İnce Memed I
 Kitap Kapağı | ||||
| Yazar | Yaşar Kemal | |||
|---|---|---|---|---|
Kapak sanatçısı | Resim: Avni Arbaş Tasarım: Yeşim Balaban | |||
| Ülke | Türkiye | |||
| Dil | Türkçe | |||
| Tür | Roman | |||
| Yayım | 1955, (Çağlayan Yayınevi) | |||
| Yayımcı | YKY | |||
| Medya türü | Basılı | |||
| Sayfa | 436 | |||
| ISBN | 9789750807145 | |||
| İnce Memed serisi | ||||
| ||||
İnce Memed I, Yaşar Kemal'in İnce Memed serisinin ilk kitabıdır. 1955 yılında yayımlandı. Yaşar Kemal’in baş yapıtı olarak değerlendirilen eser, Çukurova köylüsünün ağalığa karşı mücadelesini anlatır. Yazarın ilk romanıdır. 1953-1954’te Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilmiş; 1955’te Çağlayan Yayınları tarafından iki cilt olarak kitap halinde basılmıştır.[1] Eser, Varlık dergisinin düzenlediği 1956 yılı Varlık Roman Armağanı ile ödüllendirdi.
İlk olarak 1957’de Bulgarcaya çevrilen romanı 1959’da Nâzım Hikmet Rusçaya çevirdi.[kaynak belirtilmeli] İnce Memed, 1961’de Edouard Roditi ve Thilda Kemal tarafından İngilizceye, Güzin Dino tarafından Fransızcaya çevrildi; İngiltere, ABD, Fransa ve İtalya’da yayımlandı. Ertesi yıl Almanca ve İspanyolca çevirileri çıkan İnce Memed, günümüze kadar kırktan fazla dile çevrilmiştir.[1] Hürriyet Pazar tarafından oluşturulan yüz kişilik jüri tarafından belirlenen "Türk Edebiyatının Gelmiş Geçmiş En İyi 100 Romanı" listesinde bir numara seçilmiştir.[2]
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdi Ağa, Memed'in de annesi Döne ile yaşadığı Dikenlidüzü'nde kurulmuş beş köyün ağasıdır. Bir gün buradaki kötü muameleye dayanamayan Memed başka bir köye kaçsa da Ağa, onu köye geri getirir ve aileyi de cezalandırır.[3]
Birkaç sene sonra Memed'in sevdiği Hatçe, Ağa'nın yeğenine verilir. Bunun üzerine Hatçe'yi kaçırır ve yakalanınca Abdi Ağa'yı yaralar, yeğeni de öldürür. Peşi sıra dağa çıkar. Önce Deli Durdu nam eşkıyanın çetesine katılır sonra kendi üç kişilik çetesini kurar. [4] Bu çete, Ağa'yı vurmak için köye iner ve evini ateşe verir, bütün toprakları köylüye dağıtılır. Ağa ölmemiş, Ali Safa Bey'e sığınmıştır. Ali Safa, toprakları köylüden geri alır.
İnce Memed, kendisi dağdayken hapse atılmış Hatçe'yi jandarmaların elinden kaçırır. Jandarmalar kendisini yeni doğum yapan Hatçe ile birlikte yakalarlar. Çatışma esnasında Hatçe ölür, İnce Memed yakalanır, çocuğu Iraz alıp gider. Yıllar sonra affa uğrayıp çıkan Memed, Ağa'yı bulup öldürür, kayıplara karışır.[5]
Ana fikri
[değiştir | kaynağı değiştir]Zulme sessiz kalan bir gün zulme uğrar, haksızlığa karşı durmak insanın onurudur.
Şahıs kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]- İnce Memed: Değirmenoluk köyünden Sefil İbrahim ve Döne'nin tek oğlu. Küçük yaşta yetim kalmıştır ve annesiyle yaşamaktadır. Romana göre İnce Memed’in gerçek adı İnce Ufo’dur. Aslen Kahramanmaraş’ın Helete köyündendir. Gerçek yaşamı daha karışık ve zordur.
- Döne: İnce Memed'in annesidir. Birçok çileler çekmiş, ağa tarafından çok işkenceler görmüştür. Ölmeden önce İnce Memed'ini görememiş, güçlü bir köy kadınıdır. İyi kalplidir, masum bir karakteri vardır.
- Abdi Ağa: Dikenlidüzü'ndeki 5 köyün sahibidir, zalim bir karakterdir.
- Hatçe: İnce Memed'in sevgilisi, daha sonra eşi. İnce Memed'in Abdi Ağa'yı ilk karşılaşmalarında yaralaması sonrasında, iftiraya uğramış ve hapishaneye atılmış, daha sonra İnce Memed tarafından jandarmanın elinden kurtarılmıştır. İnce Memed'den bir erkek çocuğu olmuştur. Dağda bir çatışma sırasında ölmüştür.
