Seçim ittifakı
Seçim ittifakı (iki partili seçim anlaşması, seçim paktı, seçim anlaşması, seçim koalisyonu veya seçim bloğu olarak da bilinir), yalnızca seçimlere katılmak için var olan bir siyasi parti veya bireyler birliğidir.
İttifak içindeki partilerin her birinin kendi politikaları vardır, ancak seçmenlerinin desteğini almak ve seçilmek için geçici olarak farklılıkları bir kenara bırakıp ortak hedefler ve ideoloji lehine hareket etmeyi seçerler. Bazen bir seçim ittifakı, belirli bir adayın veya partinin iktidara gelmesini engellemek için kaynaklarını bir araya getirmeyi kabul eden çok farklı politika hedeflerine sahip partiler tarafından oluşturulabilir.
Seçim sonrasında kurulan bir koalisyondan farklı olarak, bir seçim ittifakındaki ortaklar genellikle birbirlerine karşı aday göstermezler ancak destekçilerini ittifakın diğer üyelerinin adaylarına oy vermeleri için teşvik ederler. Daha büyük bir partinin seçimlerde daha yüksek bir başarı elde ettiği bazı anlaşmalarda, küçük parti büyük partinin ismi altında aday gösterir ve küçük partinin seçilmiş üyeleri kabinede veya yasama organında büyük partinin seçilmiş üyeleriyle birlikte oturur. Genellikle seçimden sonra da işbirliğini sürdürmeyi hedeflerler, örneğin ortak görüşlere sahip oldukları konularda birlikte kampanya yürütürler. İttifak seçimlerin ötesinde de devam ederse, birlik bir parlamento grubu oluşturabilir.
Küçük partiler, büyük bir partinin adayını desteklemeyi veya aday göstermeyi teklif ederek adayın platformunu etkileyebilecek bir konuma gelebilirler.
Ülkelere göre
[değiştir | kaynağı değiştir]Arjantin
[değiştir | kaynağı değiştir]Frente de Todos (Herkesin Cephesi veya Herkes İçin Cephe[1][2]), Arjantin'de 2019 yılında Alberto Fernández ve Cristina Fernández de Kirchner'in 2019 Arjantin genel seçimlerindeki adaylığını desteklemek için kurulan peronist[3] ve kirşnerist[4] siyasi parti ve derneklerden oluşan bir koalisyondur.
Juntos por el Cambio (Değişim için Birlikte) Arjantinli bir büyük çadır siyasi koalisyonudur.[5][6] Cambiemos (Haydi Değiştirelim) adıyla 2015 yılında kurulmuş ve 2019 yılında adı değiştirilmiştir.[7] Cumhuriyetçi Öneri (PRO), Radikal Sivil Birlik (UCR), Sivil Koalisyon (CC-ARI) ve Miguel Ángel Pichetto'nun ulusal koalisyona gelmesinden bu yana Federal Peronizm sektörlerinden oluşmaktadır.
