Pomaklar

Pomaklar
Pomaci (okunuşu: *Pomatsi*), Помаци, Πομάκοι
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Türkiye	346.000 (2010) - 600,000
Bulgaristan	67.350 (2011)
Yunanistan	30.000 (1981) ; 30.000 (1998)
Diller
	Pomakça, Bulgarca, Yunanca, Türkçe
Din
	Sunni İslam

Pomaklar (Bulgarca: Помаци Pomatsi, Yunanca: Πομάκοι Pomákoi), Balkanlar'da Rodop Dağları, Kuzey Bulgaristan ile Aşağı Trakya ve Makedonya bölgelerinde yaşayan Müslüman Slav bir halktır.^[10]

Osmanlı’nın Balkanlar’a yaptığı akınlarda Müslümanlığı seçen bir topluluktur.^[10]^[11] Mübadele anlaşmaları sonucu Yunanistan’da ikamet eden Pomakların bir bölümü Trakya’da boşaltılan Rum köylerine yerleştirilmiştir.

Tarih

93 Harbi'nin sonunda, Vǎča vâdisinde bulunan yaklaşık 20 Pomak köyünde çıkmış, Osmanlı İmparatorluğu Doğu Rumeli vilayetinden özerklik elde edilmesiyle sonuçlandı. Büyük bir köy olan Timraş'ı yönetim merkezi alarak kurulan özerk Pomak Timraş Cumhuriyeti 8 yıl kadar sürebilmiş, 1886'da Bulgaristan egemen olmuştur.

Dil

Pomakların ana dili Pomakça’dır.

Bazı Pomakça örnekler

Türkçe	Rodop Pomak Lehçesi (İskeçe, Gümülcine)
Merhaba	Zdravej
Ben Pomakım	Ja sam Pomak
Ben Pomakça konuşuyorum	Ja dumam pomaški
Nasılsın?	Kak si?
Teşekkürler	Blagodarja
İyi günler!	Dobar den!
Çocuklar	Detsa
Bu kitap	Tazi kitap
Bu teyze	Tazi Tetya
İbrahim benim dayım	İbrahim e moj dajčo
Hatice benim kız kardeşim	Hatice e moja sestra
Benim Babam	Moj bubajko
Ne yapıyorsun?	Kina praviš?
Biliyordum	Ja znajeh
Billiyor musun?	Ti znaješ li?
O iyi bir adamdı	Toj beše dobar čılak
Ben İskeçeliyim	Ja sam ot Skeča
Yeni köyden bir kadın	Enna žena ot novoto selo
Bir gün ve bir gece	Edin den i enna nošt

Znajete li pomaški? - Pomakça bilir misiniz?

Da, ubavu znajem - Evet, güzel (iyi) bilirim

Ja samo malku pomaški znajem - Ben sadece biraz Pomakça bilirim

Koj ste vie? - Siz kimsiniz?

Kak ste vie? - Nasılsınız?

Ja sam Pomak - Ben Pomakım

Kolku ste gudini? - Kaç yaşındasınız?

Na tridesat gudini sam - Otuz yaşındayım

Va den vremetu mlogu ubavu - Bu gün hava çok güzeldir

Ti djeka vodiš? - Sen nereye gidiyorsun?

Ja vodam na seloto - Ben köye gidiyorum

Ja še vorvam na kasabota - Ben kasabaya döneceğim

Pomak yerleşimleri

Türkiye

Pomakların Türkiye Trakya'sı ve Anadolu'ya ilk gelişleri 93 Harbinin hemen ertesidir. Bu sebeple halk arasında 93 mâcırı olarak da bilinirler. Kırklareli'den Samsun'a, Samsun'dan Eskişehir'e, Eskişehir'den İzmir'e kadar geniş bir bölgede çoğunlukla yaşarlar.

Bafra, Çarşamba, Balıkesir, Bursa, Karacabey, Gönen, Manyas, Darıca, Şevketiye, Erdek, Edincik, Yenice, Çan, Biga, Edirne, İpsala, Keşan, Uzunköprü, Beykoz, Çatalca, Silivri, Adapazarı, Söğütlü, Ferizli, Babaeski, Demirköy, İğneada, Vize, Soğucak.

Tekirdağ

Süleymanpaşa 'nın Barbaros Kasabası, Şarköy'ün Yayaağaç, Kocaali ve Yeniköy köylerinde. Hayrabolu,Saray, Şalgamlı beldesi, Çerkez Müsellim kasabası, Büyük Danişment köyü, Malkara'da Prafça (Çınaraltı köyü), Hayrabolu ve Popköy (Kabahöyük).

