Radikal Sol Koalisyon
| Radikal Sol Koalisyon Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς Synaspismós Rhizospastikís Aristerás | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | SİRİZA |
| Lider | Aleksis Çipras |
| Slogan(ları) | Modern Yunanca: Ανοίγουμε δρόμο στην ελπίδα Anígume drómo stin elpída (Umut için bir yol açıyoruz) |
| Kuruluş tarihi |
2004 (birlik) 22 Mayıs 2012 (siyasi parti) |
| Merkez | 39 Valtetsiou, 106 81 Atina, Yunanistan |
| Gençlik kolu | SİRİZA Gençlik |
| İdeoloji |
Demokratik sosyalizm Sekülerizm Antikapitalizm Sol popülizm Avrokomünizm |
| Siyasi pozisyon | Sol |
| Avrupa üyelik | Avrupa Solu Partisi |
| Resmî renkleri |
Kırmızı (resmî) Somon |
| Yunan Parlamentosu |
86 / 300 |
| Avrupa Parlamentosu |
6 / 21 |
| Bölgeler |
126 / 703 |
| İnternet sitesi | |
|
| |
Radikal Sol Koalisyon (Modern Yunanca: Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς, Synaspismós Rhizospastikís Aristerás), kısaltılmış adıyla SİRİZA (Modern Yunanca: ΣΥΡΙΖΑ), Yunanistan'da kurulmuş sosyalist bir partidir. Çok farklı çevrelerden ılımlı veya uç çeşitli sol hareketlerin Synaspismos hareketi önderliğinde birleşmesiyle oluşmuştur. Parti lideri Synaspismos'un eski lideri Aleksis Çipras'tır. Parti içinde Troçkistlerden yeşillere, Maoistlerden Avrokomünistlerine kadar on üç farklı sol grup ve çeşitli bağımsız politikacılar bulunmaktadır. 25 Ocak 2015 tarihinde yapılan genel seçimlerde 149 sandalye kazanarak birinci parti oldu.
Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Oluşumu[değiştir | kaynağı değiştir]
SİRİZA 2004 seçimlerinden önce resmen kurulmuş olduğu halde kuruluş kökeni Solun Birliği ve Ortak Hareketi için Dialog Alanı (Yunanca: Χώρος Διαλόγου για την Ενότητα και Κοινή Δράση της Αριστεράς) hareketine dayandırılabilir.[1] Bu hareket, farklı ideolojileri ve tarihsel gelişimleri de olsa 1990'ların sonunda Yunanistan'da önem kazanmış birtakım konularda ortak tavır ortaya koyan birtakım Yunan Solu hareket örgütlerinin birleşmesiyle ortaya çıktı. Bunlardan bazıları Kosova Savaşı, özelleştirmeler, bireysel ve toplumsal haklardır [2]. Hareket, katılan kesimlere çeşitli konularda ortak hareket etme kolaylığı sağladı:
- Maaş ve sosyal güvenlik sistemlerindeki neoliberal törpüleme ve reformlara karşı,
- Yeni Terörle Mücadele Yasası'na karşı,
- Yunanistan'ın Cenova'daki 27. G8 zirvesine katılımına karşı.[3]
Bu hareket, siyasi bir oluşum olmaktan ziyade katılımcı parti ve örgütleri birleştirme çabasıydı. Bu birleşim, 2002 yerel seçimlerinde[4] bazı seçim ortaklıklarına gidilmesini sağladı ve bunların en başarılısı da, Manolis Glezos'un liderliğinde, Atina-Pire'deki işbirliğiydi. Hareket, ayrıca Avrupa Sosyal Forumu'nda Yunan Sosyal Forumu'nun[5] oluşmasını sağladı.
2004 Genel Seçimi[değiştir | kaynağı değiştir]
SİRİZA tam anlamıyla bu seçimlerde doğdu. Önceden hareketin içinde yer almış pek çok örgüt seçim ortaklığı arayışına girdi.[6] Bu da Ocak 2004'te Radikal Sol Koalisyonu'nun kurulmasını sağladı.[7] 2004'te Radikal Sol Koalisyonu'nu oluşturan partiler şunlardı:
- Synaspismos (SYN)
- Komünist Ekolojik Sol Yenilenme (AKOA)
- Uluslararası İşçilerin Solu (DEA)
- Aksiyon Solu'nda Birleşme Hareketi (KEDA) (Yunan Komünist Partisi'nden koptu)
- Aktif Yurttaşlar (Manolis Glezos'un hareketi)
- Diğer bağımsız sol topluluk ve aydınlar
Yunanistan Komünist Örgütü (KOE) ise koalisyona katılmama kararı aldı.[8] Seçimde koalisyon 241.539 oy (toplam oyların 3,3'ü) aldı ve parlamentoya altı üye gönderdi. Bütün üyelerin koalisyonun en büyük partisi Synaspismos'tan olması ise parti içinde tartışmaları körükledi.
