Kullanıcı:HaythamKenwai/Sauropodomorpha
| Sauropodomorflar | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sauropodomorf dinozorların dokuz farklı temsilcisinin montajı. Sol üstten saat yönünde: Eoraptor lunensis, Plateosaurus engelhardti, Brontosaurus excelsus, Europasaurus holgeri, Mamenchisaurus hochuanensis, Nigersaurus taqueti, Argentinosaurus huinculensis, Diplodocus carnegii, Brachiosaurus altithorax. | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
| Alt gruplar | |||||||||||
| |||||||||||
Sauropodomorpha (Yunanca, "kertenkele ayaklı formlar" anlamına gelir), uzun boyunlu, otçul, sauropodları, ayrıca kendilerinin atalarını ve yakın akrabalarını içeren soyu tükenmiş bir saurischian dinozor kladıdır. Sauropodlar genellikle çok büyük boyutlara ulaştılar, uzun boyunları ve kuyrukları vardı, dört ayaklıydılar ve Dünya'da yürüyen en büyük hayvanlar haline geldiler. Sauropodlardan önce gelen "prosauropodlar" daha küçüktü ve genellikle iki ayak üzerinde yürüyebiliyorlardı. Sauropodomorflar, Orta Triyas'taki (yaklaşık 230 myö) kökenlerinden Kretase'nin (yaklaşık 66 My) sonundaki düşüş ve yok oluşlarına kadar, Mesozoyik Çağın büyük bölümünde baskın karasal otçullardı.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Sauropodomorflar, diğer çağdaş otoburlardan daha yüksekte gezinmeye adapte edildi ve onlara yüksek ağaç yapraklarına erişim sağladı. Bu beslenme stratejisi, uzun bir boynun ucundaki hafif, küçük bir kafatası (on veya daha fazla uzun servikal vertebra ile ) ve dengeleyici uzun kuyruk (bir ila üç ekstra sakral omur ile) gibi tanımlayıcı özelliklerin birçoğu tarafından desteklenir.
Dişleri zayıftı ve yaprak veya kaşık şeklindeydi (hançer veya spatula). Diş gıcırdatmak yerine, sert bitki liflerini sindirmeye yardımcı olmak için modern kuşların ve timsahların taşlık taşlarına benzer mide taşları (gastrolitler) vardı. Üst ağzın önü, gaga olabilecek şekilde aşağı doğru eğilir.
Bilinen en eski sauropodomorflardan biri olan Saturnalia, küçük ve narindi (1,5 metre veya 5 fit uzunluğunda); ancak Triyas'ın sonunda, zamanlarının en büyük dinozorlarıydılar ve Jura ve Kretase boyunca büyümeye devam ettiler. Sonuç olarak, Supersaurus, Diplodocus hallorum, Patagotitan ve Argentinosaurus gibi en büyük sauropodlar, 30-40 metre (98-131 ft) uzunluğa ve 60.000-100.000 kg (65-110 ABD kısa ton) veya daha fazla kütleye ulaştı.
Başlangıçta iki ayak üzerindeydiler, boyutları büyüdükçe , filler gibi sadece karada yavaşça yürümeye adapte edilmiş dört ayaklı bir graviportal yürüyüş geliştirdiler. Erken sauropodomorflar büyük olasılıkla omnivorlardı, çünkü diğer saurischian soyu ( theropodlar ) ile ortak ortak ataları bir etoburdu. Bu nedenle, otçulluğa evrimleri, artan boyutları ve boyun uzunlukları ile el ele gitti.
Ayrıca büyük burun deliklerine (burun delikleri) sahiptiler ve savunma için kullanılmış olabilecek büyük pençeli bir başparmak (polleks) tuttular — ancak birincil savunma uyarlamaları aşırı boyutlarıydı.
Ayırt edici anatomik özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]
Sauropodomorflar, aşağıdaki sinapomorfilerin bazılarına göre bir grup olarak ayırt edilebilir: [1]
- Büyük burun deliklerinin varlığı.
- Tibia'nın distal kısmı, astragalus'un yükselen bir süreci ile kaplıdır.
