Nikea Kuşatması (727): Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 40°25.74′K 29°43.17′D / 40.42900°K 29.71950°D / 40.42900; 29.71950
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Bacaisi (mesaj | katkılar)
176 değişiklik
iznik kuşatması
Bacaisi (mesaj | katkılar)
176 değişiklik
imla vb.
2. satır: 2. satır:
| çatışma = İznik Kuşatması
| çatışma = İznik Kuşatması
| resim = Asia Minor ca 740 AD.svg
| resim = Asia Minor ca 740 AD.svg
| başlık =MS. 740 yılında Anadolu haritası. İznik, Anadolu yarımadasının kuzeybatı köşesinde yer almaktadır.
| başlık =
| tarih = MS. 727
| tarih = Temmuz-Ağustos 727 MS.
| yer = [[İznik]]
| yer = [[İznik]]


| parçası = [[Arap-Bizans savaşları]]
| parçası = [[Arap-Bizans savaşları]]
| sonuç = [[Bizans İmparatorluğu]] Zaferi
| sonuç = [[Bizans İmparatorluğu]] zaferi
| savaşan1 = [[Dosya:Umayyad Flag.svg|24px|border]] [[Emevîler]]
| savaşan1 = [[Dosya:Umayyad Flag.svg|24px|border]] [[Emevîler]]
| savaşan2 = [[Dosya:Simple Labarum2.svg|15px]] [[Bizans İmparatorluğu]]
| savaşan2 = [[Dosya:Simple Labarum2.svg|15px]] [[Bizans İmparatorluğu]]
18. satır: 18. satır:
}}
}}
{{Bizans-Arap Savaşları kutusu}}
{{Bizans-Arap Savaşları kutusu}}
'''İznik Kuşatması''' (727), [[Emevîler|Emevîler'in]] [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] şehri İznik'i ele geçirme girişimiydi. [[Bizans İmparatorluğu]]'nun başkenti [[Konstantinopolis]]'i [[Konstantinopolis Kuşatması (717-718)|717-718 Kuşatması]]'nda ele geçiremeyen Emevîler, bu tarihten itibaren Bizans İmparatorluğu'nun Anadolu'da bulunan topraklarına bir dizi akın düzenledi.
'''İznik Kuşatması''' (MS. 727), [[Emevîler|Emevîler'in]] [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] şehri [[İznik|İznik']]<nowiki/>i ele geçirme girişimiydi. [[Bizans İmparatorluğu]]'nun başkenti [[Konstantinopolis]]'i [[Konstantinopolis Kuşatması (717-718)|717-718 Kuşatması]]'nda ele geçiremeyen Emevîler, bu tarihten itibaren Bizans İmparatorluğu'nun Anadolu'da bulunan topraklarına bir dizi akın düzenledi.


727'de Halife'nin oğullarından biri tarafından yönetilen Arap ordusu Anadolu'nun derinliklerine girdi, iki Bizans kalesini yağmaladı ve Temmuz ayı sonunda İznik'e ulaştı. 40 gün süren sürekli saldırılara rağmen Bizanslılar kuşatılan şehri başarı ile savundu ve Araplar çekilerek Halifeliğe geri döndü. Bizans İmparatoru [[III. Leon]], saldırının başarılı bir şekilde geri püskürtülmesini, dini tartışmaların alevlendiği, istikrarsız bir dönem içinde bulunan Bizans İmparatorluğu'nda, kendisinin uyguladığı [[ikonoklazm]] politikalara ilahi bir destek olarak gösterdi.<ref> Herrin (2016), s. 161.</ref> İznik kuşatması aynı zamanda Emevî baskınlarının ulaştığı zirveyi gösterir. Bu tarihten itibaren özellikle Anadolu'daki Emevî akınlarının gücü azalırken, Bizans'ın gücünün arttığı görülmektedir.
727'de Halife'nin oğullarından Muaviye bin Hişam tarafından yönetilen Arap ordusu, Anadolu'nun derinliklerine girerek, iki Bizans kalesini yağmaladı. Temmuz ayı sonunda İznik'e ulaşan Araplar, 40 gün süren sürekli saldırılarına rağmen Bizans savunmasına yaramayarak kuşatılan İznik'i Bizans'tan alamadı. Araplar çekilerek Halifelik topraklarına geri döndü. Kuşatmanın ardından Bizans İmparatoru [[III. Leon]], saldırının başarılı bir şekilde geri püskürtülmesini, dini tartışmaların alevlendiği, istikrarsız bir dönem içinde bulunan Bizans İmparatorluğu'nda, kendisinin uyguladığı [[ikonoklazm]] politikalara ilahi bir destek olarak gösterdi.<ref> Herrin (2016), s. 161.</ref> İznik kuşatması aynı zamanda Emevî baskınlarının ulaştığı zirveyi gösterir. Bu tarihten itibaren özellikle Anadolu'daki Emevî akınlarının gücü azalırken, Bizans'ın gücünün arttığı görülmektedir.