Çanakkale

Bigada 22 köyde Gelibolu Çeşmealtı köyü, Yeniköy, Değirmendüzü, Tayfurlar ile İlyasalan köyleri, Yaykın köyü.

Balıkesir

Gönen'in Kocapınar, Hafızhüseyinbey, Hodul, Hasan Bey, Atıcıoba köyleri. Erdek, Yukarıyapıcı, Belkıs, Ballıpınar, Düzler, Ocaklar, Narlı, İlhanlar, Gölyaka, (Simavlı köyü), Doğanlar, Turanlar, Çakıl köyü, Manyas, İvrindi'nin Necipköy köyü, Sındırgı'ya bağlı Şahinkaya köyü.

İzmir

İzmir, Gaziemir, Bayındır, Dikili ve Kemalpaşa'nın çeşitli köylerinde.

Manisa

Manisa'nın Turgutalp kasabası, Karaağaçlı köyü. Demirci ilçesinde Bardakçı köyü.

Bursa

Mudanya'nın Dere köyü ve Yalıçiftlik köyü^[12], Çanakkale'nin Çal köyü, Çan (Yaykın köyü), Irbaalan, İlyasağa köyü, Havdan köyü. Gemlik'in Benlik köyü. İnegöl.

Bilecik

Bilecik'in Şükraniye köyü, Küplü köyü ve Vezirhan köyü. Bozüyük ilçesinin Saraycık köyü.

Eskişehir

Eskişehir Osmaniye Beldesi, Beylikova İlçesi, Uzunburun köyü Bağçecik köyü

Kocaeli

Karamürsel'in Yalakdere köyü (Meglen bölgesinden mübâdil)

Sakarya

Sakarya, Ahmediye köyü.

Konya

Konya, Ilgın ilçesinin Boğazkent köyü, Çumra ilçesinin Gökhüyük köyü.

Bulgaristan

Dosya:Bulgarian Muslims from Rhodopes (1932).jpg

Rodoplar’daki Pomaklar (1932)

Pomaklar, Bulgaristan'da Smolyan, Blagoevgrad, Pazarcık, Velingrad, Razlık, Yakorit, Kırcaali, Goce Delčev bölgelerinde ve Mesta Vadisi, Rodop Dağları'nda sıkışık alanlarda yaşamaktadır. Lofça Bölgesi civârında ise küçük Pomak grupları bulunmaktadır. Bununla birlikte Pomakların %50’si Rodop Dağları’nın güneyinde bulunmaktadır. Bulgaristan İçişleri Bakanlığı’nın 1989'da Müslüman Bulgarlar ismi altında yaptırdığı çalışmada, nüfuslarının 268.971 ile toplam nüfusun %3’ünü oluşturduğunu ortaya koymuştur.

Yunanistan

Nâhiyesindeki 26 köyde Pomak grubu yaşıyordu. Alman gezgin Adolf Struck'un Karacaova'ya yaptığı gezi sonucu yazdığı kitapta Gostolyub (Konstantia) gibi 300 nüfuslu ve iki parçalı köylerde sadece Pomakların yaşadığını söylüyor.^{[kaynak belirtilmeli]} Ayrıca Karacaova'daki Vlahlar (Meglen-Aromanians) üzerine araştırma yapan Theodor Capidan^[13] kitabında bu bölgede Pomakların yaşadığını ifade ediyor. Şu an İskeçe ve Gümülcine'de 30.000 civarında Pomak yaşamaktadır.

Makedonya

Makedonya'da Pomaklar Berova, Debre, Manastır, Struga, Dolna Reka ve Üsküp civarında yaşamaktadırlar. Nüfusları tam tespit edilememekle birlikte toplam 40.000 olduğu söylenmektedir.

