Gevher Nesibe Şifaiyyesi
_DSCF0761.jpg) | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 38°43′27″K 35°29′02″D / 38.72417°K 35.48389°D |
| Açılış | 1206 |
| Durum | Medrese |
Selçuklu Hükümdarlarından II. Kılıçarslan'ın kızı Gevher Nesibe Sultan tarafından vasiyet edilen ve ağabeyi I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından 1206 yılında inşa ettirilen tıp bilimlerin öğretildiği medrese ve hastanedir.[1][2] Kayseri'de yapılmıştır
Gevher Nesibe ve Gıyasiyye Şifaiyyesi, Gevher Nesibe Sultan Medresesi ve Darüşşifası ve Çifte Medrese olarak da bilinir.[2][3]
Banisi nedeniyle Giyasiye Medresesi ve Şifaiyesi; Gevher Nesibe Sultan adına inşa ettirildiği için, Gevher Nesibe Sultan Medresesi ve Darüşşifası olarak da bilinir. Kayseri ilinin Kocasinan ilçesinde yer almaktadır. 1205-1206 yıllarında Selçuklu hükümdarı II. Kılıçarslan'ın kızı Gevher Nesibe Sultan adına kardeşi I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır.[4]
Diğer Anadolu Selçuklu medreseleri ile birlikte, 2014 yılında Dünya Mirası Geçici Listesine dahil edilmiştir.[5]
Yapımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı kaynaklarda tıp eğitimi ve sağlık hizmetini birlikte veren dünyanın ilk merkezi[6] olduğu belirtilen medrese Gevher Nesibe Sultan'ın vasiyeti üzerine başlanmıştır.
Gevher Nesibe Sultan saray başsipahisine aşık olmuş ve ağabeyi l. Gıyaseddin Keyhüsrev evlenmelerine izin vermemiştir. l. Gıyaseddin Keyhüsrev, başsipahiyi savaşa göndermiş ve savaşta ölmesine neden olmuştur. Bunun üzerine hastalanan Gevher Nesibe, ölmeden önce ağabeyine kendi adına insanların ücretsiz yararlanabileceği bir şifahane yaptırmasını vasiyet etmiştir. Duruma çok üzülen 1. Gıyaseddin Keyhüsrev 1204-1206 yılları arasında şifahaneyi, 1210-1214 yılları arasında da tıphaneyi yaptırır.[7][8] Tıp medresesi ve uygulama birimi olan hastane şeklinde yapılan bina, medrese ile birlikte altmış metre eninde ve kırk metre boyundadır. Tek kattan oluşur, 3 büyük salon, bir büyük ve iki küçük eyvan ve on üç odadan ibarettir. Kış aylarında ısınması merkezi ısıtma sistemi ile sağlanmıştır.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şifahanesinde dahiliye, cerrahi ve göz, akıl hastanesi ve ruh hastalıkları bölümlerinin yanı sıra eczane de bulunmaktaydı. Medresesinde Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat'ın sağlık nazırı Ekmeleddin hocalık yapmıştır. Ünlü Türk hekimlerinden Ebubekir, Gazanferi, Ali Şinasi, Ebu Salim Ibni Kübra, Yakubi, Sucauddin Ali Bin Ebu Tahir, Seyit Samet Gevher Nesibe Medresesinde yetişmişler ve hocalık yapmışlardır.[8]
Hasta bakımı ve tedavisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Akıl hastaları; su, kuş ve müzik sesi dinletilerek tedavi edilmeye çalışılmış. Medresede bulunan tepeden aydınlatmalı üç ameliyathanede katarakt ve mesane ameliyatları yapılmış. Hastalara narkoz olarak da ‘afyon, şarap, sarı sabir, ademotu ile Hindistan cevizi’ karışımı verilmiştir. İlaç yapımında kullanılan bitkiler ile marul, maydanoz gibi sebzeler de medresenin damında kurulan serada yetiştirilmiş. 1.5 metre kalınlığında toprağın bulunduğu damın, bu sayede izolasyonu da sağlanmış.[6][9]
Günümüzde
[değiştir | kaynağı değiştir]Girişin üzerinde bulunan kitabede, "Kılıçaslan oğlu, dinin ve dünyanın koruyucusu, büyük sultan Keyhüsrev zamanında, zamanı daim olsun, Kılıçaslan’ın kızı, din ve dünyanın ismeti Melike Gevher Nesibe’nin vasiyeti olarak H.602 (1205) yılında yaptırılmıştır". yazmaktadır.
Yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Prof. Dr. Ahmet Hulusi Köker Gevher Nesibe yazıları ve kitabı
- Ecz. Halil Tekiner Gevher Nesibe Darüşşifası Kitabı
- Abdullah Kılıç’ın Gevher Nesibe Şifahanesi kitabı
- Kutlu, M. (2017). KAYSERİ ÇİFTE MEDRESE’DE GEVHER NESİBE DARÜŞŞİFASI’NIN KONUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Sanat Tarihi Dergisi, 26(2), 363-377. https://doi.org/10.29135/std.326689
Günümüzde Erciyes Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsüne tahsis edilmiş ve 14 Mart 1982'de Tıp Tarihi Müzesi olarak hizmete açılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ "Çifte Medreseler: Giyasiye ve Şifaiye". 23 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2016.
- ^ "Anatolian Seljuks Madrasahs". 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2016.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ http://www.semerkandaile.com/Detay.aspx?YaziID=127[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