- Arka uzuvları, gövde uzunluklarına kıyasla kısadır.
- Üç veya daha fazla sakral omurun varlığı.
- Dişler ince, düz ve spatula benzeri, bıçaklı ve tırtıklı kronlara sahiptir.
- Tipik olarak uzamış en az 10 servikal vertebranın varlığı
- 25 presakral omurun varlığı
- Manusta büyük bir I rakamı vardı
Evrimsel tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaklaşık 230 milyon yıl önce (Mya), Geç Triyas Dönemi'nde [2] evrimleşen ilk dinozorlar arasında, geç Triyas'ın yarısında (Norian aşaması sırasında) baskın otoburlar haline geldiler. Erken Kretase'de algılanan düşüş, büyük olasılıkla fosil örneklemesinde bir önyargıdır, çünkü çoğu fosil Avrupa ve Kuzey Amerika'dan bilinir, ancak sauropodlar hala Gondwanan kara kütlelerinde baskın otçullardı. Çiçekli bitkilerin (anjiyospermler) ve otçul dinozorların bir diğer önemli grubu olan "gelişmiş" ornithischianların (oldukça gelişmiş çiğneme mekanizmalarıyla dikkat çeken) yayılması, kuzey kıtalarındaki sauropodların azalmasında büyük olasılıkla önemli bir faktör değildir. . Kuş olmayan tüm dinozorlar gibi, sauropodomorfların soyu Kretase-Paleojen yok olma olayı sırasında 66 Mya'da tükendi.
Bilinen en eski ve en bazal sauropodomorflar, her ikisi de 231.4 milyon yıl öncesine tarihlenen Ischigualasto Formasyonu'ndan (ICS [3] [4] göre Geç Triyas'ın geç Karniyen yaşı) Chromogisaurus novasi ve Panphagia protos'tur. Bazı araştırmalar , geleneksel olarak bir theropod olarak kabul edilen Eoraptor lunensis'i (ayrıca Ischigualasto Formasyonu'ndan), sauropodomorf soyunun erken bir üyesi olarak buldu ve bu da onu bilinen en bazal sauropodomorf yapacaktı. [5]
Sauropodomorpha, Saurischia düzenindeki iki ana daldan biridir. Sauropodomorfların kardeş grubu Theropoda , Velociraptor ve Tyrannosaurus gibi iki ayaklı etoburları içerir; hem de kuşlar . Bununla birlikte, sauropodomorflar ayrıca Ornithischia ile bir takım özellikleri paylaşırlar, bu nedenle Bakker gibi küçük bir paleontolog azınlığı, tarihsel olarak her iki otçul grubunu "Phytodinosauria" veya "Ornithischiformes" adı verilen bir grup içine yerleştirmiştir.
Linnaean taksonomisinde, Sauropodomorpha ("kertenkele ayakları formları" anlamına gelir) ya bir alt takımdır ya da sıralanmadan bırakılır. İlk olarak 1932'de Friedrich von Huene tarafından kuruldu ve onu iki gruba ayırdı: Prosauropoda içindeki bazal formlar ve onların soyundan gelen dev Sauropoda.