== Kuşatma öncesi yaşananlar ==
== Kuşatma öncesi yaşananlar ==
717-718 yıllarında Bizans başkenti Konstantinopolis'e başarısızlıkla sonuçlanan uzun bir kuşatma gerçekleştiren Emevi orduları ardından [[Yezid bin Mühelleb]] isyanını bastırdı. Sonrasında güç toplamakla geçirilen kısa bir barış dönemi yaşandı.<ref>Blankinship (1994), s. 117</ref><ref>Lilie (1976), s. 143</ref><ref name="EHW1">Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_1 Chapter 1]</ref> 720 yılında Arap-Bizans sınırında savaş yeniden başladığında, Halifeliğin stratejik hedefi, kesin olarak zaferlerden uzaklaştı. [[Toros Dağları]] üzerinden Bizans'ın Anadolu'da bulunan topraklarına Müslüman akınları hala her ilkbahar ve yaz düzenli olarak gerçekleşiyor, ve bazen bunlara bir kış seferi de eşlik ediyordu. Emevîler, Anadolu'da geniş bölgeleri tahrip ettiler ve bazı Bizans kalelerini yıktılar; ancak Araplar, [[Toros Dağları]]'nın batı yakasındaki kaleleri ele geçirmeye çalışmadılar.<ref>Blankinship (1994), pp. 117–118</ref> Halifeliğin üstün kaynaklarına karşı bu yıllarda pasif bir politika izleyen Bizans İmparatorluğu, baskın yapan Arap ordularını engellemeyip, ordularla yüzleşmeyerek bunun yerine Anadolu'daki iyi güçlendirilmiş mevzilere geri çekilmeyi tercih etti.<ref>Blankinship (1994), ss. 118–119</ref>
717-718 yıllarında Bizans başkenti Konstantinopolis'e başarısızlıkla sonuçlanan kuşatma sırasında yorulan Emevi orduları ardından [[Yezid bin Mühelleb]] isyanını bastırdı. Sonrasında güç toplamakla geçirilen kısa bir barış dönemi yaşandı.<ref>Blankinship (1994), s. 117</ref><ref>Lilie (1976), s. 143</ref><ref name="EHW1">Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_1 Chapter 1]</ref> [[720]] yılında Arap-Bizans sınırında savaş yeniden başladığında, Halifeliğin stratejik hedefi, kesin olarak zafer kazanmaktan uzaklaştı. [[Toros Dağları]] üzerinden Bizans'ın Anadolu'da bulunan topraklarına Müslüman akınları her ilkbahar, yaz mevsimlerinde düzenli olarak gerçekleşiyor, ve bazen bunlara bir kış akını da eşlik ediyordu. Emevîler, bu akınlar sırasında Anadolu'da geniş bölgeleri tahrip ederek, Bizans kalelerini yıktılar, ancak [[Toros Dağları]]'nın batı yakasındaki kaleleri ele geçirmeye çalışmadılar.<ref>Blankinship (1994), pp. 117–118</ref> Halifeliğin üstün kaynaklarına karşı bu yıllarda pasif bir savunma politikası izleyen Bizans İmparatorluğu, baskın yapan Arap ordularını engellemeyip, ordularla yüzleşmek yerine Anadolu'daki iyi güçlendirilmiş mevzilere geri çekilmeyi tercih etti.<ref>Blankinship (1994), ss. 118–119</ref>


