Charlie Hebdo'nun Recep Tayyip Erdoğan karikatürü
Fransız hiciv ve mizah dergisi Charlie Hebdo, 27 Ekim 2020'de 12. Türkiye Cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı tasvir eden bir karikatürü dergilerinin haftalık sayısının baş kapağı olarak sosyal medya üzerinden yayımladı. Karikatür, Erdoğan'ın Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'u, Çeçen asıllı Müslüman bir göçmenin Samuel Paty'yi öldürmesi üzerine yaptığı açıklamadan sonra kınaması ve Fransa'ya boykot çağrısında bulunmasından kısa bir süre sonra yayımlandı. Erdoğan'ın tasviri çeşitli Türk yetkililer tarafından eleştiriye tabi tutuldu ve karikatür hakkında yasal süreç başlatıldı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Charlie Hebdo, Fransa merkezli bir mizah dergisidir. Derginin yayınlamış olduğu çeşitli karikatürler dünya çapında tartışmalara neden olmuş; dergi 2015 Charlie Hebdo saldırısı da dahil olmak üzere İslamcı saldırılara maruz kalmıştır.[1]
Erdoğan'ın karikatürünün yayınlanmasında yaklaşık 2 hafta önce, 16 Ekim 2020 tarihinde Samuel Paty adlı Fransız okul öğretmeni Çeçen asıllı Rus Müslüman bir göçmen tarafından, derste İslam peygamberi Muhammed'i tasvir eden Charlie Hebdo karikatürlerini ifade özgürlüğünü anlatmak için göstermesi nedeniyle başı kesilerek öldürüldü. Bu olay Fransa ve Fransa dışında genişçe eleştiriye tabi tutuldu ve tartışmalara yol açtı. Olay hakkında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un yaptığı açıklamalar, bazı kişilerce saldırıyı İslam'a bağlayıcı şekilde yorumlandı ve bu çeşitli Müslüman çoğunluğa sahip ülkelerde açıklamalara karşı protestoların gerçekleştirilmesine sebep oldu.[2] Erdoğan, Macron'un açıklamalarını eleştiriye tâbi tuttu, Macron'un zihinsel açıdan tedaviye ihtiyacı olduğunu belirtti ve daha sonra diğer Müslüman ülkeler ile beraber Fransa'ya boykot çağrısında bulundu.[1][3]
Karikatür
[değiştir | kaynağı değiştir]Karikatür, derginin 28 Ekim sayısı için oluşturulmuş, 27 Ekim tarihinde Charlie Hebdo'nun Twitter sayfasında yayımlanmıştır. Karikatürde Erdoğan bir koltukta iç çamaşırı ile otururken tasvir edilmektedir. Bira içerken tasvir edilen Erdoğan, yanında duran ve bir tepsi üzerinde iki kadeh şarap kadehi taşıyan tesettürlü bir kadının eteğini havaya kaldırmakta ve kadının kıç kısmını açığa çıkarmaktadır. Erdoğan'a ait konuşma balonunda "Ooo Peygamber" ifadesi yer almakta olup, dergi başlığı olarak Türkçe "Erdoğan özel yaşamda çok komiktir" olarak çevrilebilecek "Erdogan: dans le privé, il est très drôle" söz öbeği yer almıştır.[1][4]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Recep Tayyip Erdoğan, "Bu tür ahlaksız yayınlara ne yaptığını görmek amacıyla da olsa itibar etmeyi dahi zül kabul ettiğim için karikatüre bakmadım" diyerek karikatürleri görmemiş olduğunu belirtti. Buna ek olarak Erdoğan, "Ben neyim ki, benim sevgili Peygamberime, Sevgililer Sevgilisine bu denli hakaret eden bu namussuzlarla ilgili benim herhangi bir şey söylememe de gerek yok zaten." açıklamasında bulundu.[5]
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, "İflah olmaz Fransız paçavrasının Cumhurbaşkanımızla ilgili ahlaksız yayınını lanetliyorum." diyerek dergiyi kınadı ve dergiyi fikir özgürlüğünün arkasına saklanmakla suçladı.[1][6] Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı olan Fahrettin Altun "Bu sözde karikatürler tiksindirici olduğu kadar, insani ahlaktan da yoksundur. Bu açıkça, Fransız liderin ülkesi için istediği yabancı düşmanı, İslamofobik ve hoşgörüsüz bir kültürel çevrenin ürünüdür." diyerek dergiyi eleştirdi.[7] Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın Twitter'da "Hiçbir inanç, kutsal ve değere karşı saygısı olmayan Fransız dergisinin Cumhurbaşkanımızla ilgili yayınını şiddetle kınıyoruz. Bunlar sadece kendi müptezelliklerini ve ahlaksızlıklarını ortaya koyuyorlar. Kişi haklarına saldırı, mizah ve ifade özgürlüğü değildir." ifadesini içeren bir tweet paylaştı.[8] Eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve Adalet Bakanı Abdulhamid Gül, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın hicvedildiği dergi kapağına tepki göstermiş diğer siyasetçilerdir.[9]
