Gümrük
Makale serisi |
Vergi |
---|
![]() |
Maliye politikası yönü |
Gümrük, eşya ve malların ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetimlerinin yapıldığı ve vergilerin ödendiği kamu kurumudur. Gümrük vergisi'nin toplanması, bir ülkeye giren ve çıkan kişiler ve hayvanlar, nakliye araçları, kişisel eşyalar ve tehlikeli maddeler dahil olmak üzere malların akışını kontrol eder. Gümrük kuru sınırlarında, deniz limanları ve hava alanlarında bulunur. Geleneksel olarak gümrük, ithalat ve ihracatta gümrük vergilerini ve diğer vergileri alan mali konu olarak kabul edilmiştir. Gümrük şimdi üç temel konuyu kapsıyor: vergilendirme, güvenlik ve ticaretin kolaylaştırılması.
Köken bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]
"Lehçe-i Osmaniye" adlı kitapta Gümrük kelimesi, Rumca'dan alınmış ve "emtiaya ilişkin rüsumun idare mahallinin ismidir" diye tanımlanmış ise de "Gümrük" kelimesinin Rumca'dan alınma olmayıp, Latincede ticaret manasına gelen "Commercium" kelimesinden alınmış olduğu anlaşılmaktadır. Zira, gümrük resminin ticaret eşyasından alınan bir vergi olduğu gözönüne alındığında, kelimenin manaya uygunluğu ortaya çıktığından, bu adlandırmanın esasen daha uygun bulunduğu açıktır. Fransızlar "Gümrük"e "Douane" derler. İtalyanca "Dogana" kelimesinden alınmıştır ki, Venedik ve Cenova Cumhuriyetinin Birinci Hakimi'nin unvanı olan "Doge" adına, hazineye gelir temin etmek için, Venedik'te uygulamaya konulan verginin ismi olmuştur.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Gümrük ve gümrük vergisi, muhtemelen tarihte birbirinden ayrı yaşayan toplumlar, şehir devletleri, devletler, imparatorluklar var olduğu sürece var idi. Gümrük, devletlerin egemenlik alanlarının bir ifade biçimi ve hazinelerinin önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Ülkeler, topraklarına giren kişiler, ticari mallar ve her tür maddeleri ülkenin güvenliği, ekonomisi, hükümranlık, halkın sağlığı gibi faktörleri korumak ve vergi sağlamak amaçlarıyla sınırlarda denetlemeye tabi tutmuşlardır. Bugün de gümrük vergileri, devletin maliye kapsamında topladığı vergilerden sonra (belki başabaş) en büyük gelir kaynağı olabilmektedir. Türkiye'nin 2004 yılında Gümrüklerde Tahsil Edilen Vergileri toplamı (T.C.Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı'nca yayınlanan rakamlar ) 16.724.135.141.527.000 TL. gibi büyük bir rakamdır (Yani 16,7 Katrilyon ETL = ~16,7 Milyar YTL). Bu toplamın %90'dan fazlasını 'Gümrük Vergisi' ve 'Katma Değer Vergisi' oluşturmaktadır. Diğer vergiler Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Motorlu Taşıtlar Vergisi ve birçok başka vergi ve kesintilerdir.
Gümrük kanunu[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'nin gümrük konularında esas olan hukuk kaynağı kanun 27 Ekim 1999 tarihinde TBMM'nde kabul edilen 4458 sayılı GÜMRÜK KANUNU'dur. 18/6/2009 tarih ve 5911 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır. Bundan önce geçerli olan 1615 sayılı Gümrük Kanunu idi. Ancak Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üye olma çabası yolunda ilk olarak 1995'te AB ile Gümrük Birliği'ne geçmesinden sonra Kanunun metni AB'nin bu alandaki kanunu olan "Gümrük Kodu" ile paralellik sağlanmaya çalışılarak değiştirildi ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu oldu. Kanunun ilk iki maddesi şöyledir:
- MADDE 1- Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirlemektir.
- MADDE 2- Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesine dahildir.
Bu Kanunda geçen Türkiye Gümrük Bölgesi ve Gümrük Bölgesi kavramları Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesini ifade eder."
