan kurtulanların bir o kadarı da bir uzvunu veya işitme duyusunu kaybeder ya da kalıcı beyin hasarı yaşar.[9] Sepsis tipi enfeksiyon çok daha ölümcüldür ve meningokokal sepsis adı verilen ve tüm vücudu etkileyen ciddi bir kan zehirlenmesine yol açar. Bu durumda, bakteriyel toksinler kan damarlarını yırtar ve hayati organları hızla kapatabilir. Saatler içinde hastanın sağlığı iyi görünürken ölümcül bir hastalığa dönüşebilir.[10][kaynak güvenilir mi?]

N. meningitidis bakterisi, hastalığa neden olan endotoksin içeren sümüksü bir dış kaplama ile çevrilidir. Birçok bakteri endotoksin üretirken, meningokok bakterileri tarafından üretilen seviyeler normalden 100 ila 1000 kat daha fazladır (ve buna bağlı olarak daha ölümcüldür). Bakteri çoğaldıkça ve kan dolaşımında hareket ettikçe, yoğun miktarda toksin salgılar. Endotoksin doğrudan kalbi etkileyerek kan dolaşımı kabiliyetini azaltır ve ayrıca vücuttaki kan damarları üzerinde baskıya neden olur. Bazı kan damarları kanamaya başladığında, akciğerler ve böbrekler gibi büyük organlar zarar görür.[kaynak belirtilmeli]

Meningokok hastalığı olan hastalar yüksek dozda antibiyotik ile tedavi edilir. Kan dolaşımından akan sistemik antibiyotik bakterileri hızla öldürür ancak bakteriler öldürüldükçe daha da fazla toksin salınır. Sürekli sıvı tedavisi ve antibiyotik tedavisi kullanılarak toksinin vücuttan nötralize edilmesi birkaç gün kadar sürer.[10]

Korunma

[değiştir | kaynağı değiştir]

En etkili korunma yöntemi N. meningitidis'e karşı aşılamadır. Farklı ülkelerde farklı bakteri türleri bulunmaktadır ve bu nedenle farklı aşılar kullanılmaktadır. On iki serogrup (suş) mevcuttur ve bunlardan altısı büyük bir salgına neden olma potansiyeline sahiptir - A, B, C, X, Y ve W135 insanlarda görülen neredeyse tüm hastalık vakalarından sorumludur. Meningokok serogrup B (menenjit B) hastalığını önlemeye yönelik ilk aşı 22 Ocak 2013 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmıştır.[11]

Aşılar üç ila beş yıl (düz polisakkarit aşı Menomune, Mencevax ve NmVac-4) ila sekiz yıldan fazla (konjuge aşı Menactra) önemli koruma sağlar.[12][13]

Aşılama

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Meningokok aşısı ve Menenjit Aşısı Projesi

Çocuklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belirli kronik tıbbi durumlar gibi meningokok hastalığı için yüksek risk altında olan ve hiperendemik veya epidemik meningokok hastalığı olan ülkelere seyahat eden veya bu ülkelerde ikamet eden 2-10 yaş arası çocuklara birincil bağışıklama yapılmalıdır. Aşının güvenliği ve etkinliği 2 yaşından küçük ve salgın kontrolü altındaki çocuklarda belirlenmemiş olsa da konjuge olmayan aşı düşünülebilir.[14][15][16][17]

Ergenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok hastalığına karşı menenjit A, C, Y ve W-135 aşılarıyla birincil bağışıklama, 11-12 yaşlarındaki tüm genç ergenlere ve 15 yaşlarındaki aşılanmamış tüm büyük ergenlere önerilmektedir. Konjuge aşılar 11 yaş ve üzeri ergenlerde tercih edilen meningokok aşısı olmasına rağmen, konjuge aşının mevcut olmadığı durumlarda polisakkarit aşılar kabul edilebilir bir alternatiftir.[15][16][18]

Yetişkinler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Menenjit A, C, Y ve W-135 aşılarıyla birincil bağışıklama, 18-24 yaş arası üniversite öğrencileri için meningokok hastalığı riski benzer yaştaki genel nüfusa benzer olmasına rağmen, yurtlarda yaşamayı planlayan üniversite öğrencileri için önerilmektedir.[9]