[[Hişâm bin Abdülmelik]]'in (dönemi 723–743) [[Hilâfet|Halife]] olmasından sonra, Müslüman akınlarının ölçeği büyüdü. Bu akınların öncü Emevî liderlerinden biri, Hişam'ın oğlu Muaviye bin Hişam'dı. 725-726 yıllarındaki akınlar [[Dorylaion]]'a kadar batıya uzandı.<ref>Blankinship (1994), ss. 119–120</ref><ref>Lilie (1976), s. 146</ref>
[[Hişâm bin Abdülmelik]]'in (dönemi 723–743) [[Hilâfet|Halife]] olmasından sonra, Müslüman akınlarının ölçeği büyüdü. Bu akınların öncü Emevî liderlerinden biri, Hişam'ın oğlu Muaviye bin Hişam'dı. 725-726 yıllarındaki akınlar batıya, [[Dorylaion]]'a kadar uzandı.<ref>Blankinship (1994), ss. 119–120</ref><ref>Lilie (1976), s. 146</ref>


== 727 seferi ve İznik kuşatması ==
== 727 seferi ve İznik kuşatması ==
727 yazında,<ref>Bazı yazarlar, özellikle [[Julius Wellhausen]], bu keşif seferini 726 olarak tarihlendirdi, ancak 727'ye tarihleme, Theofanis'e atıfta bulunularak doğrulanmıştır. Lilie (1976), s. 147</ref> Hişam'ın oğlu Muaviye'nin liderliğinde, Emevî ordusunun öncü komutanlarından Abdallah el-Battal ile birlikte büyük çaplı bir sefer başlatıldı.<ref name="Blankinship120">Blankinship (1994), s. 120</ref><ref name="Lilie147">Lilie (1976), s. 147</ref> Bizans tarihçisi [[Theofanis (aziz)|Theofanis]], öncü akınların tek başına 15.000 kişi ve tüm işgal kuvvetinin 100.000 olduğunu iddaa etse de bu sayının abartılmış olduğu belirtilmektedir.<ref>Mango & Scott (1997), p. 560</ref><ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#noteendNote_3 Note 3]</ref> [[Theofanis (aziz)|Theofanis]], ayrıca Muaviye'nin ikinci komutanı olarak belirli bir Amr'ı kaydeder, ancak Arap kaynakları Abdallah el-Battal konusunda nettir.<ref>Lilie (1976), p. 147 (Note 15)</ref><ref>Mango & Scott (1997), pp. 561–562 (Note 9)</ref> Arap ordusu batıya, Anadolu'nun kuzeybatısına doğru ilerledi ve Abdallah el-Battal komutasındaki öncü kuvvet, [[Paflagonya]]'daki [[Gangra]] ve Arap kaynaklarında Tabya olarak adlandırılan Ateous kalesine saldırıp yağmaladı. Gangra yerle bir edildi, ancak Tabya'ya yapılan saldırı sırasında Arapların, özellikle de Antakya birliğinin ağır kayıplar verdiği belirtilmektedir.<ref name="Blankinship120"/><ref name="Lilie147"/>
727 yazında,<ref>Bazı yazarlar, özellikle [[Julius Wellhausen]], bu keşif seferini 726 olarak tarihlendirdi, ancak 727'ye tarihleme, Theofanis'e atıfta bulunularak doğrulanmıştır. Lilie (1976), s. 147</ref> Emevî ordusu, Anadolu'ya Hişam'ın oğlu Muaviye ve Arap kumandan [[Abdallah el-Battal]] ile birlikte büyük çaplı bir sefer başlattı.<ref name="Blankinship120">Blankinship (1994), s. 120</ref><ref name="Lilie147">Lilie (1976), s. 147</ref> Bizans tarihçisi [[Theofanis (aziz)|Theofanis]], öncü akınların tek başına 15.000 kişi ve tüm işgal kuvvetinin 100.000 olduğunu rivayet etse de bu sayının abartılmış olduğu belirtilmektedir.<ref>Mango & Scott (1997), p. 560</ref><ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#noteendNote_3 Note 3]</ref> [[Theofanis (aziz)|Theofanis]], ayrıca Muaviye'nin yanında ordunun ikinci kumandanı olarak "Amr" isimli birinden bahsetse de, Arap kaynakları Muaviye'nin yanında bulunan kumandanın Abdallah el-Battal olduğu konusunda birleşir.<ref>Lilie (1976), p. 147 (Note 15)</ref><ref>Mango & Scott (1997), pp. 561–562 (Note 9)</ref> Arap ordusunun, Abdallah el-Battal komutasındaki öncü kuvveti batıya, Anadolu'nun kuzeybatısına doğru ilerledi ve [[Paflagonya]]'daki [[Gangra]] ve Arap kaynaklarında Tabya olarak adlandırılan [[Ateous kalesi|Ateous Kalesi'ne]] saldırıp yağmaladı. Gangra yerle bir edildi. Tabya'ya yapılan saldırı sırasında Arapların, özellikle de Antakya birliğinin ağır kayıplar verdiği belirtilmektedir.<ref name="Blankinship120"/><ref name="Lilie147"/>


