Diplodocus
| Diplodocus | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Carnegie Doğa Tarihi Müzesi'ndeki montelenmiş D. carnegii (ya da "Dippy") iskeleti, bilinen en ünlü dinozor iskeleti olarak değerlendirilir.[1][2] | |||||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||||||||
| †Diplodocus longus (nomen dubium) Marsh, 1878 | |||||||||||||||||||||||
| Diğer türler | |||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Diplodocus, fosilleri ilk kez 1877'de SW Williston tarafından keşfedilen diplodocid sauropod dinozordur. 1878'de Othniel Charles Marsh tarafından konulan cins adı, Eski Yunanca "çift" (diplos) ve "kiriş") (dokos) sözcüklerinden türetilen bir Neo-Latin terimdir ve kuyruğun alt tarafındaki tanımlandığı zaman için benzersiz olan çift kirişli kemiklere gönderme yapar.[3][4]
Diplodocus, Jura döneminin sonunda, şu anda Kuzey Amerika'nın orta batısı olan bölgede yaşadı. Geç Kimmericiyen'de, yaklaşık 154 ila 152 milyon yıl önce, orta ila üst Morrison Oluşumu'nda bulunan en yaygın dinozor fosillerinden biridir.[5] Morrison Oluşumu, Apatosaurus, Barosaurus, Brachiosaurus, Brontosaurus ve Camarasaurus gibi devasa sauropod dinozorların hakim olduğu bir ortama aittir.[6] Büyük boyutu yırtıcı hayvanlar Allosaurus ve Ceratosaurus için caydırıcı olabilir. Diplodocus kalıntıları bu yırtıcılarla aynı katmanlarda bulunmuştur, bu da onların Diplodocus ile bir arada yaşadıklarını gösterir.
Boyut[değiştir | kaynağı değiştir]
En iyi bilinen sauropodlar arasında olan Diplodocus, uzun boyunlu, dört ayaklı ve uzun, kırbaç benzeri bir kuyruğu olan büyük bir dinozordu. Ön ayakları arka bacaklarından biraz daha kısaydı ve bu da büyük ölçüde yatay bir duruşa neden oluyordu. Uzun boyunlu, uzun kuyruklu bu hayvanların dört sağlam bacakla desteklenen iskelet yapıları asma köprülerle karşılaştırıldı.[7] Aslında, D. carnegii şu anda tam bir iskeletten bilinen en uzun dinozorlardan biridir[7] ve toplam uzunluğunun 24 ila 26 metre olduğu düşünülür.[8][9] D. carnegii için modern kütle tahminleri 12 ila 15 ton arasındadır.[8][10][9]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Diplodocus, ait olduğu familya olan Diplodocidae'nin tip cinsidir ve famiyaya adını verir.[11] Bu familyanın üyeleri hâlâ iri olmalarına karşın titanozorlar ve brakiyozorlar gibi diğer sauropodlara göre çok daha ince bir yapıya sahiptirler. Hepsi uzun boyunlu, uzun kuyruklu ve yatay bir duruşla ayırt edilir; ön ayakları arka bacaklardan daha kısadır. Diplodocidler Kuzey Amerika'nın ve muhtemelen Afrika'nın Geç Jura döneminde evrimkeşti.[12]
Aşağıda Tschopp, Mateus ve Benson'ın 2015 yılında yayımlanan çalışmasından alınmış bir Diplodocidae kladogramı bulunmaktadır:[5]
| Diplodocidae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Çok sayıda iskelet kalıntısının bulunması nedeniyle Diplodocus, üzerinde en çok çalışılan dinozorlardan biridir. Yaşam tarzının birçok yönü yıllar boyunca çeşitli kuramların konusu olmuştur.[13] Diplodocinae üyelerinin skleral halkaları ile modern kuşlar ve sürüngenler arasındaki karşılaştırmalar, bunların kısa aralıklarla gün boyunca besleniyor olabileceğini düşündürmektedir. [14]
Marsh ve daha sonra Hatcher[15] burun açıklıklarının kafatasının tepesindeki konumu nedeniyle hayvanın suda yaşayan bir canlı olduğunu varsaydı. Benzer su davranışları, Brachiosaurus ve Apatosaurus gibi diğer büyük sauropodlar için de yaygın olarak betimlenmiştir. Kenneth A. Kermack tarafından 1951'de yapılan bir araştırma, göğüs duvarındaki su basıncı çok yüksek olacağından, sauropodların vücudun geri kalanı su altındayken muhtemelen burun deliklerinden nefes alamayacaklarını gösteriyor.[16] 1970'lerden beri süregelen genel fikir birliği, sauropodların ağaçlar, eğrelti otları ve çalılarla beslenen, karasal hayvanlar olduğu yönündedir.[17]
Bilim insanları, sauropodların büyük vücut boyutları ve dezavantaj olarak solunum sisteminin uzunluğunu artıran uzun boyunlarıyla nasıl soluduğunu tartışıyorlar. Muhtemelen memeli ve sürüngen sistemlerinden daha verimli olan bir kuş solunum sistemine sahiptiler. Diplodocus'un boynunun ve göğüs kafesinin yeniden yapılandırılması, kemiklerinde kuşlarda olduğu gibi solunumda rol oynayabilecek hava boşlukları olduğunu göstermektedir.[18]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ulrich Merkl (25 Kasım 2015). Dinomania: The Lost Art of Winsor McCay, The Secret Origins of King Kong, and the Urge to Destroy New York. Fantagraphics Books. ISBN 978-1-60699-840-3.