Meningokok hastalığının endemik olduğu bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat etmeyi planlayan çoğu yetişkin için meningokok hastalığına karşı rutin birincil bağışıklama önerilmektedir. Konjuge aşılar 55 yaş ve altındaki yetişkinlerde tercih edilen meningokok aşısı olmasına rağmen, konjuge aşının mevcut olmaması durumunda polisakkarit aşılar bu yaş grubundaki yetişkinler için kabul edilebilir bir alternatiftir. Konjuge aşıların 55 yaşından büyük yetişkinlerdeki güvenliği ve etkinliği bugüne kadar kanıtlanmadığından, bu grupta birincil bağışıklama için polisakkarit aşılar kullanılmalıdır.[15][16]

Tıbbi personel

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sağlık çalışanları, rutin olarak N. meningitidis izolatlarına maruz kalan laboratuvar personeli için meningokok hastalığına karşı rutin bağışıklama almalıdır. Laboratuvar personeli ve tıbbi personel N. meningitidis'e veya meningokok hastalığı olan hastalara maruz kalma riski altındadır. Hastane Enfeksiyon Kontrol Uygulamaları Danışma Komitesinin (HICPAC) sağlık çalışanlarının aşılanmasına ilişkin tavsiyelerine göre sağlık personelinin rutin olarak aşılanması önerilmektedir. Meningokok hastalığı riskini azaltmak isteyen 11-55 yaş arası tüm bireyler menenjit A, C, Y ve W-135 aşılarını, 55 yaşından büyükler ise aşılarını yaptırabilirler. Belirli koşullar altında, aşılanmamış sağlık personeli aşılanamıyorsa ve enfekte hastaların orofaringeal sekresyonlarıyla yoğun teması varsa ve uygun önlemleri almıyorsa meningokok enfeksiyonuna karşı antiinfektif profilaksi almalıdır (örneğin, 2 günlük oral rifampisin rejimi veya tek doz IM seftriakson veya tek doz oral siprofloksasin).[15][19]

ABD ordusu askerleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok hastalığı riski ABD'deki askerler arasında yüksek olduğundan, tüm askerlere rutin olarak hastalığa karşı birincil aşı yapılmaktadır.[15]

Yolcular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok hastalığına karşı bağışıklama, sarıhumma hastalığının aksine, herhangi bir ülkeye giriş için bir gereklilik değildir. Sadece Suudi Arabistan, yıllık Hac ve Umre ziyareti için bu ülkeye giden yolcuların Suudi Arabistan'a varışlarından en fazla 3 yıl ve en az 10 gün önce meningokok hastalığına karşı aşı sertifikasına sahip olmalarını şart koşmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

N. meningitidis'in yüksek endemik veya epidemik olduğu bölgelere seyahat edenler veya bu bölgelerde ikamet edenler maruziyet riski altındadır ve meningokok hastalığına karşı birincil bağışıklama almalıdır.[15][16]

HIV ile enfekte olmuş bireyler

[değiştir | kaynağı değiştir]

HIV ile enfekte bireyler meningokok hastalığı açısından artmış risk altındadır; meningokok hastalığı riskini azaltmak isteyen HIV ile enfekte bireyler meningokok hastalığına karşı birincil bağışıklama alabilirler.[19] Menenjit A, C, Y ve W-135 aşılarının etkinliği bugüne kadar HIV ile enfekte bireylerde değerlendirilmemiş olsa da, HIV ile enfekte 11-55 yaş arası bireyler konjuge aşı ile primer immünizasyon yaptırabilirler.[19] Menenjite karşı aşılama, HIV ile enfekte bireylerde CD4+ T-hücre sayısını azaltmaz veya viral yükü artırmaz ve aşıların sağkalımı olumsuz etkilediğine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.[20][21][22]

Yakın temaslar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok aşısının uygulanmasından 7-14 gün sonrasına kadar antikapsüler antikorların koruyucu seviyelerine ulaşılamaz, aşılama bu temaslılarda erken başlangıçlı hastalığı önleyemez ve genellikle sporadik invazif meningokok hastalığı vakalarını takiben önerilmez. Gelişmiş ülkelerin aksine, Sahra Altı Afrika'da ve diğer az gelişmiş ülkelerde, tüm aileler bir evin tek bir odasında yaşamaktadır.[23][24]