Oradan Araplar batıya, eski [[Bitinya]] Krallığı'nın başkenti olan [[İznik]]'e yöneldi.<ref name="EHW1"/><ref name="Lilie147"/> Araplar, el-Battal'ın öncü ordusu eşliğinde, ana ordudan önce, Temmuz ayı sonlarında şehre geldi. General [[Artabasdos]]'un komutasındaki Bizanslılar, Arap ordusu ile ovada karşılamayarak, bunun yerine şehrin duvarlarının arkasına çekildi. Araplar, surların bir kısmını tahrip eden kuşatma makinelerini kullanarak kırk gün boyunca şehre saldırmasına rağmen başarılı olamadı. Ağustos ayının sonlarında, kuşatmayı kaldırdırarak çok sayıda esir ve ganimet alarak oradan ayrıldılar.<ref name="Blankinship120"/><ref name="Lilie147"/><ref>Mango & Scott (1997), ss. 560–561</ref><ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_4 Chapter 2]</ref> 12. yüzyılda yaşamış [[Süryani Ortodoks Kilisesi]] Patriği Mikail, şehrin sakinlerinin, şehri terk edip gemiyle [[İznik Gölü]]'nden kaçtığını, bunun üzerine Arapların İznik'i yok ettiğini iddia etse de bunun açıkça yanlış bir kaynak olduğu görülmektedir.<ref>Lilie (1976), s. 147 (Not 16)</ref>
Gangra ve Tabya'dan sonra Araplar daha batıya, eski [[Bitinya]] Krallığı'nın başkenti olan [[İznik]]'e yöneldi.<ref name="EHW1"/><ref name="Lilie147"/> Abdallah el-Battal eşliğinde öncü kuvvet, Muaviye bin Hişam komutasındaki ana ordudan önce, Temmuz ayı sonlarında şehrin duvarlarına yaklaştı. General [[Artabasdos]]'un komutasındaki Bizanslılar ise Arap ordusunu surların önünde karşılamayarak, surların arkasına çekilmeyi tercih etti. 40 gün boyunca kuşatma makineleri kullanarak surların bir kısmını tahrip eden Araplar, surları geçmekte başarılı olamadı. Ağustos ayının sonlarında, kuşatmayı kaldırdırarak çok sayıda esir ve ganimet alarak oradan ayrıldılar.<ref name="Blankinship120"/><ref name="Lilie147"/><ref>Mango & Scott (1997), ss. 560–561</ref><ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_4 Chapter 2]</ref> 12. yüzyılda yaşamış [[Süryani Ortodoks Kilisesi]] Patriği Mikail, şehrin sakinlerinin, şehri terk edip gemiyle [[İznik Gölü]] üzerinden kaçtığını, bunun üzerine Arapların İznik'i yok ettiğini iddia etse de bunun açıkça yanlış bir kaynak olduğu görülmektedir.<ref>Lilie (1976), s. 147 (Not 16)</ref>


