İçeriğe atla

Gülten Akın

Vikipedi, özgür ansiklopedi
16.01, 27 Ocak 2021 tarihinde YBot (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24740062 numaralı sürüm (Ulam eklendi)
Sayfanın 27 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.
Gülten Akın
Doğum23 Ocak 1933
Yozgat, Türkiye
Ölüm4 Kasım 2015 (82 yaşında)
Ankara
MeslekŞair, avukat, öğretmen
DönemCumhuriyet dönemi
KonuKadın, kent yaşamı, gecekondu, göçmenlik, mahkûmiyet
Önemli ödülleriİlgili liste

Gülten Akın Cankoçak (d. 23 Ocak 1933, Yozgat[1] - ö. 4 Kasım 2015), Türk şair ve yazar.

1950’li yıllarda yazmaya başladığı şiirleriyle, kısmen İkinci Yeni çizgisinde görülen, ancak 1970’li yıllardaki şiirlerinden itibaren bireysellikten toplumculuğa yönelen bir şairdir.[2]

Şiirleri pek çok dile çevrilen ve kırktan fazla şiiri bestelenen Gülten Akın, Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın 2008 yılındaki vefatından sonra Milliyet gazetesinin yaptığı bir araştırmada en fazla oyu alarak "Yaşayan En Büyük Türk Şairi" olarak gösterildi. Şiirinde bir doruk noktası olarak nitelenen Beni Sorarsan’ı 2013’te yayımladı.[3] Akın aynı zamanda Aksu Bora'nın annesidir.[4]

Yaşamı

23 Ocak 1933 tarihinde Yozgat’ta doğdu. Yozgat’ın Sorgun ilçesinde ilköğrenimini tamamladı. 1940’lı yıllarda memleketi Yozgat’tan Ankara’ya göç etti [2] ve ortaöğrenimini Ankara Atatürk Anadolu Lisesi'nde tamamladı. 1955'te Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi.

1956’da Yaşar Cankoçak'la evlendi; bu evlilikten beş çocuk sahibi oldu.Kaymakam olan eşinin görevi nedeniyle 1958-1972 arasında Anadolu’nun çeşitli ilçelerinde yaşadı. Gevaş, Alucra, Gerze, Saray ilçelerinde ve Kahramanmaraş'ta yardımcı avukatlık, avukatlık ve öğretmenlik yaptı.

1972'de Ankara'ya yerleşerek Türk Dil Kurumu Derleme ve Tarama Kolu'nda çalıştı. Kültür Bakanlığı Yayın Danışma Kurulu üyeliğinde bulundu. Demokratik kitle örgütlerinin yeniden kuruluşu çalışmalarına katıldı. İnsan Hakları Derneği, Halkevleri, Dil Derneği gibi örgütlerde kurucu ve yönetici olarak görev aldı. 1978'de emekliye ayrıldı. 1980’lerde Ankara’da bir banka soygununa katıldığı gerekçesiyle tutuklanan ve dosyası Şentepe Devrimci Yol davasıyla birleştirilerek önce müebbet hapse mahkûm edilen sonra cezası Yargıtayca bozulan oğlunun cezaevi günlerinde yaşadıklarını şiirine yansıttı.[5] 42 gün (1986) adlı kitabında Mamak Cezaevi'nde süren açlık grevini anlattı.[6] Yaşamını Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde sürdürdü.[7]

4 Kasım 2015’te tedavi görmekte olduğu hastanede hayatını kaybetti. Cenazesi 6 Kasım 2015 cuma günü Kocatepe Camii'nden kaldırılarak Karşıyaka Mezarlığı'na defnedildi.[8]

Edebi yaşamı

Son Haber gazetesinde ilk şiiri 1951'de yayımlandı. Ardından Hisar, Varlık, Yeditepe, Türk Dili, Mülkiye gibi dergilerde çıktı. Başlarda şiirlerinin konusu doğa, aşk, ayrılık, özlem iken, daha sonraları ise toplumsal sorunlar ağır bastı. 1980 öncesinde halkın yaşadıkları, onun da hayatına ve şiirine yansıdı. Daha sonraki şiirlerinde toplumsal sorunlara yöneldi. Gezip gördüğü yerlerden aldığı esinle zenginleşen ve coşkulu bir insan sevgisiyle yoğrulan şiiri, toplumsal sorunları, yaşam-halk ilişkisini öne çıkardı.