Ermenistan
[değiştir | kaynağı değiştir]2018 Ermenistan parlamento seçimleri öncesinde Hanrapetutyun Partisi, Hür Demokratlar ile Biz İttifakı olarak bilinen bir seçim ittifakı kurdu. Her iki parti de benzer bir Avrupa yanlısı platformda kampanya yürüttü ve Benim Adımım İttifakı olarak bilinen rakip bir seçim ittifakına meydan okumaya çalıştı.[8]
Barbados
[değiştir | kaynağı değiştir]İlerleme için İttifak Partisi (APP) Barbados'ta Hristiyan ve sosyal demokrat bir seçim ittifakıdır. Birleşik İlerici Parti (UPP) ve Demokrasi ve Kalkınma için Halk Partisi (PdP) tarafından 2022 Barbados genel seçimlerine katılmak üzere 30 Aralık 2021 tarihinde kurulmuştur. İttifakın başkanlığını PdP lideri Piskopos Joseph Atherley üstlenirken, UPP lideri Lynette Eastmond başkan yardımcısı oldu.[9]
Belçika
[değiştir | kaynağı değiştir]Belçika'da seçim ittifakı için kullanılan Felemenkçe terim "kartel"dir. Mevcut karteller aşağıdakileri içermektedir:
- Flaman Liberaller ve Demokratlar, Vivant ve Liberal Temyiz partilerinden oluşan Açık Flaman Liberaller ve Demokratlar
- Mouvement Réformateur, Liberal Reformcu Parti, Değişim için Yurttaş Hareketi ve Partei für Freiheit und Fortschritt'ten oluşuyordu
- Vlaams Belang ve VLOTT
Eski karteller arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
- SP.A-Spirit
- Christen-Democratisch en Vlaams / Nieuw-Vlaamse Alliantie
- Mouvement Réformateur / Fédéralistes Démocrates Frankofonlar
Danimarka
[değiştir | kaynağı değiştir]Kızıl-Yeşil İttifak 1989 yılında Komünist Parti (DKP), Sol Sosyalistler (VS) ve Sosyalist İşçi Partisi (SAP) arasında bir seçim ittifakı olarak kurulmuştur. İttifak 1991'de birleşik bir parti olarak yeniden şekillendi, ancak katılımcı partiler bazı şekillerde (örneğin kendi ayrı parti gazetelerine sahip olarak) kendi başlarına devam ediyor.
Yunanistan
[değiştir | kaynağı değiştir]Syriza partisi bir seçim ittifakı olarak başlamış ancak daha sonra tek bir parti olarak birleşmiştir.
İtalya
[değiştir | kaynağı değiştir]1994 yılından bu yana İtalyan siyaseti iki ana bloğa bölünmüştür: merkez sağ ve merkez sol koalisyonlar; bunlar çeşitli biçimler altında yirmi yılı aşkın bir süredir ülkeyi alternatif olarak yönetmektedir.
Merkez sağ koalisyon
[değiştir | kaynağı değiştir]2022 genel seçimleri için koalisyon dört partiden oluşmaktadır: İtalya'nın Kardeşleri, Lig (Lega), Forza Italia ve Biz Ilımlılar.
Merkez sol koalisyon
[değiştir | kaynağı değiştir]2022 genel seçimleri için ittifak dört parti tarafından oluşturulmuştur; Demokratik Parti - Demokratik ve İlerici İtalya, Daha Fazla Avrupa, Yurttaşlık Taahhüdü ve Yeşiller ve Sol İttifak.
Holanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Listelerin birleşimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Seçimler için parti listelerinin birleştirilmesi olasılığı, Hollanda seçim sisteminde 1973 ile Haziran 2017 arasında iki parti arasında zayıf bir seçim ittifakı biçimi olarak mevcuttu. Senato seçimleri için daha önce terk edildikten sonra Haziran 2017'de kaldırılmıştır.[10]
Nispi temsil sisteminde tüm sandalyeler hemen bölünmez, bazı sandalyeler bölünmeden kalan sandalyeler olarak kalır. Hollanda'da bunlar D'Hondt yöntemiyle dağıtılır. Bu yöntem büyük partilerin lehinedir (genellikle küçük partiler kalan sandalyelerden hiç almazken, en büyük üç parti ikişer sandalye alır). Ancak küçük partiler bir ittifak kurarlarsa oyları sandalye dağılımı için toplanır, bu da bir sandalye alma şanslarını artırır. Bir lijstverbinding ya da kartel ile iki parti oylarını birleştirerek daha fazla kalan sandalye kazanabilir.
Genellikle bu iki parti ideolojik olarak ilişkilidir, örneğin 2003 genel seçimlerinde Sosyalist Parti ve YeşilSol bir lijstverbinding oluşturmuştur. 2004 Avrupa seçimlerinde sosyal-demokrat PvdA ve YeşilSol bir lijstverbinding oluşturmuştur. Ortodoks Protestan Reformcu Siyasi Parti ve Hristiyan Birlik de genellikle bir lijstverbinding oluşturmaktadır.