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam da karikatürleri eleştirdi. Çam, Türkçesi "Siz piçsiniz, siz orospu çocuğusunuz" anlamına gelen "Vous êtes des bâtards.. Vous êtes des fils des chiennes.." söz öbeğini içeren Fransızca bir tweet paylaştı ve tweette derginin Twitter hesabını etiketledi.[10][11] Bu tweet, Twitter üzerinden Fransız siyasetçiler Frédéric Potier, Sonia Krimi ve Fabien Gouttefarde tarafından eleştiriye tabi tutuldu. Parlemento üyesi Krimi "bu sözler bir bakan yardımcısına layık değil" yorumunda bulundu.[12]
Bazı Cumhuriyet Halk Partisi, Halkların Demokratik Partisi ve Gelecek Partisi yetkilileri de Charlie Hebdo'nun karikatürüne tepki gösterdi.[13]
28 Ekim'de Fransa maslahatgüzarı ile Türk yetkililer arasında karikatür durumunu ve Fransa'da Ermenilerin Türklere dönük şiddet eylemlerini irdeleyen bir görüşme yaşandı. Görüşmede Türk yetkililer karikatürleri kınadılar.[14]
Yasal süreç
[değiştir | kaynağı değiştir]Erdoğan'ın avukatı Hüseyin Aydın, 28 Ekim 2020 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulundu ve derginin yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni ve karikatüristi hakkında "cumhurbaşkanına hakaret" suçundan soruşturma yapılarak şüpheliler hakkında kamu davası açılmasını talep etti.[5]
Fransa
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransa Cumhurbaşkanı Macron, karikatür hakkında herhangi bir kamu duyurusunda bulunmadı.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Bostock, Bill. "Charlie Hebdo, whose cartoons sparked terror attacks in France, published a cutting caricature of Turkish President Erdogan amid his feud with Macron". Business Insider. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ Siddiqui, Usaid. "Turkey condemns Charlie Hebdo over Erdogan cartoon: Live news". www.aljazeera.com (İngilizce). 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "Turkish president calls for sweeping boycott of French goods". www.aljazeera.com (İngilizce). 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Charlie Hebdo'dan bu sefer Erdoğan karikatürü | DW | 27.10.2020". DW.COM. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ a b "Charlie Hebdo'nun Erdoğan karikatürü hakkında suç duyurusunda bulunuldu". BBC News Türkçe. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "Fuat Oktay'dan Charlie Hebdo dergisine kınama". Sabah. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "Fahrettin Altun'dan Charlie Hebdo dergisine kınama". Habertürk. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "İbrahim Kalın: Kişi haklarına saldırı ifade özgürlüğü değildir". www.gazetevatan.com. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "Charlie Hebdo'nun Erdoğan'lı kapağına tepki yağdı". Diken (İngilizce). 28 Ekim 2020. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "CHARLIE HEBDO'DAN ERDOĞAN KAPAĞI: Karikatür krizi nasıl başladı?". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "Kültür Bakanlığı bürokratı Serdar Çam'dan 'Charlie Hebdo'ya Fransızca küfürle tepki". tr.sputniknews.com. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "«Bâtards» et «fils de chiennes» : le vice-ministre de la Culture turc insulte Charlie Hebdo". CNEWS (Fransızca). 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
- ^ "CHP, HDP ve Gelecek Partisi, skandal karikatürle Cumhurbaşkanı Erdoğan'a saldıran Charlie Hebdo'ya tepki gösterdi". Haberler.com. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020.
- ^ Staff, Reuters (28 Ekim 2020). "Turkey summons French charge d'affaires over caricatures in Charlie Hebdo weekly". Reuters (İngilizce). 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2020.
