Cumhuriyet Senatosu (Türkiye)

Cumhuriyet Senatosu
Tür
Tür	Türkiye Büyük Millet Meclisinin; üst kanadı
Tarih
Kuruluş	20 Temmuz 1961
Dağılış	12 Eylül 1980
Başkanlık
Başkan	Suat Hayri Ürgüplü (AP); 1961-1963
	Mehmet Enver Aka (AP); 1963-1965
	İbrahim Şevki Atasagun (AP); 1965-1970
	Tekin Arıburun (AP); 1970-1977
	Sırrı Atalay (CHP); 1977-1979
	İhsan Sabri Çağlayangil (AP); 1979-1980
Yapı
Sandalye	165; + Tabii Senatörler
Siyasi gruplar	Adalet Partisi; Cumhuriyet Halk Partisi; Yeni Türkiye Partisi; Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi; Millet Partisi; Türkiye İşçi Partisi; Cumhuriyetçi Güven Partisi; Demokratik Parti; Milliyetçi Hareket Partisi; Türkiye Birlik Partisi;
Komisyonlar	Anayasa ve Adalet Komisyonu; Bütçe ve Plan Komisyonu; Cumhuriyet Senatosu Hesaplarını İnceleme Komisyonu; Bayındırlık, Ulaştıma ve İmar-İskan Komisyonu; Dışişleri, Turizm ve Tanıtma Komisyonu; İçişleri Komisyonu; Mali ve İktisadî İşler Komisyonu; Millî Eğitim - Gençlik ve Spor Kültür Komisyonu; Millî Savunma Komisyonu; Sosyal İşler Komisyonu;
Ortak komisyonlar	Kamu İktisadî Teşebbüsleri Karma Komisyonu; Dilekçe Karma Komisyonu; Kitaplık Karma Komisyonu;
Seçimler
Son seçim	14 Ekim 1979
Toplantı yeri
	Türkiye Büyük Millet Meclisi; Bakanlıklar, Ankara
Anayasa
	9 Temmuz 1961 tarihli ve 334 sayılı; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

Cumhuriyet Senatosu ya da eskiden yaygın bir şekilde kullanılan adıyla Okumuşlar Meclisi, Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında çift meclisli sistem yürürlükteyken TBMM'nin üst kanadını oluşturan yasama organı. Alt kanadı ise Millet Meclisi idi.

Tabii üyeler dışında Cumhuriyet Senatosuna aday olabilmek için 40 yaşını doldurmuş olmak ve yükseköğrenim yapmış olmak gerekiyordu. Hükûmet, Cumhuriyet Senatosuna karşı değil, Millet Meclisine karşı sorumluydu. Güven oylaması sadece Millet Meclisinde yapılıyordu. Cumhuriyet Senatosunun gensorusuyla hükûmeti düşürme yetkisi yoktu.

1980 yılından sonra tekrar tek meclisli sisteme geri dönüldü ve senato kurumu 19 yıllık bir çalışma süresinden sonra Türkiye'de yürürlükten kalktı.

Senato salonu, günümüzde iktidar partisinin grup toplantı salonu olarak faaliyet gösteriyor.

Senato üye yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

1961 Anayasası'nda göre Cumhuriyet Senatosu üç çeşit üyeden oluşuyordu.

150 adet olan birinci grup üyeler halk tarafından seçiliyordu.
15 adet olan ikinci grup üyeler ise Cumhurbaşkanınca seçiliyordu. Bunlar Kontenjan senatörü olarak bilinmektedir.
"Tabii Senatörlük" kendi içinde iki gruba ayrılıyorlardı. Bunlardan birincisi Millî Birlik Komitesi başkan ve üyeleriydi. İkincisi ise eski cumhurbaşkanlarıydı.

Birinci grup üyelerin görev süresi altı yıldı. Ancak seçimler 2 yılda bir yapılıyordu ve her seçimde üyelerinin sadece üçte biri yenileniyordu. 1961 Anayasası'nın geçici 10. maddesine göre 1961 seçimlerinden iki yıl sonra yapılacak seçimlerle yenilenecek üyeler ile dört yıl sonra yapılacak seçimle yenilenecek olan üyeler ad çekilerek belirlenmiştir. Böylece A, B ve C grubu olmak üzere 3 grup oluşmuştur.

İkinci grup üyelerin görev süresi de altı yıldı.

Üçüncü grup üyeleri ise ömür boyu görev yapıyorlardı.

Senato seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim tarihi	Seçim türü^[2]
15 Ekim 1961	Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu genel seçimi
7 Haziran 1964	Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
5 Haziran 1966	Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
2 Haziran 1968	Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
14 Ekim 1973	Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi, Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
12 Ekim 1975	Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
5 Haziran 1977	Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi
14 Ekim 1979	Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi

Senato başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

No.	İsim	Göreve Başlama	Görevden Ayrılma	Parti
1	Suat Hayri Ürgüplü	28 Ekim 1961	6 Kasım 1963	Adalet Partisi
2	Mehmet Enver Aka	6 Kasım 1963	2 Aralık 1965
3	İbrahim Şevki Atasagun	2 Aralık 1965	19 Kasım 1970
4	Tekin Arıburun	19 Kasım 1970	14 Haziran 1977
5	Sırrı Atalay	16 Haziran 1977	6 Kasım 1979	Cumhuriyet Halk Partisi
6	İhsan Sabri Çağlayangil	6 Kasım 1979	12 Eylül 1980	Adalet Partisi