Ortak liste
[değiştir | kaynağı değiştir]Ortak listede iki veya daha fazla siyasi parti bir listeyi paylaşır ve genellikle seçim için ortak bir siyasi programa sahiptir. Seçime katılan siyasi partiler seçmenler tarafından tanınabilir çünkü bu partilerin isimleri oy pusulasında belirtilmiştir. Bu yöntem seçim füzyonuna benzer.
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Kutsal İttifak
[değiştir | kaynağı değiştir]Refah Partisi, Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi tarafından 1991 Türkiye genel seçimlerinde yarışmak üzere "kutsal ittifak" adı verilen bir seçim ittifakı kurulmuştur.[11]
SHP-HEP İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]1991 Türkiye genel seçimleri öncesinde sosyal demokrat SHP ve Kürt yanlısı HEP bir seçim ittifakı oluşturdu.[12]
Millet İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]Millet İttifakı, Türkiye'nin önde gelen muhalefet partilerinden bazılarının, ülkenin 2018 cumhrbaşkanlığı ve genel seçimlerinde, 2019 yerel seçimlerinde ve 2023 cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinde ortak bir bayrak altında yarışmak üzere oluşturduğu bir seçim ittifakıdır. İttifak Cumhuriyet Halk Partisi, İyi Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti ve sonradan katılan Demokrasi ve Atılım Partisi ve Gelecek Partisinden oluşmaktaydı.
Cumhur İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhur İttifakı, Türkiye'de Şubat 2018'de iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi ile daha önce muhalefette olan Milliyetçi Hareket Partisi arasında kurulan bir seçim ittifakıdır. İttifak, 2018 genel seçimleri için kurulmuş olup Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yeniden seçilmesini destekleyen siyasi partileri bir araya getirmektedir.
Emek ve Özgürlük İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]Emek ve Özgürlük İttifakı, Halkların Demokratik Partisi, Türkiye İşçi Partisi, Emek Partisi, Emekçi Hareket Partisi, Toplumsal Özgürlük Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, Demokratik Bölgeler Partisi ve Sosyalist Meclisler Federasyonu tarafından 2023 genel seçimlerine katılmak üzere oluşturulmuştur.
Sosyalist Güç Birliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Hareketi, Devrim Hareketi ve Sol Parti tarafından 2023 genel seçimlerine katılmak üzere oluşturulmuştur.
ATA İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zafer Partisi, Adalet Partisi, Türkiye İttifakı Partisi ve Ülkem Partisi tarafından 2023 cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerine katılmak üzere oluşturulmuştur.[13]
Birleşik Krallık
[değiştir | kaynağı değiştir]İşçi ve Kooperatif Partisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İşçi Partisi ile Kooperatif Partisi arasında bugün de devam eden bir seçim ittifakı bulunmaktadır ve bu ittifak bazı seçim bölgelerinde genel seçimlerde ve bazı yerel meclis seçimlerinde İşçi ve Kooperatif Partisi adaylarını çıkarmaktadır. İki parti 1927 Cheltenham Anlaşması'ndan bu yana seçimlere birlikte katılmaktadır. 2019 genel seçimleri itibarıyla 38 İşçi Kooperatifi milletvekili bulunmaktadır ve bu sayı Avam Kamarasındaki dördüncü en büyük siyasi gruptur (Muhafazakar Parti, İşçi Partisi ve İskoç Ulusal Partisinden sonra).
SDP-Liberal İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]SDP-Liberal İttifakı 1981 yılında, Limehouse Deklarasyonu'ndan kısa bir süre sonra başladı. İttifak 1983 ve 1987 seçimlerine katıldı ve 1988'de partilerin Liberal Demokratlarla birleşmesiyle feshedildi. İttifakın ilk birkaç yılında Liberaller ve Sosyal Demokratlar bunun başarılı olacağından çok emindiler, hatta David Steel ittifağın bir sonraki hükûmeti kurabileceğini öne sürdü.[14] Ancak daha sonra ittifak, Steel ve David Owen arasındaki siyasi ve kişisel çatışmaların yanı sıra sunum sorunları (politika konusunda çelişki gibi) nedeniyle zorluklarla karşılaştı. Partiler 1988'de birleştiğinde Owen, Liberal Demokratlara katılmadı.