Arnavutluk

Arnavutluk'ta Pomaklar genellikle Kuzey Makedonya sınırı civarında yaşamaktadırlar. Fakat bugüne kadar Arnavutluk Pomakları hakkında çok da ayrıntılı araştırma olmamıştır hatta tamamen yok sayılmışlardır. Tahmin edilen nüfusları oldukça ilgi çekicidir. Çünkü kaynaklar Arnavutluk'taki Pomak nüfusunu 80.000-120.000 olduğunu tahmin etmektedirler.^{[kaynak belirtilmeli]}

Diğer yerler

Tüm bunların yanında 1878 göçleri döneminde 20.000 ailenin İtalya'ya ve 1.000 ailenin de İsviçre'ye göç ettirildiği ve iskân edildikleri verisi mevcuttur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Turkey “People Groups” 19 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Joshua Project (İngilizce)
^ "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!". 6 Haziran 2008. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.
^ 2011 Bulgaristan genel nüfus sayımı raporunda “Müslüman inancına sahip Bulgar etnik grubu” ("българската етническа група 67 350 - с мюсюлманско вероизповедание") ibaresi altında bu rakam belirtilmiştir. bk.: Преброяване 2011 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgarca)
^ H. Poulton, The Balkans, Minorities and Governments in Conflict, (1993)
^ “Also spoken in: Greece” 16 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ethnologue (İngilizce)
^ "Ethnologue, Languages of Greece.Bulgarian". 5 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
^ "Ethnologue: Languages of the World Fourteenth Edition.Bulgarian". 16 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2011.
^ "Encyclopaedia Britannica, Pomak People". 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
^ "Social Construction of Identities: Pomaks in Bulgaria, Ali Eminov, JEMIE 6 (2007) 2 © 2007 by European Centre for Minority Issues" (PDF). 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
^ ^a ^b "POMAKLAR - TDV İslâm Ansiklopedisi". POMAKLAR. İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2020.
^ Selian, Edouard. "From Christian Sect and Social Movement to Paulician State and Nation of Muslim, Catholic, and Orthodox Paulicians". Academia.edu (İngilizce).
^ Steinke, Voss, Klaus, Christian (2007). The Pomaks in Greece and Bulgaria: a model case for borderland minorities in the Balkans. Verlag Otto Sagner. ISBN 3876909635. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
^ Capidan, Theodor. Meglenoromânii, istoria şi graiul lor, vol. I, Bucureşti, 1925, s.5, 19, 21-22. 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rumence)

Wikimedia Commons'ta Pomaks ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Dış bağlantılar

Pomak.eu Forum20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Hjusein Mehmed. Pomacite i Torbešite v Mizija, Trakija i Makedonija, С., 2007.
Pomaknews.com Nezavisen glas na Pomaci
Sercan Ahincanov - Kıpçaklar & Türk Halklarının Katalizör Boyu, Selenge Yayınları, 2014, s.150
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Edirne: 2008 / Prof.Dr. İlker Alp Pomak Türkleri
BALKANLARDA POMAK TÜRKLERİ / Prof.Dr. Hüseyin Memişoğlu.

[1] Turkey “People Groups” 19 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Joshua Project (İngilizce)

[Türkiye'deki_Kürtlerin_sayısı!-2] "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!". 6 Haziran 2008. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.

[3] 2011 Bulgaristan genel nüfus sayımı raporunda “Müslüman inancına sahip Bulgar etnik grubu” ("българската етническа група 67 350 - с мюсюлманско вероизповедание") ibaresi altında bu rakam belirtilmiştir. bk.: Преброяване 2011 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgarca)

[4] H. Poulton, The Balkans, Minorities and Governments in Conflict, (1993)

[5] “Also spoken in: Greece” 16 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ethnologue (İngilizce)

[ethnologue.com-6] "Ethnologue, Languages of Greece.Bulgarian". 5 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.

[ReferenceA-7] "Ethnologue: Languages of the World Fourteenth Edition.Bulgarian". 16 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2011.

[britannica.com-8] "Encyclopaedia Britannica, Pomak People". 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.

[ecmi.de-9] "Social Construction of Identities: Pomaks in Bulgaria, Ali Eminov, JEMIE 6 (2007) 2 © 2007 by European Centre for Minority Issues" (PDF). 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.

[:0-10] "POMAKLAR - TDV İslâm Ansiklopedisi". POMAKLAR. İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2020.

[11] Selian, Edouard. "From Christian Sect and Social Movement to Paulician State and Nation of Muslim, Catholic, and Orthodox Paulicians". Academia.edu (İngilizce).

[12] Steinke, Voss, Klaus, Christian (2007). The Pomaks in Greece and Bulgaria: a model case for borderland minorities in the Balkans. Verlag Otto Sagner. ISBN 3876909635. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.

[13] Capidan, Theodor. Meglenoromânii, istoria şi graiul lor, vol. I, Bucureşti, 1925, s.5, 19, 21-22. 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rumence)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]