- Cabbar: İnce Memed ile beraber Deli Durdu'nun çetesinde bulunmuş ve İnce Memed bir olay karşısında Deli Durdu'ya karşı çıkınca haklı olan İnce Memed'in yanında yer almıştır. İnce Memed'in çılgınca bir girişiminde İnce Memed'in yanında yer almamış ve yolları ayrılmıştır. Hükûmet genel af ilan edince dağdan inmiş, mütevazı bir yaşam sürmüştür.
- Kesme Köylü Süleyman: İnce Memed'in köyden ilk kaçısında kaldığı köşkün sahibidir, bir baba gibi İnce Memed'i sahiplenmiş, saklamış ve Deli Durdu'nun çetesine katılmasını sağlamıştır. Roman serisinde okurun karşısına bolca çıkan önemli bir şahsiyettir. İnce Memed'i sahiplenişi, ona karşı yaptığı iyilikler ve onu çeteye sokuşu bu şahsın en önemli davranışlarıdır.
- Recep Çavuş: Nerden geldiğini kimsenin bilmediği, ancak çok uzun yıllardır, birçok çetede eşkıyalık yapmış bir kişidir. Cabbar ile beraber İnce Memed'in çetesini oluşturmuş, birlikte birçok maceraya atılmışlardır. Sertliği ile dikkat çeker. Çatışmalar ve kayalıklarda aldığı yaralara daha fazla dayanamayan Recep Çavuş, bir ağacın altına gömülür.
- Topal Ali: İzciliği ile ün yapmış bir ayağı topal olan, İnce Memed'in başına türlü dertler açmış, ancak daha sonra İnce Memed'in en güvenilir adamlarından olmuştur. Topal Ali kurnazlığı ve zekâsı ile öne çıkar.
- Iraz: Hatçe'nin hapse düştüğü zamanlar ona can yoldaşlığı etmiş, daha sonra İnce Memed tarafından Hatice ile birlikte jandarmaların elinden kaçmıştır. Hatice öldükten sonra İnce Memed 'in oğlunu alıp uzak diyarlara gitmiştir.
- Durmuş Ali: İnce Memed jandarmalardan kaçarken onu evinde konuk etmiştir. Ayrıca İnce Memed 'in köyünden komşudur.
- Hürü Ana: Durmuş Ali'nin eşidir. İnce Memed'in annesi öldükten sonra ona anne gibi şefkatli davranmış ve onu jandarmalardan korumuştur.
- Ali Safa Bey: Diğer adı Tayfun Bey'dir. Kurtuluş Savaşı zamanında önce Fransızlar'ın yanında vatan haini olmasına karşın savaşın seyri değişince Türk Kuva-i Milliyesi tarafına geçmiş ve Fransızlar'a karşı zaferler kazanmıştır.
Sinema uyarlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaşar Kemal'in 1955 tarihli bu ilk romanı, 1984 yılında İngiliz aktör ve yazar Peter Ustinov tarafından Memed My Hawk (Şahinim Memed) adıyla sinemaya uyarlandı. Senaryosunu da yine kendisinin yazdığı filmde yönetmen Ustinov aynı zamanda Abdi Ağa rolünü üstlenmişti. Yunan besteci Manos Hacidakis'in müziklerini yaptığı filmin bir diğer adı da "The Lion and the Hawk" (Aslan ve Şahin)'tur[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel kaynakça
- ^ a b "İnce Memed 60, romanı ise 50 yaşında! Miliyet gazetesi, 15.02.2007". 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ Özbey, İpek; Arslan, Güliz (17 Haziran 2017). "Türk edebiyatının en iyi 100 eseri". Hürriyet. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2017.
- ^ Moran & 2016 109.
- ^ Moran & 2016 110.
- ^ Özcan, Ümit (2015). Roman Tekniği Bakımından Yaşar Kemal'in İnce Memed Adlı Yapıtı (PDF) (Yüksek Lisans). Ardahan Üniversitesi. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2023.
- ^ "Memed My Hawk (1984)" (İngilizce). IMDb. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2012.
Genel kaynakça
- Moran, Berna (2016). Türk romanına eleştirel bir bakış. 2: Sabahattin Ali'den Yusuf Atılgan'a. İstanbul: İletişim. ISBN 978-975-470-055-8.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz 'de İnce Memed I ile ilgili özlü sözler bulunur.- Salih Uçak, İnce Memed Romanının Üçgen Arzu Modeline Göre İncelenmesi 8 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Semih Gümüş, İnce Memed'den Yaşar Kemal'e 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
