İskit dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

İskitçe
İskitçe
Ana dili olanlar	İskit İmparatorluğu, Sarmat İmparatorluğu
Bölge	Orta Asya, Doğu Avrupa
Dönem	Klasik antik dönem, Geç Antik Çağ
Dil ailesi	Hint-Avrupa dil ailesi Hint-İran dilleri İran dilleri Doğu İran dilleri İskitçe; ; ; ;
Diyalektler	Alanian dilleri Saka dilleri
Dil kodları
ISO 639-3	xhc

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 10.39, 21 Şubat 2020 tarihindeki hâli

İskitçe, doğuda Saka, batıda İskit adlarıyla evrilen antik dönemde Avrasya'da geniş bir alana yayılmış Doğu İran dili grubu.^[1]

Yazıtsal incelemeler, yaşadıkları dönemdeki yazarlar tarafından yapılmış alıntılar ve özel isim analizleri İskitçenin Hint Avrupa dil ailesi'nin İrani diller koluna üye olduğunu göstermektedir.^[1] İskitçeden günümüze kalan söz dağarcığı antik kaynaklarda belirtilenler olup, İskitler, Yunan, İran ve Çin kaynaklarından günümüze taşınmıştır.

Sınıflandırılması

Avrupalı akademisyenlerin çoğunluğu, İskit dillerinin Doğu İran dil grubunun bir alt kolu, dolayısıyla da Hind-Avrupa dil ailesinin bir parçası olduğunu iddia ederler ve ısrarla bunu ispatlamaya çalışırlar. Bugün hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmeyen bu dillerin, İran dillerinden olma hipotezini, temel olarak İskitlerle eşleştirdikleri Sarmatlar üzerinden kurgulamaya çalışırlar.

Tezlerini Kuzey Karadeniz Kıyısındaki Yunan yazıtlarında geçen Sarmat isimlerin Osetçe ile yakın bir ilişki içerisinde olmasına dayandırırlar. Oysa ne Sarmatlarla İskitlerin ilişkisi ne de İran dillerinin sınıflandırılması henüz tam olarak çözülememiştir ve Doğu İran dillerinin gerçek bir genetik alt grup oluşturduğu kanıtlanmamıştır.^[2]^[3]

Bazı akademisyenler, İskitçe olduğunu varsaydıkları Sarmat dilinin iki ayrı lehçesinin olduğunu tespit etmiştir: daha muhafazakar bir lehçeye sahip olan batı lehçesi ve daha yenilikçi olan doğu lehçesi.^[4] Sarmat ğdilleri kalıcı lehçeler oluşturmuş olabilir:

Batıda konuşulan Alan dilleri veya Sarmat dilleri: M.Ö. 8. ve 7. yüzyıldan itibaren Ukrayna, Güney Rusya ve Kazakistan bölgelerinde aslen İranlı insanlar tarafından konuşulurdu.^[5] Modern Osetçe, Sarmatyalı yazıtlarıyla muhtemelen dil ailesinin devam etmesini sağlamıştır. Ancak Sarmatyalı dil ailesi aynı Osetçe dilini temsil etmemektedir.^[6]

Doğuda konuşulan Saka dilleri: Hotan Krallığında (günümüzde Sincan, Çin) birinci yüzyılda Hotan'da konuşulan Hotanca ve Tomşuk'da konuşulan Tomşukçanın dahil olduğu grup.^[7]

İskit dilleriyle ilişkilendirilmeye çalışılan diğer Doğu İran dilleri Harezmşah dili ve Soğdcadır.^[8]

Kaynakça

^ ^a ^b Lubotsky 2002, s. 190.
^ Compare L. Zgusta, Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.
^ Witzel, Michael (2001). "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts" (PDF). Electronic Journal of Vedic Studies. 7 (3). ss. 1–115.
^ E.g. Harmatta 1970.^{[sayfa belirt]}
^ Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian stock who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC – Encyclopædia Britannica 15th edition – Micropaedia on "Scythian"
^ The languages of the Scytho-Sarmatian inscription may represent dialects of a language family of which Modern Ossetian is a continuation, but does not simply represent the same language at an earlier time – Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World
^ Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.^{[sayfa belirt]}
^ Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[Lubotsky_2002_190-1] Lubotsky 2002, s. 190.