Ülkelerine göre gümrük hizmetleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke | Adı | Kendi dilindeki adı | web sitesi |
---|---|---|---|
![]() |
ABD Gümrük ve Sınır Koruma | U.S. Customs and Border Protection | www.cbp.gov 13 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza | U.S. Immigration and Customs Enforcement | www.ice.gov 10 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | |
![]() |
Federal Gümrük İdaresi | Bundeszollverwaltung | www.zoll.de 6 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Avusturya Gümrük İdaresi | Österreichische Zollverwaltung | www.bmf.gv.at/zoll/ 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Gümrük Komitesi | Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi | www.customs.gov.az 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrük ve Tekel İdaresi | Administratie der Douana en Accijnzen Administration des Douanes et Accises Zoll- und Akzisenverwaltung |
fiscus.fgov.be/interfisc/home_du.htm |
![]() |
Beyaz Rusya Cumhuriyeti Devlet Gümrük Komitesi | Государственный таможенный комитет Республики Беларусь Дзяржаўны мытны камітэт Рэспублікі Беларусь |
www.gtk.gov.by 5 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Birleşik Krallık Sınır Ajansı | UK Border Agency | ukba.homeoffice.gov.uk 23 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
İngiliz Gelir ve Gümrükler İdaresi | Her Majesty's Revenue and Customs | www.hmrc.gov.uks[ölü/kırık bağlantı] | |
![]() |
Çek Cumhuriyeti Gümrük İdaresi | Celní správa České republiky | www.celnisprava.cz 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrükler ve Dolaylı Vergiler Genel Müdürlüğü | Direction générale des douanes et droits indirects | www.douane.gouv.fr 23 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Vergi ve Gümrük İdaresi | Belastingdienst | www.belastingdienst.nl 22 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.douane.nl 15 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Federal Gümrük İdaresi | Eidgenössische Zollverwaltung Administration fédérale des douanes Amministrazione federale delle dogane |
www.ezv.admin.ch 24 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
Sınır Muhafaza Birlikleri | Grenzwachtkorps Corps des gardes-frontière Grenzwachtkorps |
www.gwk.ch 29 Eylül 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | |
![]() |
Gümrük İdaresi | Tullverket | www.tullverket.se 25 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrük Ajansı | Agenzia delle Dogane | www.agenziadogane.it |
Finans Muhafaza | Guardia di Finanza | www.gdf.it 16 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | |
![]() |
Kazakistan Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Devlet Gümrük Kontrol Komitesi | Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті Комитет таможенного контроля Министерства финансов Республика Казахстан |
www.customs.kz |
![]() |
Gümrük ve Tekel İdaresi | Administration des Douanes et Accises Zoll- und Akzisenverwaltung |
www.do.etat.lu 9 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Mısır Gümrük Kurumu | لمصلحة الجمارك المصرية | www.customs.gov.eg 13 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrük İdaresi | Tollvesenet | www.toll.no 25 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrük Servisi | Służba Celna | www.mf.gov.pl/?const=2 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi | Федеральная таможенная служба Российской Федерации | www.customs.ru 19 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Slovakya Cumhuriyeti Gümrük İdaresi | Colná správa Slovenskej republiky | www.colnasprava.sk 19 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü | Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü | https://ticaret.gov.tr/ 31 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Ukrayna Devlet Gümrük Servisi | Державна митна служба України | www.customs.gov.ua 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
![]() |
Yeni Zelanda Gümrük Servisi | New Zealand Customs Service Te Mana Arai o Aotearoa |
www.customs.govt.nz 30 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Delivered Duty Paid
- Türkiye Cumhuriyeti Gümrük ve Tekel Bakanlığı
- Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
- Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması
- Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği
- Türkiye'nin gümrük kapıları listesi
- Gümrük muhafaza memuru
- Muayene memuru
- Gümrük bölgesi
- Gümrük kıymeti
- Gümrük birliği
- Uluslararası ticaret
- Dünya Gümrük Örgütü
- Sınır ticareti
- Sınır
- Offshore
- Gümrük Müsteşarlığı
- Ortak gümrük tarifesi
- Avrasya Gümrük Birliği
- Avrupa Birliği Gümrük Birliği
- Gümrük kontrol noktası
- Türk Gümrük Tarife Cetveli
- Gümrüksüz satış mağazası
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Gümrükler Genel Müdürlüğü". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2007.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
![]() |
Wikimedia Commons'ta Gümrük ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Dünya Gümrük Örgütü 2 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C Ticaret Bakanlığı 31 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gümrük İrtibat Numaraları
- Online İhbar Formu
- Gümrük İşlemleri hakkında Temel Bilgiler
- Gümrük Mevzuatı