Meningokok enfeksiyonu genellikle asemptomatik bir kişi tarafından bir haneye sokulur. Taşıyıcılık daha sonra hane içinde yayılır ve genellikle bir veya daha fazla hane üyesinin enfekte olmasından sonra bebeklere ulaşır. Hastalığın, dolaşımdaki organizma türüne karşı bağışıklığı olmayan ve daha sonra invazif bir türün taşıyıcılığını edinen bebeklerde ve küçük çocuklarda ortaya çıkması muhtemeldir.[25]

Kolonizasyonu doğrudan engelleyerek duyarlı temaslıların enfeksiyon kapmasını önleme yakın temaslılar, öpüşme veya yiyecek ya da içecek paylaşımı gibi yollarla hastanın ağız salgılarıyla yakın temasta bulunmuş olabilecek kişiler olarak tanımlanmaktadır. Meningokok hastalığında taşıyıcılık durumunun önemi iyi bilinmektedir. Gelişmiş ülkelerde hastalık bulaşması genellikle kreşlerde, okullarda ve genellikle hastalık bulaşmasının meydana gelebileceği büyük toplantılarda meydana gelir. Meningokok organizması solunum damlacıklarıyla bulaştığından ve kurumaya duyarlı olduğundan, bulaşma için yakın temasın gerekli olduğu varsayılmıştır. Bu nedenle, hastalığın diğer duyarlı kişilere bulaşması önlenemez. Menenjit yıl boyunca sporadik olarak ortaya çıkar ve organizmanın insan dışında bilinen bir rezervuarı olmadığından, asemptomatik taşıyıcılar genellikle bulaşma kaynağıdır.[26]

Ayrıca, el yıkama ve içki bardaklarını paylaşmama gibi temel hijyen önlemleri, maruziyeti sınırlandırarak enfeksiyon insidansını azaltabilir. Bir vaka doğrulandığında, enfeksiyonun diğer insanlara yayılma olasılığını azaltmak için enfekte kişiyle yakın temasta olan herkese antibiyotik önerilebilir. Bununla birlikte, rifampisine dirençli suşlar bildirilmiştir ve antibiyotiklerin gelişigüzel kullanımı bu soruna katkıda bulunmaktadır. Kemoprofilaksi, patojenik suşları taşıma riski en yüksek olan yakın temaslılara yaygın olarak kullanılmaktadır. Aşı süresi bilinmediğinden, meningokok hastalığının bulaşmasını kontrol altına almak için toplu rutin aşılama programları yerine toplu seçme aşılamalar en uygun maliyetli araç olabilir.[27][kaynak güvenilir mi?][28][kaynak güvenilir mi?]

Kronik tıbbi durumlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Son ortak kompleman yolunda (C3, C5-C9) bileşen eksikliği olan kişiler, kompleman eksikliği olmayan kişilere göre N. meningitidis enfeksiyonuna daha duyarlıdır[29][30][31][32][33][34][35] ve bu kişilerde enfeksiyon riskinin 7000 kat daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir.[30] Buna ek olarak, kompleman bileşeni eksikliği olan popülasyonlar, doğal enfeksiyona karşı bağışıklık tepkileri kompleman eksikliği olmayan kişilere göre daha az tam olabileceğinden, sık sık meningokok hastalığı geçirmektedir.[29][36][37]

Kalıtsal properdin eksikliği de meningokok hastalığına yakalanma riskinin artmasıyla ilişkilidir.[29][37] Fonksiyonel veya anatomik asplenisi olan kişiler, kapsüllenmiş Neisseria meningitidis'i kan dolaşımından etkili bir şekilde temizleyemeyebilir.[29][37] Bağışıklık sisteminin baskılanmasıyla ilişkili diğer rahatsızlıkları olan kişilerde de meningokok hastalığı gelişme riski artabilir.[38][39]

Antibiyotikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2013 yılında güncellenen bir Cochrane derlemesi, meningokok hastalığına karşı profilaksi ve özellikle taşıyıcı olma riski taşıyan kişilerde N. meningitidis'in eradikasyonu için farklı antibiyotiklerin etkinliğini araştırmıştır. Sistematik inceleme 6885 katılımcının yer aldığı 24 çalışmayı içermektedir. Takip sırasında hiçbir meningokok hastalığı vakası bildirilmemiştir ve bu nedenle gerçek antibiyotik önleyici tedbirler doğrudan değerlendirilememiştir. Ancak veriler, rifampisin, seftriakson, siprofloksasin ve penisilinin potansiyel taşıyıcılarda N. meningitidis'in eradikasyonu için eşit derecede etkili olduğunu, ancak rifampisinin tedavi sonrasında antibiyotiğe dirençle ilişkili olduğunu göstermiştir. On sekiz çalışma yan etkiler hakkında veri sağlamış ve bunların minimal olduğunu ancak bulantı, karın ağrısı, baş dönmesi ve enjeksiyon bölgesinde ağrı içerdiğini bildirmiştir.[40]

Hastalık salgın kontrolü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Menenjit A, C, Y ve W-135 aşıları, Afrika'da ve dünyanın diğer bölgelerinde meningokok hastalığı salgını ortaya çıktığında büyük ölçekli aşılama programları için kullanılabilir. ABD'de sporadik veya küme vakaları veya meningokok hastalığı salgınları ortaya çıktığında, kemoprofilaksi, invazif hastalığı olan bireylerin ev halkı ve diğer yakın temaslılarında ikincil vakaları önlemenin temel yoludur. Menenjit A, C, Y ve W-135 aşıları nadiren kemoprofilaksiye ek olarak kullanılabilir[15]

Klinisyenlerin şüpheli veya doğrulanmış tüm meningokok hastalığı vakalarını derhal yerel halk sağlığı yetkililerine bildirmesi ve ilgili meningokok suşunun serogruplarının tespit edilmesi önemlidir. Toplu aşılama programlarının etkinliği, salgınların erken ve doğru bir şekilde tanınmasına bağlıdır. Şüpheli bir meningokok hastalığı salgını ortaya çıktığında, halk sağlığı yetkilileri toplu aşılamaların (toplu kemoprofilaksi ile veya kemoprofilaksi olmadan) endike olup olmadığını belirleyecek ve risk değerlendirmesine dayalı olarak aşılanacak hedef nüfusu tanımlayacaktır.[15][16]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Meningokok hastalığı nedeniyle yedi aylıkken dört uzvunun tamamı kısmen kesilen Charlotte Cleverley-Bisman.[41]

Meningokok hastalığından şüphelenildiğinde tedaviye derhal başlanmalı ve tetkikler beklenirken geciktirilmemelidir. Birinci basamakta tedavi genellikle derhal intramüsküler benzilpenisilin uygulanmasını ve ardından daha ileri bakım için acil olarak hastaneye (akademik bir I. seviye tıp merkezi veya en azından 24 saat nörolojik bakımı olan, ideal olarak nörolojik yoğun ve kritik bakım üniteleri bulunan bir hastane) nakledilmesini içerir. Hastaneye girdikten sonra, tercih edilen antibiyotikler genellikle IV geniş spektrumlu 3. nesil sefalosporinlerdir, örneğin sefotaksim veya seftriakson. Benzilpenisilin ve kloramfenikol de etkilidir. Destekleyici önlemler arasında IV sıvılar, oksijen, dopamin veya dobutamin gibi inotropik destek ve kafa içi basınç artışının yönetimi yer alır. Steroid tedavisi bazı yetişkin hastalarda yardımcı olabilir, ancak uzun vadeli sonuçları etkilemesi olası değildir.[kaynak belirtilmeli]

Hangi antibiyotiğin hastalığın tedavisinde en etkili olduğu konusunda bazı tartışmalar vardır. Sistematik bir inceleme iki antibiyotiği karşılaştırmıştır. Bir çalışma vardı: 510 kişinin katıldığı, iki farklı antibiyotik türünü karşılaştıran açık etiketli (kör olmayan) bir non-inferiority çalışması; seftriakson (247 kişiden 14'ü öldü) ve kloramfenikol (256 kişiden 12'si öldü). Herhangi bir yan etki bildirilmemiştir. Her iki antibiyotiğin de eşit derecede etkili olduğu düşünülmüştür. Antibiyotik seçimi yerel antibiyotik direnci bilgilerine dayanmalıdır.[42]