[2] Compare L. Zgusta, Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.

[3] Witzel, Michael (2001). "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts" (PDF). Electronic Journal of Vedic Studies. 7 (3). ss. 1–115.

[4] E.g. Harmatta 1970.^{[sayfa belirt]}

[5] Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian stock who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC – Encyclopædia Britannica 15th edition – Micropaedia on "Scythian"

[6] The languages of the Scytho-Sarmatian inscription may represent dialects of a language family of which Modern Ossetian is a continuation, but does not simply represent the same language at an earlier time – Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[7] Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.^{[sayfa belirt]}

[8] Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 26. satır: / 26. satır: @@
 == Sınıflandırılması ==
+Avrupalı akademisyenlerin çoğunluğu, İskit dillerinin Doğu İran dil grubunun bir alt kolu, dolayısıyla da Hind-Avrupa dil ailesinin bir parçası olduğunu iddia ederler ve ısrarla bunu ispatlamaya çalışırlar. Bugün hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmeyen bu dillerin, İran dillerinden olma hipotezini, temel olarak İskitlerle eşleştirdikleri Sarmatlar üzerinden kurgulamaya çalışırlar.
-Akademisyenlerin büyük çoğunluğu, İskit dillerini (ve [[Osetçe]]) Doğu İran dil grubunun bir parçası olarak kabul eder. Dilin, İran dillerinden olma hipotezi, temel olarak, Kuzey Karadeniz Kıyısındaki Yunan yazıtlarında yazan yüzlerce Sarmat isminin [[Osetçe]] ile yakın bir ilişki içerisinde olmasına dayanmaktadır. İran dillerinin sınıflandırılması tam olarak çözülememiştir ve Doğu İran dillerinin gerçek bir genetik alt grup oluşturduğu kanıtlanmamıştır.<ref>Compare L. Zgusta, ''Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste'' [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.</ref><ref>{{Dergi kaynağı |başlık=Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts |ad=Michael |soyadı=Witzel |authorlink=Michael Witzel |journal=Electronic Journal of Vedic Studies |cilt=7 |sayı=3 |yıl=2001 |sayfalar=1–115 |url=http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/EJVS-7-3.pdf}}</ref>
+Tezlerini Kuzey Karadeniz Kıyısındaki Yunan yazıtlarında geçen Sarmat isimlerin [[Osetçe]] ile yakın bir ilişki içerisinde olmasına dayandırırlar. Oysa ne Sarmatlarla İskitlerin ilişkisi ne de İran dillerinin sınıflandırılması henüz tam olarak çözülememiştir ve Doğu İran dillerinin gerçek bir genetik alt grup oluşturduğu kanıtlanmamıştır.<ref>Compare L. Zgusta, ''Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste'' [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.</ref><ref>{{Dergi kaynağı |başlık=Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts |ad=Michael |soyadı=Witzel |authorlink=Michael Witzel |journal=Electronic Journal of Vedic Studies |cilt=7 |sayı=3 |yıl=2001 |sayfalar=1–115 |url=http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/EJVS-7-3.pdf}}</ref>
-Bazı akademisyenler İskitçenin iki ayrı lehçesinin olduğunu tespit etmiştir: daha muhafazakar bir lehçeye sahip olan batı lehçesi ve daha yenilikçi olan doğu lehçesi.<ref>