== Sonrası ==
== Sonrası ==
Arapların İznik'e yönelik saldırısının geri püskürtülmesi Bizanslılar için önemli bir başarıydı. İmparator III. Leon (dönem 717-741) şehrin başarıyla savunulmasının, yeni başlattığı [[ikonoklazm]] politikalara karşı ilahi bir destek işareti olarak gördü ve bu politikaları daha da ilerletmesi için bir teşvik olarak kullandı.<ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_3 Chapter 3 ]</ref> Bu muhtemelen Bizans tarihçisi Theofanis tarafından bahsedilen, İmparator'un valisi ve damatı olarak hizmet eden general [[Artabasdos]]'un zamanında yaşanan, bir askerin [[Meryem|Meryem Ana]]'nın bir ikonu üzerine bir taş attığı ve ardından onu çiğnediği bir olayla ilgilidir. Hikayede, asker, ertesi gün bir mancınıkla öldürülmektedir, Theofanis bunu ilahi intikamın bir kanıtı olarak sunmaktadır. Bununla birlikte, hikayedeki bu kısım, muhtemelen başlangıçta [[ikonoklazm]] yanlısı bir hikayeden evrilen, ateşli bir şekilde ikonoklazm karşıtı tarihçi [[Theofanis (aziz)|Theofanis]]'in güçlü tahrifatlarını göstermektedir.<ref>Mango & Scott (1997), ss. 560–562, notlar dahil.</ref>
İznik'e yönelik saldırının geri püskürtülmesi Bizanslılar için önemli bir başarıydı. İmparator III. Leon (dönem 717-741) şehrin başarıyla savunulmasının, yeni başlattığı [[ikonoklazm]] politikalara karşı ilahi bir destek işareti olarak göstererek, başlattığı bu politikaların daha da ilerletilmesinde teşvik olarak kullandı<ref>Makrypoulias (2003), [http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=5878&boithimata_State=&kefalaia_State=#chapter_3 Chapter 3 ]</ref> [[Theofanis (aziz)|Theofanis]] o dönemde yaşanan bir vakadan bahsederek, İmparator'un valisi ve damatı olarak hizmet eden general [[Artabasdos]]'un emrindeki bir askerin [[Meryem|Meryem Ana]]'nın bir ikonu üzerine taş attığı ve ardından onu çiğnediğini belirtir. Hikayede, asker, ertesi gün bir mancınıkla öldürülmektedir, Theofanis bunu ilahi intikamın bir kanıtı olarak sunmaktadır. Bununla birlikte, hikayedeki bu kısım, muhtemelen başlangıçta [[ikonoklazm]] yanlısı bir hikayeden evrilen, ateşli ikonoklazm karşıtı tarihçi [[Theofanis (aziz)|Theofanis]]'in güçlü tarih tahrifatlarından birini göstermektedir.<ref>Mango & Scott (1997), ss. 560–562, notlar dahil.</ref>


Askeri açıdan İznik kuşatması, 718 sonrası Emevî baskınlarının zirve noktasıydı; Emevî orduları bir daha asla Anadolu'nun derinliklerine nüfuz edemeyecekti.<ref>Blankinship (1994), pp. 120–121</ref> Bundan sonra, Bizans'a yönelik baskınlar için askeri gücü sağlayan Suriye ve Yukarı Mezopotamya ordusu, yönünü Kafkasya'da Hazarlara karşı zorlu ve sonuçsuz savaşlara yönlendirdi: Hazarlar 730'da Müslümanları ağır bir yenilgiye uğrattı ve bir Bizans-Hazar arasındaki ittifak III.Leo'nun oğlu ve varisi V. Konstantin'in (hüküm 741–775) 732 yılında Hazar prensesi [[Tzitzak]] ile evlenmesi ile imzalandı.<ref>Blankinship (1994), ss. 121–125, 149–154</ref><ref>Lilie (1976), ss. 155–160</ref> Önümüzdeki birkaç yıl içinde, Bizans'ın gücü yeniden canlanırken, sınırları aşırı genişlemiş Halifeliğin tüm cephelerindeki Müslüman askeri durumu kötüleşti. Sonuç olarak, 730'larda Arap akınları çoğunlukla yakın sınır bölgeleriyle sınırlı kaldı ve başarıları azaldı. 740'a gelindiğinde Araplar, 718'den sonra en büyük işgal kuvvetini topladıklarında, Bizanslılar [[Akroinon Muharebesi]]'nde kendilerine karşı ağır bir yenilgi verecek kadar güçlenmişti.<ref>Blankinship (1994), ss. 167–170</ref><ref>Lilie (1976), ss. 148–153</ref>
Askeri açıdan İznik kuşatması, 718 sonrasındaki [[Konstantinopolis|Konstantinapolis]] kuşatmasından sonra, Emevî akınlarının zirve noktasıydı. Bu kuşatmadan sonra, Emevî orduları bir daha asla Anadolu'nun derinliklerine nüfuz edemedi.<ref>Blankinship (1994), pp. 120–121</ref> Bizans'a yönelik baskınlar için askeri gücü sağlayan Suriye ve Yukarı [[Mezopotamya]] ordusu, yönünü Kafkasya'da [[Hazarlar|Hazarlara]] karşı zorlu ve sonuçsuz [[Hazar-Arap ilişkileri|savaşlara]] yönlendirdi. [[730]]'da Müslümanları ağır bir yenilgiye uğratan Hazarlar ile Bizanslılar arasındaki ittifak, III.Leo'nun oğlu ve varisi [[V. Konstantinos|V. Konstantin]]'in (hüküm 741–775) 732 yılında Hazar prensesi [[Tzitzak]] ile evlenmesi ile resmileşti.<ref>Blankinship (1994), ss. 121–125, 149–154</ref><ref>Lilie (1976), ss. 155–160</ref> Önümüzdeki birkaç yıl içinde, Bizans'ın gücü yeniden canlanırken, sınırları aşırı genişlemiş Halifeliğin tüm cephelerindeki Müslüman askeri durumu ise kötüleşti. Sonuç olarak, 730'larda Arap akınları çoğunlukla yakın sınır bölgeleriyle sınırlı kaldı ve etkinlikleri azaldı. [[740]]'a gelindiğinde Araplar, 718'den sonra Bizanlılara karşı en büyük işgal kuvvetini topladıklarında, Bizanslılar ise gerçekleşen [[Akroinon Muharebesi]]'nde Araplara ağır bir yenilgi yaşatacak kadar güçlenmişti.<ref>Blankinship (1994), ss. 167–170</ref><ref>Lilie (1976), ss. 148–153</ref>