Kriz ve yeniden doğuş[değiştir | kaynağı değiştir]
2004 seçimlerinden sonra daha küçük partiler Synaspismos'u anlaşmalarına uymamakla suçladı ve onların bir üyelerinin istifa etmesini ve onun yerine AKOA'dan Yannis Banias'ın vekil seçilmesini istedi.[9] Koalisyon içinde tansiyon yükseldi ve Uluslararası İşçilerin Solu'nun bölünmesiyle ve Kokkino'nun kurulmasıyla sonuçlandı; ancak bu partiler koalisyondan ayrılmadılar.
Seçimden üç ay sonra Synaspismos 2004 Avrupa Parlamentosu seçimleri için koalisyondan bağımsız yarışmaya karar verdi ve bazı küçük koalisyon partileri feminist Farklı bir Avrupa için Kadınlar hareketini desteklediler. (Yunanca: Γυναίκες για μια Άλλη Ευρώπη)[10]
Bu değişim, Koalisyon'un koyu savunucusu Alekos Alevanos'un Synaspismos başkanı seçilmesi [11] ve eski başkan Nikos Konstantopulos'un istifasıyla hız kazandı.
Koalisyon, Avrupa Sosyal Forumu'nu 2006 Mayısı'nda Atina'da başarıyla toplayarak ve 2006 yerel seçimlerinde Atina ve Pire'de iyi sonuçlar alarak daha da güçlendi. 30 yaşındaki Aleksis Çipras Atina'dan aday gösterildi ve bu durumu Alavanos, Synaspismos'un "genç nesle açılması" diye niteledi.
2007 genel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Radikal Sol Koalisyon 2007 seçimlerinde büyük bir sürpriz yaptı (16 Eylül) ve oylarını 120.000 arttırarak tüm oyların %5.04'ünü aldı. Anketler de buna yakın sonuçlar gösteriyor ve yüzde 4 ile 5 arasında bir sonuç çıkabileceğine işaret ediyordu.[12] Seçimden önce, 22 Haziran'da, partiler ortak bir bildirge yayınladılar. İmzalanan "Radikal Sol Koalisyon Bildirgesi", Koalisyon'un yarışacağı ortak sahayı ve de siyasi ittifakın temelini özetliyordu.[13] 2007'deki Koalisyon 2004'ünkinden de büyük oldu. 20 Haziran 2007'de Yunanistan Komünist Örgütü (KOE) Koalisyon'a katılacağını açıkladı.[14] 21 Ağustos'ta çevreci Ekolojik Müdahale (Yunanca: Οικολογική Παρέμβαση) de katılma kararı aldı[15] ve 22 Ağustos'ta, Demokratik Sosyal Hareket (DIKKI) de katılacağını açıkladı.[16] 2 Eylül'de Kasasyon Mahkemesi (Areios Pagos), DİKKİ'nin iç prosedürlere uymadığına hükmetti ve adını seçimlerde yazmama kararı aldı. SİRİZA ve DİKKİ ise mahkemenin özgür seçimlere müdahale ettiğini iddia ederek kararı sert bir biçimde eleştirdi.[17]
Son gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]
27 Kasım 2007'de Alavanos, başkanlığa kişisel nedenlerden ötürü yeniden başvurmayacağını açıkladı.[18] 5. Parti Kongresi'nde Synaspismos, 33 yaşındaki Atina yerel yöneticisi Alexis Çipras'ı 10 Şubat 2008'de parti başkanı seçti. Alavanos ise SİRİZA'nın meclisteki lideri olma sıfatını Çipras'ın o dönem milletvekili olmamasından ötürü sürdürdü. Çipras Yunan seçmeni arasında ün kazandı ve anketlerde SİRİZA'nın oyunu yüzde 18'e kadar çıkardı.[19] 2008 Haziranı sonunda Xekinima Koalisyon'a katılacağını bildirdi.[20] Avrupa Parlamento seçimleri sırasında ise SİRİZA oyları %4,7'ye kadar düştü ve sadece Nikos Hountis parlamentoya seçilebildi. Bu durum iç çekişmeye yol açtı ve Synaspismos başkanı Alekos Alavanos'un Yunan meclisinden önce istifa etmesi, ardından istifasını geri çekmesiyle sonuçlandı.[21] Ekim 2009'daki Yunan genel seçimlerinde SİRİZA %4,6 oy aldı (2007'den ufak bir düşüş) ve 13 vekil gönderdi. Bunlardan biri SİRİZA'nın meclis lideri olacak Çipras'tı.
