Asemptomatik taşıyıcı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1909 tarihli bir gazete illüstrasyonunda Tifoid Mary . Mary Mallon, aşçı olarak işine devam ederken 53 kişiye tifo bulaştırdığı düşünülüyor. Salmonella typhi'nin asemptomatik bir taşıyıcısıydı.

Asemptomatik taşıyıcı, bir patojenle enfekte olmuş ancak hiçbir belirti veya semptom göstermeyen bir kişi veya organizmadır.[1]

Patojenden etkilenmemesine rağmen, taşıyıcılar onu başkalarına bulaştırabilir veya hastalığın sonraki aşamalarında semptomlar geliştirebilirler. Asemptomatik taşıyıcılar, tifo, HIV, C. difficile, gripler, kolera, tüberküloz ve COVID-19 gibi yaygın bulaşıcı hastalıkların bulaşmasında kritik bir rol oynar.[2] Sonuncusunda incelenen hastaların dörtte birinden fazlasında genellikle "güçlü T-hücresi bağışıklığı " ile ilişkilendirilir.[3] Hastalık taşıma mekanizması hala bilinmemekle ancak araştırmacılar belirli patojenlerin bir insanda nasıl bir süre uykuda kalabileceğini anlama yolunda ilerleme kaydetmiştir.[4] Asemptomatik hastalık taşıyıcılarının daha iyi anlaşılması, yaygın bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engellemeye çalışan tıp ve halk sağlığı alanları için çok önemlidir.

Asemptomatik taşıyıcı türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Asemptomatik taşıyıcılar mevcut hastalık durumlarına göre kategorize edilebilir.[5] Bir birey, enfeksiyondan hemen sonra ancak semptomlar gelişmeden önce patojenleri bulaştırdığında kuluçka taşıyıcısı olarak bilinir. İnsanlar ayrıca bir hastalık döneminden sonra hastalığı yayma yeteneğine de sahiptir. Tipik olarak hastalığı geçirdiklerini düşünen bu kişiler iyileşen taşıyıcılar olarak bilinir. Hepatit ve çocuk felci gibi viral hastalıklar sıklıkla bu şekilde bulaşır. "Sağlıklı taşıyıcılar" hiçbir zaman hastalığın belirtilerini veya semptomlarını göstermezler ancak başkalarına bulaştırma yeteneğine sahiptirler ve genellikle "klasik" asemptomatik taşıyıcılar olarak kabul edilirler.[5] Hastalık taşıma mekanizması hala bilinmemekle birlikte araştırmacılar belirli patojenlerin bir insanda nasıl bir süre uykuda kalabileceğini anlama yönünde ilerleme kaydetmiştir.[4]

Hastalık bulaşmasında önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Asemptomatik taşıyıcıların prevalansına ilişkin sınırlı bilgi, halk sağlığı girişimlerini planlarken önemli bir zorluk yaratmaktadır. Hastalık sürveyansının, hem asemptomatik hastalık oranlarına hem de semptomatik hastalık oranlarına ilişkin tahminlere bağlı olduğu göz önüne alındığında, taşıyıcıların yaygınlığına ilişkin bilgi eksikliği, C. difficile veya influenza gibi yaygın halk sağlığı sorunlarının azaltılması adına yetersiz girişimlere yol açabilir.[6][7]

Araştırmacılar, uygun halk sağlığı tepkisini belirlemek için bulaşma yöntemlerini daha iyi tahmin etme arzusundadırlar.[8] Örneğin, asemptomatik oranı düşük olduğu bilinen bir hastalık, semptomatik vakaların gözetiminde artışa neden olabilirken, daha yüksek asemptomatik oran, bulaşıcı, asemptomatik vakaların sayısı bilinmeyeceğinden, seyahat yasakları ve zorunlu karantinalar gibi daha agresif yöntemlere yol açabilir. .[6]

Bulaşıcı hastalıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Asemptomatik taşıyıcılar birçok bulaşıcı hastalığın yayılmasını daha da hızlandırdılar. Epidemiyolojide yaygın bir ilke olan 80-20 kuralı, hastalık bulaşmasının %80'inin bir popülasyondaki insanların yalnızca %20'si tarafından gerçekleştirildiğini söylemektedir.[9]

Tifo[değiştir | kaynağı değiştir]