== Referanslar ==
== Referanslar ==

Sayfanın 20.15, 3 Kasım 2020 tarihindeki hâli

İznik Kuşatması
Arap-Bizans savaşları

MS. 740 yılında Anadolu haritası. İznik, Anadolu yarımadasının kuzeybatı köşesinde yer almaktadır.
TarihTemmuz-Ağustos 727 MS.
Bölge
İznik
Sonuç Bizans İmparatorluğu zaferi
Taraflar
Emevîler Bizans İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Muaviye bin Hişam
Abdallah el-Battal		 Artabasdos

İznik Kuşatması (MS. 727), Emevîler'in Bizans şehri İznik'i ele geçirme girişimiydi. Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'i 717-718 Kuşatması'nda ele geçiremeyen Emevîler, bu tarihten itibaren Bizans İmparatorluğu'nun Anadolu'da bulunan topraklarına bir dizi akın düzenledi.

727'de Halife'nin oğullarından Muaviye bin Hişam tarafından yönetilen Arap ordusu, Anadolu'nun derinliklerine girerek, iki Bizans kalesini yağmaladı. Temmuz ayı sonunda İznik'e ulaşan Araplar, 40 gün süren sürekli saldırılarına rağmen Bizans savunmasına yaramayarak kuşatılan İznik'i Bizans'tan alamadı. Araplar çekilerek Halifelik topraklarına geri döndü. Kuşatmanın ardından Bizans İmparatoru III. Leon, saldırının başarılı bir şekilde geri püskürtülmesini, dini tartışmaların alevlendiği, istikrarsız bir dönem içinde bulunan Bizans İmparatorluğu'nda, kendisinin uyguladığı ikonoklazm politikalara ilahi bir destek olarak gösterdi.[1] İznik kuşatması aynı zamanda Emevî baskınlarının ulaştığı zirveyi gösterir. Bu tarihten itibaren özellikle Anadolu'daki Emevî akınlarının gücü azalırken, Bizans'ın gücünün arttığı görülmektedir.

Kuşatma öncesi yaşananlar

717-718 yıllarında Bizans başkenti Konstantinopolis'e başarısızlıkla sonuçlanan kuşatma sırasında yorulan Emevi orduları ardından Yezid bin Mühelleb isyanını bastırdı. Sonrasında güç toplamakla geçirilen kısa bir barış dönemi yaşandı.[2][3][4] 720 yılında Arap-Bizans sınırında savaş yeniden başladığında, Halifeliğin stratejik hedefi, kesin olarak zafer kazanmaktan uzaklaştı. Toros Dağları üzerinden Bizans'ın Anadolu'da bulunan topraklarına Müslüman akınları her ilkbahar, yaz mevsimlerinde düzenli olarak gerçekleşiyor, ve bazen bunlara bir kış akını da eşlik ediyordu. Emevîler, bu akınlar sırasında Anadolu'da geniş bölgeleri tahrip ederek, Bizans kalelerini yıktılar, ancak Toros Dağları'nın batı yakasındaki kaleleri ele geçirmeye çalışmadılar.[5] Halifeliğin üstün kaynaklarına karşı bu yıllarda pasif bir savunma politikası izleyen Bizans İmparatorluğu, baskın yapan Arap ordularını engellemeyip, ordularla yüzleşmek yerine Anadolu'daki iyi güçlendirilmiş mevzilere geri çekilmeyi tercih etti.[6]