Haziran 2010'da Ananeotiki ("Yenilenmiş Kanat") isimli radikal sosyal demokrat kanadı Synapsismos'tan ve SİRİZA'dan ayrıldı. Bu ise SİRİZA'nın vekil sayısını dokuza düşürdü. Ayrılan 4 vekil Demokratik Sol'u kurdu.
Lukas Papadimos önderliğindeki koalisyon hükümetine duyulan tepki sonucu (Kasım, 2011) SİRİZA kitlesel destek kazandı ve Yunanistan Komünist Partisi ve Demokratik Sol gibi anketlerde oyunu arttırdı. 2012 Mayıs seçimlerinden önce desteği yüzde 10-12 bandına çıktı.[22] PASOK'tan kopan Üniter Hareket de Mart'ta Koalisyon'a katılmıştı.
Mayıs 2012 seçimlerinde parti, Meclis'teki sandalye sayısını dört katına çıkararak ikinci büyük parti oldu.
Seçimden sonra Çipras, Yunan cumhurbaşkanı tarafından hükûmeti kurması için davet edildi; ancak meclisteki sayı yetersizliğinden ötürü Sol bir hükûmet kuramadı. Bunun üzerine Çipras başkanın kemer sıkma taraftarı partilerle bir koalisyon hükûmeti kurulması teklifini reddetti.[23]
SİRİZA, Avrupa Birliği tarafından külfeti özellikle emekçiler üzerine yıkılan krizi önleyici tasarruf tedbirlerinin kaldırılması taraftarı bir partiydi. Yunanistan siyasetinin tüm dengeleri bu sonuçla değişti ve AB destekçisi partiler hükûmet kuracak çoğunluğu sağlayamadı. Böylece tüm Avrupa ve dünya ekonomisini yakından ilgilendiren "tasarruf tedbirleri" uygulamaları büyük bir çıkmaza girdi, ülkede işleyebilecek bir hükûmet kurulamadığı için seçimlerin yenilenmesi kararı alındı.
Haziran seçimlerinde SİRİZA Yunan seçiminde birinci olan partiye verilen 50 ekstra sandalyeyi alabilmek için tekrar aday oldu ve bu sefer bir sol koalisyon değil, tekil bir parti olarak yarıştı.[24]
SİRİZA, 17 Haziran 2012 günü yapılan seçimlerde Yeni Demokrasi Partisi'nin hemen gerisinde %26 oy oranıyla 2. parti oldu ve 71 milletvekili çıkardı. 26 Ocak 2015 Yunanistan Genel Seçimlerinde 36,29 oy oranıyla 1. parti olup 149 milletvekili çıkardı. Fakat tek başına iktidarı 2 milletvekiliyle kaybetti.
2014 yılında yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ise SYRIZA'dan aday gösterilen Konstantina Kouneva seçilerek Avrupa Parlamentosu milletvekili oldu.[25]
Katılan Partiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı eklentilerle birlikte Koalisyon üyeleri şimdilik aşağıdaki gibidir:[26]
- Aktif Yurttaşlar (Ενεργοί Πολίτες): demokratik sosyalizm, vatanseverlik
- Antikapitalist Siyasi Grup (ΑΠΟ): komünizm, troçkizm
- Yunanistan Komünist Örgütü (KOE): maoizm, komünizm
- Demokratik Sosyal Hareket (DIKKI): sol milliyetçilik, sosyalizm,[27] avroşüpheciliği[28]
- Yunanistan Ekososyalistleri: eko-sosyalizm, sol ekoloji
- Uluslararası İşçilerin Solu (DEA): devrimci sosyalizm, komünizm, troçkizm
- Aksiyon Solu'nda Birleşme Hareketi (KEDA): komünizm
- Radikal Sol Grup Roza
- Radikaller (Ριζοσπάστες): demokratik sosyalizm, vatanseverlik
- Kızıl (Κόκκινο): komünizm, troçkism
- Komünist Ekolojik Sol Yenılenme (AKOA): demokratik sosyalizm, avrokomünizm, çevreciler
- Synaspismós (SYN): demokratik sosyalizm,[29] eko-sosyalizm,[30] avrokomünizm,[31] çevrecilik,[29] feminizm[29]
- Üniter Hareket: demokratik sosyalizm, sosyal demokrasi
- Ve birkaç bağımsız sol aydın
Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Yunan Parlamentosu[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | Yunan Parlamentosu | Sıra | Hükümet | Lider | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | Sandalye | +/− | ||||
| 2004 | 241,539 | %3.3 |  0.1
|
6 / 300 |
±0 | #4 | Muhalefet | Nikos Konstantopulos |
| 2007 | 361,211 | %5.0 | 1.7
|
14 / 300 |
8
|
#4 | Muhalefet | Alekos Alavanos |
| 2009 | 315,627 | %4.6 |  0.4
|
13 / 300 |
1
|
#5 | Muhalefet | Aleksis Çipras |
| 05/2012 | 1,061,265 | %16.8 | 12.2
|