TUSC
[değiştir | kaynağı değiştir]RMT, Sosyalist Parti, Dayanışma vb. adaylardan oluşan sosyalist bir koalisyon olan TUSC, 2010 genel seçimlerine katılmak üzere kuruldu. İttifak seçimlerde sürekli olarak başarısız olmuş, 2015 genel seçimlerine de katılmış ancak 2017'de İşçi Partisi'ni desteklemiştir.
Kalmak için Birleşin
[değiştir | kaynağı değiştir]2019 Birleşik Krallık genel seçimlerinde AB yanlısı partiler İngiltere ve Galler'deki sandalyelerde bir pakt oluşturdu.
Diğer örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]- İsrail'de Birleşik Tevrat Yahudiliği
- 2001-2011 yılları arasında Ukrayna'da faaliyet gösteren Yuliya Timoşenko Bloğu
- Portekiz'de Üniter Demokratik Koalisyon
- Birleşik Krallık'ta Ulster Muhafazakârları ve Birlikçiler
- İngiltere'de Sosyalist İttifak
- Güney Afrika'da Üçlü İttifak (ANC ve SACP dahil)
- Venezuela'da Demokratik Birlik Masası
- Hindistan'da Ulusal Demokratik İttifak
- Ermenistan'da Ulusal Demokratik Kutup
- Malezya'da Pakatan Harapan (Umut İttifakı)
- Birleşik Krallık'ta İlerici ittifak
- İrlanda'da Dayanışma-Kârdan Önce İnsan
- Katalonya, İspanya'da Junts pel Sí
- İspanya'da Unidas Podemos
- Filipinler'de UniTeam İttifakı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "If the Peronists win in Argentina, which Fernández will be in charge?". The Economist. 17 Ekim 2019. 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Goñi, Uki (28 Ekim 2019). "Argentina election: Macri out as Cristina Fernández de Kirchner returns to office as VP". The Guardian. 1 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Fernández pidió al Partido Justicialista "no desunirse"". Télam (İspanyolca). 8 Ekim 2019. 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Smink, Verónica (28 Ekim 2019). "Elecciones en Argentina: por qué el peronismo se fortalece cada vez que el país entra en crisis". BBC Mundo (İspanyolca). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "El desafío que la nueva alianza opositora debe pasar en Diputados". www.ambito.com. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023.
- ^ Cué, Carlos E. (23 Kasım 2015). "Macri victory signals shift to the right in Argentina". EL PAÍS English (İngilizce). 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023.
- ^ "La coalición oficialista tiene nuevo nombre: Juntos por el cambio" [The official coalition has a new name: Juntos por el cambio]. La Nacion (İspanyolca). 12 Haziran 2019. 13 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2019.
- ^ ""Հանրապետությունը" և "Ազատ դեմոկրատները" հուշագիր ստորագրեցին․ արտահերթին կմասնակցեն միասին՝ "Մենք" դաշինքով". news.am (Ermenice). 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019.
- ^ "New APP in town! PdP and UPP merge | Loop Barbados". Loop News (İngilizce). 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2022.
- ^ Gijs Herderscheê (20 Haziran 2017). "Fenomeen politieke lijstverbinding sneuvelt in Eerste Kamer". Volkskrant. 3 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ Akgun, Birol (March 2002). "Twins or Enemies: Comparing Nationalist and Islamist Traditions in Turkish Politics" (PDF). Middle East Review of International Affairs. 6 (1). 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ Watts, Nicole F. (1999). "Allies and Enemies: Pro-Kurdish Parties in Turkish Politics, 1990–94". International Journal of Middle East Studies (İngilizce). 31 (4): 631-656. doi:10.1017/S0020743800057123. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ "Ümit Özdağ duyurdu: Ata ittifakı kuruldu". Independent Türkçe. 10 Mart 2023. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ "Conference season's greatest hits" (İngilizce). 10 Eylül 2003. 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Political Combinations in Elections". Harvard Law Review. 45 (5): 906-912. March 1932. doi:10.2307/1332029. ISSN 0017-811X. JSTOR 1332029.