Hişâm bin Abdülmelik'in (dönemi 723–743) Halife olmasından sonra, Müslüman akınlarının ölçeği büyüdü. Bu akınların öncü Emevî liderlerinden biri, Hişam'ın oğlu Muaviye bin Hişam'dı. 725-726 yıllarındaki akınlar batıya, Dorylaion'a kadar uzandı.[7][8]

727 seferi ve İznik kuşatması

727 yazında,[9] Emevî ordusu, Anadolu'ya Hişam'ın oğlu Muaviye ve Arap kumandan Abdallah el-Battal ile birlikte büyük çaplı bir sefer başlattı.[10][11] Bizans tarihçisi Theofanis, öncü akınların tek başına 15.000 kişi ve tüm işgal kuvvetinin 100.000 olduğunu rivayet etse de bu sayının abartılmış olduğu belirtilmektedir.[12][13] Theofanis, ayrıca Muaviye'nin yanında ordunun ikinci kumandanı olarak "Amr" isimli birinden bahsetse de, Arap kaynakları Muaviye'nin yanında bulunan kumandanın Abdallah el-Battal olduğu konusunda birleşir.[14][15] Arap ordusunun, Abdallah el-Battal komutasındaki öncü kuvveti batıya, Anadolu'nun kuzeybatısına doğru ilerledi ve Paflagonya'daki Gangra ve Arap kaynaklarında Tabya olarak adlandırılan Ateous Kalesi'ne saldırıp yağmaladı. Gangra yerle bir edildi. Tabya'ya yapılan saldırı sırasında Arapların, özellikle de Antakya birliğinin ağır kayıplar verdiği belirtilmektedir.[10][11]

Gangra ve Tabya'dan sonra Araplar daha batıya, eski Bitinya Krallığı'nın başkenti olan İznik'e yöneldi.[4][11] Abdallah el-Battal eşliğinde öncü kuvvet, Muaviye bin Hişam komutasındaki ana ordudan önce, Temmuz ayı sonlarında şehrin duvarlarına yaklaştı. General Artabasdos'un komutasındaki Bizanslılar ise Arap ordusunu surların önünde karşılamayarak, surların arkasına çekilmeyi tercih etti. 40 gün boyunca kuşatma makineleri kullanarak surların bir kısmını tahrip eden Araplar, surları geçmekte başarılı olamadı. Ağustos ayının sonlarında, kuşatmayı kaldırdırarak çok sayıda esir ve ganimet alarak oradan ayrıldılar.[10][11][16][17] 12. yüzyılda yaşamış Süryani Ortodoks Kilisesi Patriği Mikail, şehrin sakinlerinin, şehri terk edip gemiyle İznik Gölü üzerinden kaçtığını, bunun üzerine Arapların İznik'i yok ettiğini iddia etse de bunun açıkça yanlış bir kaynak olduğu görülmektedir.[18]

Sonrası

İznik'e yönelik saldırının geri püskürtülmesi Bizanslılar için önemli bir başarıydı. İmparator III. Leon (dönem 717-741) şehrin başarıyla savunulmasının, yeni başlattığı ikonoklazm politikalara karşı ilahi bir destek işareti olarak göstererek, başlattığı bu politikaların daha da ilerletilmesinde teşvik olarak kullandı[19] Theofanis o dönemde yaşanan bir vakadan bahsederek, İmparator'un valisi ve damatı olarak hizmet eden general Artabasdos'un emrindeki bir askerin Meryem Ana'nın bir ikonu üzerine taş attığı ve ardından onu çiğnediğini belirtir. Hikayede, asker, ertesi gün bir mancınıkla öldürülmektedir, Theofanis bunu ilahi intikamın bir kanıtı olarak sunmaktadır. Bununla birlikte, hikayedeki bu kısım, muhtemelen başlangıçta ikonoklazm yanlısı bir hikayeden evrilen, ateşli ikonoklazm karşıtı tarihçi Theofanis'in güçlü tarih tahrifatlarından birini göstermektedir.[20]