Filogenetik Adam Yates (2004, 2006) ve diğerleri tarafından analizler sıkıca içinde sauropoda yerleştirilen paraphyletic "Prosauropoda". Son kladistik analizler , 1920'de Huene tarafından adlandırılan ve 1998'de Sereno tarafından Plateosaurus engelhardti ile Saltasaurus loricatus'tan daha yakın akraba olan tüm hayvanlar olarak tanımlanan Prosauropoda soyunun, [6] her ikisi olarak Plateosauridae'nin küçük bir eşanlamlısı olduğunu göstermektedir . aynı taksonları içerir. [7] [8]
Çoğu modern sınıflandırma şeması, prosauropodları, ortak bir soydan ayrı olarak gelişen yarım düzine gruba ayırır. Bir dizi ortak özelliklere sahip olsalar da, ağaçların yükseklerinde gezinmek için zürafa benzeri evrimsel gereksinimler, yakınsak evrime neden olmuş olabilir; burada benzer özellikler, ortak bir türetilmiş (homolog ) özellikler yerine aynı evrimsel baskıyla karşı karşıya kaldıkları için ayrı ayrı gelişir. [9]
Filogeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Novas ve ark., 2011 tarafından oluşturulmuş kladogram: [8]
| Sauropodomorpha |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Otero ve arkadaşlarının filogenetik analizi. 2015, Sauropodomorpha'nın Eusaurischia içinde Agnosphitys ve Theropoda ile, Saurischia'nın dışında Herrerasauridae ve Eoraptor ile bir politomide olduğunu buldu. [10] Matthew Baron, David Norman ve Paul Barrett (2017) tarafından Nature dergisinde yayınlanan erken dinozorların büyük bir filogenetik analizi, Sauropodomorpha ve Saurischia'yı yeniden tanımladı ve Herrerasauridae'yi Saurischia'daki Sauropodomorpha'nın kardeş grubu olarak kurtardı. Bu, Theropoda'nın Saurischia'dan önerilen kaldırılmasından ve Theropoda ve Ornithischia'yı içeren bir dal olan Ornithoscelida'nın oluşumundan kaynaklandı. [11]
Aşağıda, Müller, 2019'dan sonraki bazal sauropodomorpha kladogramı bulunmaktadır. [12]
| Saurischia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Birkaç sauropodomorf cinsinin ( Diplodocus, Lufengosaurus, Nemegtosaurus, Plateosaurus ve Riojasaurus ) skleral halkaları ile modern kuşlar ve sürüngenler arasındaki karşılaştırmalar, bunların gün boyunca kısa aralıklarla aktif olan katemeral olabileceğini düşündürmektedir. [13]
Sauropodomorflar, cinsel olgunluk çağına tam yetişkin olmadan çok önce ulaştılar. [14] [15] Griebeler ve ark. (2013) sauropodomorfların maksimum büyüme oranlarının, erken dönem kuşları ve kara gergedanlarınkiyle karşılaştırılabilir olduğu, ancak ortalama memelilerin büyüme oranlarından daha düşük olduğu sonucuna varmıştır. [15]
Uzun süredir devam eden bir hipotez, çoğu erken dinozor için beklendiği gibi, erken sauropodomorfların etçil olduğu yönündeydi. Bu hipotez, mevcut bazalnerede sauropodomorf, Buriolestes ve onun plesiomorfik, theropod benzeri dişleri tarafından desteklenmektedir. [16] Eoraptor, Panphagia ve Pampadromaeus gibi daha türetilmiş sauropodomorfların dişleri, otçul (veya muhtemelen omnivor) diyetler için daha uygundur. [17] Herrerasauridlerin veya Eoraptor'un (akış halinde olan) filogenetik konumundan bağımsız olarak [17] [18] [19] atasal durum rekonstrüksiyonları, etoburları sauropodomorfların ataları olarak kurtarır. [16]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Martin, A.J. (2006).
- ^ Müller (8 Mart 2019). "Rise of an empire: analysing the high diversity of the earliest sauropodomorph dinosaurs through distinct hypotheses". Historical Biology (İngilizce). 32 (10): 1334–1339. doi:10.1080/08912963.2019.1587754. ISSN 0891-2963.
- ^ Luciano A. Leal (18 Ekim 2004). "A new early dinosaur (Sauropodomorpha) from the Caturrita Formation (Late Triassic), Paraná Basin, Brazil" (PDF). Zootaxa. 690: 1–24. doi:10.11646/zootaxa.690.1.1.
- ^ Martínez (2009). "A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha". PLOS ONE. 4 (2): 1–12. doi:10.1371/journal.pone.0004397. PMC 2635939 $2. PMID 19209223.
- ^ Ricardo N. Martinez (2011). "A Basal Dinosaur from the Dawn of the Dinosaur Era in Southwestern Pangaea". Science. 331 (6014): 206–210. doi:10.1126/science.1198467. PMID 21233386.