Tifo, Salmonella enterica ser Typhi bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır. Bir kişi bu enfeksiyonu riskli yiyecek veya içecekleri tüketerek veya enfekte bir kişinin hazırladığı yiyecek veya içecekleri tüketerek edinebilir. Bu enfeksiyondan kurtulanlar, bakteriyi hücrelerinde taşımaya devam edebilir ve bu nedenle asemptomatik kalabilirler.[10]

Tifolu Mary[değiştir | kaynağı değiştir]

New York Hastanesinde Typhoid Mary

Tamamen sağlıklı görünmesine rağmen, Mallon'un North Brother Adası'nda karantinaya alınmadan önce yaklaşık 50 kişiye tifo bulaştırdığı tahmin ediliyor.[11] Bilim insanları, Salmonella typhi ile enfekte olan bireylerin %1 ila %6'sının Mary gibi kronik, asemptomatik taşıyıcılar haline geldiğini hesaplıyorlar.[12]

HIV[değiştir | kaynağı değiştir]

HIV enfeksiyonu, kişinin asemptomatik kaldığı uzun bir sürece sahiptir.[13] Ev sahibi semptom göstermiyor olsa da, virüs yine de başkalarına bulaşabilir. Bu kuluçka döneminden sonra enfeksiyonun semptomatik hale gelmesi de mümkündür. Konak semptom göstersin ya da göstermesin, fırsatçı enfeksiyonlar zayıflamış bağışıklık sisteminden faydalanır ve daha fazla komplikasyona neden olabilir.[14]

Epstein Barr Virüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu taşıyıcı, herpes virüs ailesinin bir üyesi olan Epstein-Barr virüsü (EBV) gibi kalıcı virüslerle enfekte olur. Çalışmalar, yetişkinlerin yaklaşık %95'inin EBV'ye karşı antikorlara sahip olduğunu gösteriyor, bu da hayatlarının bir noktasında virüsle enfekte oldukları anlamına gelir.[15]

Clostridioides difficile[değiştir | kaynağı değiştir]

Clostridioides difficile'nin asemptomatik taşıyıcılar tarafından da yayıldığı ve evde bakım ortamlarında önemli sorunlara yol açtığı gösterilmiştir.[6] Uzun süreli hastaların %50'den fazlasının semptom olmamasına rağmen dışkı kontaminasyonu ile başvurduğunu gösteren raporlar, birçok hastanenin taburcu olana kadar temas önlemleri süresini uzatmasına neden olmuştur.[6]

Kolera[değiştir | kaynağı değiştir]

Kolera için asemptomatik enfeksiyonların semptomatik enfeksiyonlara oranı tahminleri 3 ila 100 arasında değişmektedir [16]

Klamidya[değiştir | kaynağı değiştir]

Hem erkekleri hem de kadınları etkileyen bir Cinsel yolla bulaşan hastalık olan klamidya da çoğu kişide asemptomatik olabilir. Enfeksiyon herhangi bir belirgin belirti vermese de, yine de üreme sistemine zarar verebilir. Enfeksiyon uzun süre fark edilmezse enfekte kişiler pelvik inflamatuar hastalık (PID) geliştirme riski altındadır. Klamidya gibi, PID de asemptomatik olabilir.[17]

Çocuk felci[değiştir | kaynağı değiştir]

Az sayıda asemptomatik çocuk felci taşıyıcısı (kronik boşaltıcılar olarak adlandırılır), oral Sabin aşısına ilk maruz kaldıktan sonra yıllarca (hatta on yıllarca) aktif virüs üretmeye devam ederler.[18] Zayıflatılmış virüsün taşıyıcıları, zayıflatılmış virüsü kasıtsız olarak yayarlar, başkalarına aşılarlar ve onlara temas bağışıklığı verirler. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bazı yetişkinler, yakın zamanda aşılanmış çocuklarla temastan sonra çocuk felcine yakalanmıştır. Virülan suşların taşıyıcıları çocuk felcini yayarak çocuk felci eradikasyonunun zorluğunu artırıyor.[19]

Tüberküloz[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüberküloz (TB), genellikle Mycobacterium tuberculosis (MTB) bakterisinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberküloz genellikle akciğerleri etkiler ancak vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir.[20] Aktif veya semptomatik tüberküloz, öksürme veya hapşırma sonrasında havaya salınan bakteriler yoluyla insandan insana bulaşır. Bazı kişiler tüberküloz mikobakterisi ile enfekte olabilir ancak hiçbir zaman semptom göstermezler.[21] Latent tüberküloz olarak adlandırılan bu vakalar bulaşıcı olmasa da halk sağlığı açısından özellikle sorunludur, çünkü gizli TB teşhisi konanların yaklaşık %10'unda aktif (ve bulaşıcı) bir vaka gelişir.[21]