Askeri açıdan İznik kuşatması, 718 sonrasındaki Konstantinapolis kuşatmasından sonra, Emevî akınlarının zirve noktasıydı. Bu kuşatmadan sonra, Emevî orduları bir daha asla Anadolu'nun derinliklerine nüfuz edemedi.[21] Bizans'a yönelik baskınlar için askeri gücü sağlayan Suriye ve Yukarı Mezopotamya ordusu, yönünü Kafkasya'da Hazarlara karşı zorlu ve sonuçsuz savaşlara yönlendirdi. 730'da Müslümanları ağır bir yenilgiye uğratan Hazarlar ile Bizanslılar arasındaki ittifak, III.Leo'nun oğlu ve varisi V. Konstantin'in (hüküm 741–775) 732 yılında Hazar prensesi Tzitzak ile evlenmesi ile resmileşti.[22][23] Önümüzdeki birkaç yıl içinde, Bizans'ın gücü yeniden canlanırken, sınırları aşırı genişlemiş Halifeliğin tüm cephelerindeki Müslüman askeri durumu ise kötüleşti. Sonuç olarak, 730'larda Arap akınları çoğunlukla yakın sınır bölgeleriyle sınırlı kaldı ve etkinlikleri azaldı. 740'a gelindiğinde Araplar, 718'den sonra Bizanlılara karşı en büyük işgal kuvvetini topladıklarında, Bizanslılar ise gerçekleşen Akroinon Muharebesi'nde Araplara ağır bir yenilgi yaşatacak kadar güçlenmişti.[24][25]

Referanslar

  1. ^ Herrin (2016), s. 161.
  2. ^ Blankinship (1994), s. 117
  3. ^ Lilie (1976), s. 143
  4. ^ a b Makrypoulias (2003), Chapter 1
  5. ^ Blankinship (1994), pp. 117–118
  6. ^ Blankinship (1994), ss. 118–119
  7. ^ Blankinship (1994), ss. 119–120
  8. ^ Lilie (1976), s. 146
  9. ^ Bazı yazarlar, özellikle Julius Wellhausen, bu keşif seferini 726 olarak tarihlendirdi, ancak 727'ye tarihleme, Theofanis'e atıfta bulunularak doğrulanmıştır. Lilie (1976), s. 147
  10. ^ a b c Blankinship (1994), s. 120
  11. ^ a b c d Lilie (1976), s. 147
  12. ^ Mango & Scott (1997), p. 560
  13. ^ Makrypoulias (2003), Note 3
  14. ^ Lilie (1976), p. 147 (Note 15)
  15. ^ Mango & Scott (1997), pp. 561–562 (Note 9)
  16. ^ Mango & Scott (1997), ss. 560–561
  17. ^ Makrypoulias (2003), Chapter 2
  18. ^ Lilie (1976), s. 147 (Not 16)
  19. ^ Makrypoulias (2003), Chapter 3
  20. ^ Mango & Scott (1997), ss. 560–562, notlar dahil.
  21. ^ Blankinship (1994), pp. 120–121
  22. ^ Blankinship (1994), ss. 121–125, 149–154
  23. ^ Lilie (1976), ss. 155–160
  24. ^ Blankinship (1994), ss. 167–170
  25. ^ Lilie (1976), ss. 148–153


Kaynaklar

  • Herrin, Judith; Kocabaşoğlu, Uygur (2010). Bizans: bir ortaçağ imparatorluğunun şaşırtcı dramı (Turkish). İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN 978-975-05-0749-6. OCLC 846831284.
  • Blankinship, Khalid Yahya; Blankinship, Khalid 'A (1994-01-01). The End of the Jihad State: The Reign of Hisham Ibn 'Abd al-Malik and the Collapse of the Umayyads (İngilizce). SUNY Press. ISBN 978-0-7914-1827-7.
  • Lilie, Ralph-Johannes (1976). Die byzantinische Reaktion auf die Ausbreitung der Araber: Studien zur Strukturwandlung des byzantinischen Staates im 7. und 8. Jhd.
  • Makrypoulias, Christos (2003). Πολιορκία Νικαίας, 726-727. Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor (in Greek). Foundation of the Hellenic World. Retrieved 2010-10-14.
  • Theophanes, the Confessor, -approximately 818. (1997). The chronicle of Theophanes Confessor : Byzantine and Near Eastern history, AD 284-813. Mango, Cyril A., Scott, Roger, 1938-, Greatrex, Geoffrey. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-822568-7. OCLC 34704963.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikea_Kuşatması_(727)&oldid=23960507" sayfasından alınmıştır