- ^ Sereno (1998). "A rationale for phylogenetic definitions, with applications to the higher-level taxonomy of Dinosauria". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. 210: 41–83. doi:10.1127/njgpa/210/1998/41.
- ^ Yates (2007). "The first complete skull of the Triassic dinosaur Melanorosaurus Haughton (Sauropodomorpha: Anchisauria)". Evolution and Palaeobiology: 9–55.
- ^ a b Fernando E. Novas (2011). "New dinosaur species from the Upper Triassic Upper Maleri and Lower Dharmaram formations of central India". Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 101 (3–4): 333–349. doi:10.1017/S1755691011020093.Fernando E. Novas; Martin D. Ezcurra; Sankar Chatterjee & T. S. Kutty (2011). Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Indiansaupo" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Pol D. (2011). "A New Sauropodomorph Dinosaur from the Early Jurassic of Patagonia and the Origin and Evolution of the Sauropod-type Sacrum". PLOS ONE. 6 (1): e14572. doi:10.1371/journal.pone.0014572. PMC 3027623 $2. PMID 21298087.
- ^ Otero (2015). "A new basal sauropodiform from South Africa and the phylogenetic relationships of basal sauropodomorphs". Zoological Journal of the Linnean Society. 174 (3): 589. doi:10.1111/zoj.12247.
- ^ Baron (2017). "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution". Nature. 543 (7646): 501–506. doi:10.1038/nature21700. PMID 28332513.
- ^ Müller (2019). "Craniomandibular osteology of Macrocollum itaquii (Dinosauria: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of southern Brazil". Journal of Systematic Palaeontology. 18 (10): 805–841. doi:10.1080/14772019.2019.1683902.
- ^ Schmitz, L. (2011). "Nocturnality in Dinosaurs Inferred from Scleral Ring and Orbit Morphology". Science. →→→§332 (6030): 705–8. doi:10.1126/science.1200043. PMID 21493820.
- ^ Sander (2000). "Long bone histology of the Tendaguru sauropods: implications for growth and biology". Paleobiology. 26 (3): 466–488. doi:10.1666/0094-8373(2000)026<0466:lhotts>2.0.co;2.
- ^ a b Griebeler (2013). "Aging, Maturation and Growth of Sauropodomorph Dinosaurs as Deduced from Growth Curves Using Long Bone Histological Data: An Assessment of Methodological Constraints and Solutions". PLOS ONE. 8 (6): e67012. doi:10.1371/journal.pone.0067012. PMC 3686781 $2. PMID 23840575.
- ^ a b Cabreira (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology. 26 (22): 3090–3095. doi:10.1016/j.cub.2016.09.040. PMID 27839975.
- ^ a b Sereno (2013). "Osteology of Eoraptor lunensis (Dinosauria, Sauropodomorph a). Basal sauropodomorphs and the vertebrate fossil record of the Ischigualasto Formation (Late Triassic: Carnian-Norian) of Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology Memoir. 12: 83–179. doi:10.1080/02724634.2013.820113.
- ^ Sues (2011). "A late-surviving basal theropod dinosaur from the latest Triassic of North America". Proceedings of the Royal Society B. 278 (1723): 3459–3464. doi:10.1098/rspb.2011.0410. PMC 3177637 $2. PMID 21490016.
- ^ Hendrickx (2015). "An Overview of Non- Avian Theropod Discoveries and Classification". PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology. 12 (1): 1–73.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Wilson J. A. (2002). "Sauropod dinosaur phylogeny: critique and cladistic analysis" (PDF). Zoological Journal of the Linnean Society. 136 (2): 217–276. doi:10.1046/j.1096-3642.2002.00029.x.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sauropodomorpha: Overview, from Palæos.
- Sauropodmorpha, from When Dinosaurs Ruled Texas, by Jon A. Baskin.
- Geol 104 Dinosaurs: A natural history: Sauropodomorpha: Size matters, by Thomas R. Holtz Jr., from the University of Maryland.
Vikitür'de Sauropodomorpha ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
[[Kategori:1932'de tanımlanan fosil taksonları]] [[Kategori:Sauropodomorpha]] [[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]