Prognoz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Komplikasyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meningokok hastalığını takip eden komplikasyonlar erken ve geç gruplara ayrılabilir. Erken komplikasyonlar arasında kafa içi basınç artışı, dissemine intravasküler koagülasyon, nöbetler, dolaşım çökmesi ve organ yetmezliği yer almaktadır. Daha geç komplikasyonlar ise sağırlık, körlük, kalıcı nörolojik defisitler, IQ düşüklüğü ve ampütasyonlara yol açan kangrendir.[kaynak belirtilmeli]

Epidemiyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Afrika menenjit kuşağı, 2009-2010 Batı Afrika menenjit salgını ve Menenjit Aşısı Projesi
Afrika menenjit kuşağında meningokok menenjitinin dağılımı

Menenjit hastalığının önemi Afrika'da HIV, tüberküloz ve sıtma kadar büyüktür. Şiddetli meningoensefalite yol açan meningokoksemi vakaları küçük çocuklar ve yaşlılar arasında yaygındır. Afrika'da hastalık salgını sezonlarında 24 saatten kısa sürede meydana gelen ölümler daha olasıdır ve Sahra Altı Afrika salgın sezonu boyunca menenjit hastalığı salgınlarından etkilenmektedir. İklim değişikliğinin[43] Benin, Burkina Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Fildişi Sahili, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Etiyopya, Gana, Mali, Nijer, Nijerya ve Togo'da hastalığın yayılmasına önemli ölçüde katkıda bulunduğu düşünülebilir. Bu bölgeler Afrika'da hastalığın endemik olduğu bir bölgelerdir: menenjit "sessizce" mevcuttur ve her zaman birkaç vaka görülür. Vaka sayısı bir hafta içinde 100.000 nüfus başına beşi geçtiğinde ekipler alarma geçer. Birkaç hafta içinde 100.000 nüfus başına 100 vaka görüldüğünde epidemik seviyelerine ulaşılır.[44]

Afrika'da menenjitin yayılmasını durdurma çabalarını daha da zorlaştıran bir diğer husus ise Nijer ve Burkina Faso'yu Aralık'tan Haziran'a kadar karakterize eden aşırı kuru ve tozlu hava koşullarının salgın hastalıkların gelişimini desteklemesidir. Aşırı kalabalık köyler bakteri bulaşması için üreme alanlarıdır ve vücudu enfeksiyona karşı daha duyarlı hale getirerek menenjitin yayılmasını teşvik eden solunum yolu enfeksiyonlarının yüksek oranda görülmesine yol açmaktadır. IRIN Afrika haberleri 1995'ten bu yana her ülke için ölüm sayılarını vermektedir[45][46][47][48] ve Florida'daki bir meningokok hastalığı salgınının ardından toplu bir aşılama kampanyası CDC tarafından yapılmıştır.[49]

Florida

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran 2022 itibarıyla Florida'da devam eden bir hastalık salgını söz konusudur.[50] CDC 26 hastalık vakası tespit etmiştir.[51] Yedi ölüm hastalığa bağlanmıştır.[50]