Although it narrowly failed to win the race with the New York Museum of Natural History in 1905, the Diplodocus carnegii is the most famous dinosaur skeleton today, due to the large number of casts in museums around the world
- ^ Breithaupt, Brent H, The discovery and loss of the “colossal” Brontosaurus giganteus from the fossil fields of Wyoming (USA) and the events that led to the discovery of Diplodocus carnegii: the first mounted dinosaur on the Iberian Peninsula, VI Jornadas Internacionales sobre Paleontología de Dinosaurios y su Entorno, September 5–7, 2013, p.49: "“Dippy" was and still is the most widely seen and best-known dinosaur ever found."
- ^ Simpson, John; Edmund Weiner, (Ed.) (1989). The Oxford English Dictionary. 2nd. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-861186-8. r eksik
|soyadı1=(yardım) - ^ "diplodocus". Online Etymology Dictionary.
- ^ a b Tschopp, E.; Mateus, O. V.; Benson, R. B. J. (2015). "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)". PeerJ. 3: e857. doi:10.7717/peerj.857. PMC 4393826 $2. PMID 25870766. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "TMB2015" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Turner, C.E.; Peterson, F. (2004). "Reconstruction of the Upper Jurassic Morrison Formation extinct ecosystem—a synthesis" (PDF). Sedimentary Geology. 167 (3–4): 309-355. doi:10.1016/j.sedgeo.2004.01.009.
- ^ a b Lambert D. (1993). The Ultimate Dinosaur Book. DK Publishing. ISBN 978-0-86438-417-1.
- ^ a b Paul, Gregory S. (2016). Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-16766-4.
- ^ a b Molina-Perez & Larramendi (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. New Jersey: Princeton University Press. s. 257.
- ^ Foster, J.R. (2003).
- ^ Marsh, O.C. (1884). "Principal characters of American Jurassic dinosaurs. Part VII. On the Diplodocidae, a new family of the Sauropoda". American Journal of Science. 3 (158): 160-168. doi:10.2475/ajs.s3-27.158.161.
- ^ Wilson JA (2005). "Overview of Sauropod Phylogeny and Evolution". The Sauropods:Evolution and Paleobiology. Indiana University Press. ss. 15-49. ISBN 978-0-520-24623-2.
- ^ Benton, Michael J. (2012). Prehistoric Life. Dorling Kindersley. ss. 268-269. ISBN 978-0-7566-9910-9.
- ^ Schmitz, L.; Motani, R. (2011). "Nocturnality in Dinosaurs Inferred from Scleral Ring and Orbit Morphology". Science. 332 (6030): 705-8. doi:10.1126/science.1200043. PMID 21493820.
- ^ Hatcher, J. B. (1901).
- ^ Kermack, Kenneth A. (1951). "A note on the habits of sauropods". Annals and Magazine of Natural History. 12 (4): 830-832. doi:10.1080/00222935108654213.
- ^ Gangewere, J.R. (1999).
- ^ Pierson, D. J. (2009). "The Physiology of Dinosaurs: Circulatory and Respiratory Function in the Largest Animals Ever to Walk the Earth". Respiratory Care. 54 (7): 887-911. doi:10.4187/002013209793800286. PMID 19558740.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dino Directory'deki Diplodocus
- Museo Nacional de Ciencias Naturales, Madrid
- Diplodocus Marsh, JB Hatcher 1901 - Its Osteology, Taxonomy, and Probable Habits, with a Restoration of the Skeleton. Memoirs of the Carnegie Museum, Cilt 1, Sayı 1, 1901. Tam metin, Okuması ücretsiz.
- Scott Hartman'ın Skeletal Drawing web sitesinden D. carnegii, D. longus ve D. hallorum dahil olmak üzere diplodosidlerin iskelet restorasyonları.