+Bazı akademisyenler, İskitçe olduğunu varsaydıkları Sarmat dilinin iki ayrı lehçesinin olduğunu tespit etmiştir: daha muhafazakar bir lehçeye sahip olan batı lehçesi ve daha yenilikçi olan doğu lehçesi.<ref>
 E.g. Harmatta 1970.{{Sayfa belirt|date=October 2010}}
-</ref> İskit dilleri kalıcı lehçeler oluşturmuş olabilir:
+</ref> Sarmat ğdilleri kalıcı lehçeler oluşturmuş olabilir:
-* Batıda konuşulan '''Alan dilleri''' veya '''İskit-Sarmat''' dilleri: M.Ö. 8. ve 7. yüzyıldan itibaren [[Ukrayna]], Güney Rusya ve [[Kazakistan]] bölgelerinde aslen İranlı insanlar tarafından konuşulurdu.<ref>
+* Batıda konuşulan '''Alan dilleri''' veya '''Sarmat''' dilleri: M.Ö. 8. ve 7. yüzyıldan itibaren [[Ukrayna]], Güney Rusya ve [[Kazakistan]] bölgelerinde aslen İranlı insanlar tarafından konuşulurdu.<ref>
 Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian stock who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC – ''[[Encyclopædia Britannica]]'' 15th edition – Micropaedia on "Scythian"
-</ref> Modern [[Osetçe]], İskit Sarmatyalı yazıtlarıyla ''muhtemelen'' dil ailesinin devam etmesini sağlamıştır. Ancak İskit-Sarmatyalı dil ailesi aynı Osetçe dilini temsil etmemektedir.<ref>
+</ref> Modern [[Osetçe]], Sarmatyalı yazıtlarıyla ''muhtemelen'' dil ailesinin devam etmesini sağlamıştır. Ancak Sarmatyalı dil ailesi aynı Osetçe dilini temsil etmemektedir.<ref>
 The languages of the Scytho-Sarmatian inscription may represent dialects of a language family of which Modern Ossetian is a continuation, but does not simply represent the same language at an earlier time – ''[[Encyclopædia Britannica]]'' 15th edition – Macropedia on Languages of the World
 </ref>
-[[Dosya:Khotanese animal zodiac BLI6 OR11252 1R2 1.jpg|thumb|upright=0.85|Hint-Avrupa dillerinin Doğu İran şubesinin bir parçası olan Saka dilinde yazılmış bir belge. Çin burçlarında hayvanları ve burçların o yıl doğan insanlar için tahmin döngüsünü listeliyor; kağıt üzerindeki mürekkep 9. yüzyılın başlarından kalma]]
+[[Dosya:Khotanese animal zodiac BLI6 OR11252 1R2 1.jpg|thumb|upright=0.85|Hint-Avrupa dillerinin Doğu İran şubesinin bir parçası olan Hotan dilinde yazılmış bir belge. Çin burçlarında hayvanları ve burçların o yıl doğan insanlar için tahmin döngüsünü listeliyor; kağıt üzerindeki mürekkep 9. yüzyılın başlarından kalma]]
 * Doğuda konuşulan '''[[Sakaca|Saka dilleri]]''': Hotan Krallığında (günümüzde [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi|Sincan]], [[Çin]]) birinci yüzyılda [[Hotan (şehir)|Hotan]]'da konuşulan '''Hotanca''' ve [[Tomşuk]]'da konuşulan '''Tomşukça'''nın dahil olduğu grup.<ref>
 Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.{{Sayfa belirt|date=October 2010}}
 </ref>
-İskit dilleriyle ilgili diğer [[Doğu İran dilleri]] Harezmşah dili ve [[Soğdca]]dır.<ref>''[[Encyclopædia Britannica]]'' 15th edition – Macropedia on Languages of the World
+İskit dilleriyle ilişkilendirilmeye çalışılan diğer [[Doğu İran dilleri]] Harezmşah dili ve [[Soğdca]]dır.<ref>''[[Encyclopædia Britannica]]'' 15th edition – Macropedia on Languages of the World
 </ref>