COVID-19[değiştir | kaynağı değiştir]

2021 tarihli bir makale, SARS-CoV-2 enfeksiyonlarının en az %50'sinin asemptomatik taşıyıcılara maruz kalmanın bir sonucu olduğunu tahmin etmiştir.[22]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Dictionary Definition". Medical-dictionary.thefreedictionary.com. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2013. 
  2. ^ Lai (4 Mart 2020). "Asymptomatic carrier state, acute respiratory disease, and pneumonia due to severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2): Facts and myths". Journal of Microbiology, Immunology and Infection. 53 (3): 404-412. doi:10.1016/j.jmii.2020.02.012. ISSN 1684-1182. PMC 7128959 $2. PMID 32173241. 
  3. ^ Sekine (2020). "Robust T cell immunity in convalescent individuals with asymptomatic or mild COVID-19". Cell. 183 (1): 158-168.e14. doi:10.1016/j.cell.2020.08.017. PMC 7427556 $2. PMID 32979941. 
  4. ^ a b "Denise M. Monack". WikiGenes. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  5. ^ a b "Carrier | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com (İngilizce). 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  6. ^ a b c d "Asymptomatic carriers are a potential source for transmission of epidemic and nonepidemic Clostridium difficile strains among long-term care facility residents". Clinical Infectious Diseases. 45 (8): 992-8. October 2007. doi:10.1086/521854. PMID 17879913. 
  7. ^ "Heterogeneous and Dynamic Prevalence of Asymptomatic Influenza Virus Infections". Emerging Infectious Diseases. 22 (6): 1052-6. June 2016. doi:10.3201/eid2206.151080. PMC 4880086 $2. PMID 27191967. 
  8. ^ "Asymptomatic Influenza Infection Rates Deserve More Attention". Contagion Live. May 2016. 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ "Zeroing in on 'super spreaders' and other hidden patterns of epidemics". EurekAlert! (İngilizce). 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  10. ^ "CDC - Typhoid Fever: General Information - NCZVED". Cdc.gov. 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  11. ^ "Simple compartmental models", Computational Modeling of Infectious Disease (İngilizce), Elsevier, 2023, ss. 19-91, doi:10.1016/b978-0-32-395389-4.00011-6, ISBN 978-0-323-95389-4, erişim tarihi: 6 Mart 2023  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ "Scientists get a handle on what made Typhoid Mary's infectious microbes tick". Med.stanford.edu. 18 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2013. 
  13. ^ "HIV Latency". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. Cold Spring Harbor Laboratory Press. 1 (1): a007096. 2011. doi:10.1101/cshperspect.a007096. PMC 3234450 $2. PMID 22229121. 18 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  14. ^ "Asymptomatic HIV infection: MedlinePlus Medical Encyclopedia". Nlm.nih.gov. 2 Şubat 2016. 9 Haziran 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  15. ^ "The Broad Spectrum of Epstein-Barr Virus (EBV) Disease on". Medicinenet.com. 2 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  16. ^ "Inapparent infections and cholera dynamics" (PDF). Nature. 454 (7206): 877-80. August 2008. doi:10.1038/nature07084. PMID 18704085. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  17. ^ "STD Facts - Chlamydia". cdc.gov. 31 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  18. ^ Ousmane M. Diop (2015). "Update on Vaccine-Derived Polioviruses — Worldwide, January 2014–March 2015". Morbidity and Mortality Weekly Report. 64 (23): 640-646. PMC 4584736 $2. PMID 26086635. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  19. ^ "Pinkbook: Poliomyelitis | CDC". 17 Ağustos 2021. 28 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Tuberculosis (TB)". World Health Organization (İngilizce). 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  21. ^ a b "Latent tuberculosis infection (LTBI)". World Health Organization (İngilizce). 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  22. ^ Johansson (7 Ocak 2021). "SARS-CoV-2 Transmission From People Without COVID-19 Symptoms". JAMA Network Open. 4 (1): e2035057. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.35057. ISSN 2574-3805. PMC 7791354 $2. PMID 33410879. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asemptomatik_taşıyıcı&oldid=32486504" sayfasından alınmıştır