Tarihçe ve etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunanca meninx (zar) + kokkos (dut) kelimelerinden gelen meningokok hastalığı ilk olarak Gaspard Vieusseux tarafından 1805 yılında Cenevre'de bir salgın sırasında tanımlanmıştır. 1884 yılında İtalyan patologlar Ettore Marchiafava ve Angelo Celli beyin omurilik sıvısında hücre içi mikrokokları tanımlamış ve 1887 yılında Anton Wiechselbaum beyin omurilik sıvısında meningokokları (Diplococcus intracellularis meningitidis olarak adlandırılmıştır) tanımlamış ve organizma ile salgın menenjit arasındaki bağlantıyı kurmuştur.[52]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Suryadevara, Manika (2021). "19. Meningococcus". Domachowske, Joseph; Suryadevara, Manika (Ed.). Vaccines: A Clinical Overview and Practical Guide (İngilizce). Switzerland: Springer. ss. 235-246. ISBN 978-3-030-58416-0. 2 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  2. ^ Bash, Margaret C. (2022). "6. Infections caused by Neisseria meningitidis". Jong, Elaine C.; Stevens, Dennis L. (Ed.). Netter's Infectious Diseases. 2nd (İngilizce). Philadelphia: Elsevier. ss. 24-28. ISBN 978-0-323-71159-3. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  3. ^ Riedo FX, Plikaytis BD, Broome CV (August 1995). "Epidemiology and prevention of meningococcal disease". Pediatr. Infect. Dis. J. 14 (8). ss. 643-57. doi:10.1097/00006454-199508000-00001. PMID 8532420. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019. 
  4. ^ Pollard, Andrew J.; Maiden, Martin C. J. (2001). Meningococcal Disease: Methods and Protocols. Humana Press. ISBN 978-0-89603-849-3. 
  5. ^ "Meningococcal septicaemia in college students". Essortment. 2002. 28 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2008. 
  6. ^ "Glass Test". Meningitisnow.org. 6 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2018. 
  7. ^ "Control of epidemic meningococcal disease. WHO practical guidelines. 2nd edition". WHO. World Health Organisation. 18 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2018. 
  8. ^ Sanford Guide to antimicrobial therapy 2014 44th edition
  9. ^ a b Centers for Disease Control and Prevention. Meningococcal disease among college students: ACIP modifies recommendations for meningitis vaccination. Press release. 1999 Oct 20
  10. ^ a b Jeeri R. Reddy and Thiombiano S. Rigobert. Infections à méningocoques Maladies infectieuses et Africa. West Africa. Med. Bull. 2007
  11. ^ Press Release (22 Ocak 2013). "Novartis receives EU approval for Bexsero, first vaccine to prevent the leading cause of life-threatening meningitis across Europe". Novartis. 25 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2013. 
  12. ^ "Conjugate Meningococal Vaccine Benefits" (PDF). 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  13. ^ Krause G, Blackmore C, Wiersma S, Lesneski C, Gauch L, Hopkins RS (December 2002). "Mass vaccination campaign following community outbreak of meningococcal disease". Emerging Infect. Dis. 8 (12). ss. 1398-403. doi:10.3201/eid0812.040421. PMC 2738498 $2. PMID 12498654. 
  14. ^ Trotter CL, Andrews NJ, Kaczmarski EB, Miller E, Ramsay ME (2004). "Effectiveness of meningococcal serogroup C conjugate vaccine 4 years after introduction". Lancet. 364 (9431). ss. 365-7. doi:10.1016/S0140-6736(04)16725-1. PMID 15276396. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  15. ^ a b c d e f g h Bilukha OO, Rosenstein N; Rosenstein; National Center For Infectious Diseases (May 2005). "Prevention and control of meningococcal disease. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)". MMWR Recomm Rep. 54 (RR-7). ss. 1-21. PMID 15917737. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2017. 
  16. ^ a b c d e American Academy of Pediatrics Committee on Infectious Diseases (August 2005). "Prevention and control of meningococcal disease: recommendations for use of meningococcal vaccines in pediatric patients". Pediatrics. 116 (2). ss. 496-505. doi:10.1542/peds.2005-1314. PMID 15995007. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012. 