Şiirlerinde büyük ölçüde folklor öğelerinden yararlandı. Şiir üzerine yazılarını bir araya getiren "Şiiri Düzde Kuşatmak" (1983) kitabında, halk kaynağına inme isteğini, "Halkta var olan öz ve biçimi diyalektik olarak yükseltmek, şiiri yükseltirken halkın yaşamının ve yaşam biçimlerinin yükselmesine yardımcı olmak" sözleriyle açıklar. Şiirleri pek çok dile çevrildi ve kırktan fazla şiiri bestelendi. Bestelenen şiirlerinden biri, Sezen Aksu'nun 1993 tarihli albümüne adını veren Deli Kızın Türküsü’dür.

2008’de Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın ölümünden sonra Milliyet gazetesinin yaptığı yaşayan en büyük şair araştırmasında en çok oyu alan Gülten Akın[9], şiirinde bir doruk noktası olarak nitelenen Beni Sorarsan’ı 2013’te yayımlamış ve bu kitabı ile Metin Altıok Şiir Ödülü’ne layık görülmüştür.[10]

Akın, şiir dışındaki edebi türlere fazla ilgi göstermedi ancak yedi adet kısa oyun yazdı. Ürettiği tiyatro metinlerinde kadın, evlilik, düzene yönelik eleştiriler, yoksulluk, yalnızlık, yaşlılık ve yabancılaşma gibi konular üzerinde durdu.[7]

Eserleri

Bazı şiir kitapları

  • Rüzgâr Saati (1956)
  • Kestim Kara Saçlarımı (1960)
  • Sığda (1964)
  • Kırmızı Karanfil (1971)
  • Maraş'ın ve Ökkeş'in Destanı (1972)
  • Ağıtlar ve Türküler (1976)
  • Seyran Destanı (1979)
  • İlahiler (1983)
  • Sevda Kalıcıdır (1991)
  • Sonra İşte Yaşlandım (1995)
  • Sessiz Arka Bahçeler (1998)
  • Uzak Bir Kıyıda (2003)
  • Kırmızı Karanfil, 1956 - 1971 Toplu Şiirler I (2004) ISBN 978-975-08-0854-1
  • Ağıtlar ve Türküler, 1972 - 1983 Toplu Şiirler II (2004) ISBN 978-975-08-0855-X
  • Uzak Bir Kıyıda, 1991 - 2013 Toplu Şiirler III (2004) ISBN 978-975-08-0856-8

Düz Yazıları
=== Bestelenmiş şiirleri ===

Ödülleri

Vikisöz'de Gülten Akın ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2015. 
  2. ^ a b "Nilüfer İlhan, Gülten Akın Şiirinde Kent, Göç ve Gecekondu Algısı, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 1/4 Yıl:2012'2" (PDF). 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  3. ^ "Çağlayan Çevik, Biz de Sizi Konuşuyorduk, Radikal Kitap Eki 12.11.2013". 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  4. ^ "İNCELİKLERİN ŞAİRİ SON YOLCULUĞUNA UĞURLANDI". Milliyet. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020. 
  5. ^ "Ece Temel Kuran, Ellerini Görsem Oğlumun, Bir Gün gazetesi, 09.12.2005". 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  6. ^ "Erhan Üstündağ 42 Gün: Gülten Akın'dan Mamak Açlık Grevi, Biamag Cumartesi, 11.09.2008". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  7. ^ a b "Melih Erzen, Gülten Akın'ın Tiyatro Eserleri Üzerine İçerik Bağlamında Bir Değerlendirme, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/4 Spring 2013" (PDF). 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2015. 
  9. ^ "Miraç Zeynep Özkartal, 'Dağlarca'nın Halefi Gülten Akın mı?, Milliyet gazetesi, 28.12.2008". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  10. ^ "Metin Altıok Ödülü Gülten Akın'a, Radikal Kitap 05.06.2014". 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015. 
  11. ^ Erken, Birgül (2010). Gülten Akın’ın Hayatı, Eserleri ve Sanatı (Yüksek Lisans). Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Edebiyatı Bilim Dalı. s. 52. 

Şablon:Portal

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gülten_Akın&oldid=24740062" sayfasından alınmıştır