52 / 300 |
39
|
#2 | Muhalefet | Aleksis Çipras |
| 06/2012 | 1,655,022 | %26.9 | 10.1
|
71 / 300 |
19
|
#2 | Muhalefet | Aleksis Çipras |
| 01/2015 | 2,246,064 | %36.3 | 8.5
|
149 / 300 |
78
|
#1 | Koalisyon SYRIZA-ANEL |
Aleksis Çipras |
| 09/2015 | 1,925,904 | %35.5 | 0.8
|
145 / 300 |
4
|
#1 | Koalisyon SYRIZA-ANEL |
Aleksis Çipras |
| 2019 | 1,781,174 | %31.5 | 4.0
|
86 / 300 |
59
|
#2 | Muhalefet | Aleksis Çipras |
Avrupa Parlamentosu[değiştir | kaynağı değiştir]
| Avrupa Parlamentosu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Seçim | Oy | % | ± | Sandalye | +/− | Sıra | Lider |
| 2009 | 240.898 | %4,7 | 0.5
|
1 / 22 |
±0 | #5 | Aleksis Çipras |
| 2014 | 1,518,608 | %26.6 | 21.9
|
6 / 21 |
5
|
#1 | Aleksis Çipras |
| 2019 | 1,204,083 | %23.8 | 2.8
|
6 / 21 |
±0 | #2 | Aleksis Çipras |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""Alan basın toplantısı"". 15 Mayıs 2001. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ Yunanistan, SYRİZA göçmen ve eşcinsellere haklar vaat ediyor. Il grande colibrì, 2012-06-14
- ^ Ayrışmayı aşmak,Georges Mitralias makalesi, June 2001
- ^ "Seçim işbirlikleri kataloğu". 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ "Yunan Sosyal Forumu". 18 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ Synaspismos basın toplantısı, 17 Aralık 2003
- ^ 15/01/2004 makale BBC'nin Yunanca bölümünden alınmıştır.
- ^ KOE basın toplantısı, Şubat 2004
- ^ 28/09/2004 makale gazete Epohi
- ^ 23/05/2004 makalesi Epohi gazetesi
- ^ Alavanos'un kurultay konuşması kurultayda
- ^ İngilizce Wikipedia girdisi
- ^ Full text Bildirge'nin tümü
- ^ "Στον ΣΥΡΙΖΑ προσχώρησε η Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας". in.gr. 22 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ Ecological Intervention basın toplantısı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ DIKKI basın toplantısı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ 2/9/2007 DIKKI basın toplantısı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Synaspismos basın toplantısı". Synaspismos. 27 Kasım 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ Governing New Democrats Still Lead in Greece, Angus Reid makalesi.
- ^ Χριστίνα Ζιάκα (10 Haziran 2008). "Απόφαση του Ξεκινήματος για συμμετοχή στο Συριζα" (Yunanca). Ξεκίνημα. Erişim tarihi: 15 Haziran 2008.
- ^ "Alavanos karar değiştirdi". HR-Net. 23 Haziran 2009. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ İngilizce Wikipedia,Greek legislative election, 2012
- ^ "Yunan uç sol lider hükümet taleplerini reddediyor: resmi". Reuters. 2012-05-13. Erişim tarihi: 2012-05-18.
- ^ "Ενιαίο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ (SİRİZA tek parti oldu)" (Yunanca). Ta Nea. 22 Mayıs 2012. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ποια είναι η Κωνσταντίνα Κούνεβα" (Yunanca). επτά ημέρες. 27 Mayıs 2014. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015.
- ^ List of participants, Koalisyon sitesi[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Anagnostou, Dia (2006), "Deepening Democracy or Defending the Nation? The Europeanisation of Minority Rights and Greek Citizenship", Politics and Policy in Greece, Routledge, s. 128
- ^ "Greece: Directory", Central and South-Eastern Europe 2004, Europa Publications, s. 294, 2003
- ^ a b c Magone, José M. (2003), The Politics of Southern Europe: Integration into the European Union, Praeger Publishers, s. 152
- ^ Backes, Uwe; Moreau, Patrick (2008), Communist and Post-Communist Parties in Europe, Vandenhoeck & Ruprecht, s. 571–575
- ^ Magone, José M. (2003), The Politics of Southern Europe: Integration into the European Union, Praeger Publishers, s. 151