  17. ^ Pichichero M, Casey J, Blatter M, Rothstein E, Ryall R, Bybel M, Gilmet G, Papa T (January 2005). "Comparative trial of the safety and immunogenicity of quadrivalent (A, C, Y, W-135) meningococcal polysaccharide-diphtheria conjugate vaccine versus quadrivalent polysaccharide vaccine in two- to ten-year-old children". Pediatr. Infect. Dis. J. 24 (1). ss. 57-62. doi:10.1097/01.inf.0000148928.10057.86. PMID 15665711. 
  18. ^ American Academy of Pediatrics Committee on Infectious Diseases (January 2006). "Recommended childhood and adolescent immunization schedule--United States, 2006". Pediatrics. 117 (1). ss. 239-40. doi:10.1542/peds.2005-2790. PMID 16396888. 
  19. ^ a b c Centers for Disease Control and Prevention (December 1997). "Immunization of health-care workers: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the Hospital Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC)". MMWR Recomm Rep. 46 (RR-18). ss. 1-42. PMID 9427216. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2017. 
  20. ^ Janoff EN, Tasker S, Opstad NL et al. Impact of immunization of recent HIV-1 seroconverters. Proceedings of ICAAC New Orleans 1996. Abstract No. I60
  21. ^ Kroon FP, Bruisten S, Swieten PV et al. No increase in HIV-load following immunization with conjugate pneumococcal vaccine, Pneumovax, or Typhim-Vi. Proceedings of ICAAC New Orleans 1996. Abstract No. I61
  22. ^ Tasker SA, Treanor J, Rossetti R et al. Whole virion influenza vaccine has protective efficacy in the setting of HIV infection. Proceedings of ICAAC New Orleans 1996. Abstract No. I88
  23. ^ Obaro S (April 2000). "Control of meningococcal disease in west Africa". Lancet. 355 (9210). ss. 1184-5. doi:10.1016/S0140-6736(05)72263-7. PMID 10791403. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  24. ^ Akpede GO (1995). "Presentation and outcome of sporadic acute bacterial meningitis in children in the African meningitis belt: recent experience from Northern Nigeria highlighting emergent factors in outcome". West African Journal of Medicine. 14 (4). ss. 217-26. PMID 8634227. 
  25. ^ Munford RS, Taunay Ade E, de Morais JS, Fraser DW, Feldman RA (June 1974). "Spread of meningococcal infection within households". Lancet. 1 (7869). ss. 1275-8. doi:10.1016/S0140-6736(74)90022-1. PMID 4134961. 
  26. ^ Control and Prevention of Meningococcal Disease: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP): VIRGINIA EPIDEMIOLOGY BULLETIN, July 1997, Volume 97, Number 7
  27. ^ Jeeri R. Reddy, Safety and Immunogenicity of Meningococcal Meningitis Quadrivalent (A, C, Y & W-135) Polysaccharide Vaccine "PHASE III MULTICENTER CLINICAL TRIAL IN SUB-SAHARAN AFRICA" 2008; West African Journal of Medicine (in press)
  28. ^ Greenwood BM, Wali SS; Wali (April 1980). "Control of meningococcal infection in the African meningitis belt by selective vaccination". Lancet. 1 (8171). ss. 729-32. doi:10.1016/S0140-6736(80)91230-1. PMID 6103155. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  29. ^ a b c d Kirsch EA, Barton RP, Kitchen L, Giroir BP (November 1996). "Pathophysiology, treatment and outcome of meningococcemia: a review and recent experience". Pediatr. Infect. Dis. J. 15 (11). ss. 967-78; quiz 979. doi:10.1097/00006454-199611000-00009. PMID 8933544. 
  30. ^ a b Ross SC, Densen P; Densen (September 1984). "Complement deficiency states and infection: epidemiology, pathogenesis and consequences of neisserial and other infections in an immune deficiency". Medicine (Baltimore). 63 (5). ss. 243-73. doi:10.1097/00005792-198409000-00001. PMID 6433145. 
  31. ^ Orren A, Potter PC, Cooper RC, du Toit E (October 1987). "Deficiency of the sixth component of complement and susceptibility to Neisseria meningitidis infections: studies in 10 families and five isolated cases". Immunology. 62 (2). ss. 249-53. PMC 1453963 $2. PMID 3679285. 
  32. ^ Ross SC, Rosenthal PJ, Berberich HM, Densen P (June 1987). "Killing of Neisseria meningitidis by human neutrophils: implications for normal and complement-deficient individuals". J. Infect. Dis. 155 (6). ss. 1266-75. doi:10.1093/infdis/155.6.1266. PMID 3106511. 
  33. ^ Ross SC, Berberich HM, Densen P (December 1985). "Natural serum bactericidal activity against Neisseria meningitidis isolates from disseminated infections in normal and complement-deficient hosts". J. Infect. Dis. 152 (6). ss. 1332-5. doi:10.1093/infdis/152.6.1332. PMID 3934293. 
  34. ^ Al'Aldeen AA, Cartwright KA; Cartwright (November 1996). "Neisseria meningitidis: vaccines and vaccine candidates". J. Infect. 33 (3). ss. 153-7. doi:10.1016/S0163-4453(96)92081-2. PMID 8945702. 
  35. ^ Mayon-White RT, Heath PT; Heath (March 1997). "Preventative strategies on meningococcal disease". Arch. Dis. Child. 76 (3). ss. 178-81. doi:10.1136/adc.76.3.178. PMC 1717118 $2. PMID 9135255. 
  36. ^ Andreoni J, Käyhty H, Densen P (July 1993). "Vaccination and the role of capsular polysaccharide antibody in prevention of recurrent meningococcal disease in late complement component-deficient individuals". J. Infect. Dis. 168 (1). ss. 227-31. doi:10.1093/infdis/168.1.227. PMID 8515116. 
  37. ^ a b c Cunliffe NA, Snowden N, Dunbar EM, Haeney MR (July 1995). "Recurrent meningococcal septicaemia and properdin deficiency". J. Infect. 31 (1). ss. 67-8. doi:10.1016/S0163-4453(95)91550-8. PMID 8522838. 
  38. ^ Centers for Disease Control and Prevention (April 1993). "Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP): use of vaccines and immune globulins for persons with altered immunocompetence". MMWR Recomm Rep. 42 (RR-4). ss. 1-18. PMID 8474421. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2017. 
  39. ^ Centers for Disease Control and Prevention (June 2000). "Prevention and Control of Meningococcal Disease. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)". MMWR Recomm Rep. 49 (RR-7). ss. 1-10. PMID 10902834. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2017. 
  40. ^ Zalmanovici Trestioreanu, Anca; Fraser, Abigail; Gafter-Gvili, Anat; Paul, Mical; Leibovici, Leonard (25 Ekim 2013). Cochrane Acute Respiratory Infections Group (Ed.). "Antibiotics for preventing meningococcal infections". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). 2013 (10). ss. CD004785. doi:10.1002/14651858.CD004785.pub5. PMC 6698485 $2. PMID 24163051. 
  41. ^ Wane, Joanna. "The case for vaccination" (PDF). North & South. 24 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015. 
  42. ^ Sudarsanam, Thambu D.; Rupali, Priscilla; Tharyan, Prathap; Abraham, Ooriapadickal Cherian; Thomas, Kurien (14 Haziran 2017). "Pre-admission antibiotics for suspected cases of meningococcal disease". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2017 (6). ss. CD005437. doi:10.1002/14651858.CD005437.pub4. ISSN 1469-493X. PMC 6481530 $2. PMID 28613408. 
  43. ^ "AFRICA: Climate change linked to spread of disease". 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2009. 
  44. ^ "Meningitis". www.who.int. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  45. ^ "FASO: Meningitis kills more than 400". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  46. ^ Enserink M (December 2008). "Meningitis. Less vaccine can be more". Science. 322 (5907). s. 1449. doi:10.1126/science.322.5907.1449a. PMID 19056945. 
  47. ^ "BURKINA FASO: 5 million at risk as meningitis death toll climbs". 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2009. 
  48. ^ "NIGER: Nearly 1,000 deaths from meningitis". 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2009. 
  49. ^ "Meningococcal Disease: Frequently Asked Questions". 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2017. 
  50. ^ a b Thomas, Naomi (23 Haziran 2022). "CDC investigates 'one of the worst outbreaks of meningococcal disease' in US history among gay and bisexual men in Florida". CNN. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  51. ^ Anthes, Emily (22 Haziran 2022). "An Outbreak of Meningococcal Disease in Florida Is Growing, the C.D.C. Says". The New York Times. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  52. ^ Henry, Ronnie (July 2017). "Etymologia: Meningococcal Disease". Emerg Infect Dis. 23 (7). s. 1187. doi:10.3201/eid2307.ET2307. PMC 5512471 $2. citing public domain text from the CDC 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Meningokok_hastalığı&oldid=32574125" sayfasından alınmıştır