Lilit
Lilit לִילִית | |
|---|---|
.jpg) John Collier tarafından Lilit (1887), Atkinson Art Gallery and Library, İngiltere | |
| Doğum | Aden bahçesi |
| Bir serinin parçası Yahudiler ve Yahudilik | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir? | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
Yahudi mitolojisinde Lilit (İbranice: לִילִית, romanize: Līlīṯ), kötü ruhlu ve Şeytan'a hizmet eden, ve Adem'in ilk karısı olan kadındır. Yeşaya Kitabı 34:14'te ve daha sonra Geç Antik Çağ'da Gnostisizm mitolojisinde bahsedildiği tahmin edilmektedir. Babil Talmud'unda (Eruvin 100b, Niddah 24b, Shabbat 151b, Baba Bathra 73a), Adem ve Havva kısmında Adem'in ilk karısı olarak lakin Zohar Levililer 19a'da "ilk birlikte yaşayan ateşli ateşli bir kadın" olarak bahsedilmiştir.
Tanah[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Eylül 2010) |
Yeşeya'da bu kelime, bir yerde görülür:
- Yeşaya 34:14 Yabanıl hayvanlarla sırtlanlar orada buluşacak, tekeler karşılıklı böğürecek. Lilith oraya yerleşip rahata kavuşacak.
Kelimenin anlamı büyük olasılıkla bir baykuş olduğunu gösterir.[1]
Mitler[değiştir | kaynağı değiştir]
Tevrat'ta açıkça yer almamasına rağmen; birçok Yahudi dinî kaynağı 2. Bab'da sözü geçen Havva'nın Âdem'in başka bir karısı olduğu, birinci babdakinin ise ilk karısı olan Lilith olduğuna inanır.[2]
İbranilerin eski inanışına göre Lilit, Âdem ile aynı zamanda ve aynı anda yaratıldığından Âdem'in kendisine eşit olduğu görüşündedir. Âdem'le birlikte olmayı şiddetle reddeder. Adem ısrar ettiğinde ise büyü ile kaçar ve onu terk eder. Melekler geri getirmek için Lilit'i bulur ama kendisi Kızıldeniz ile birlikte olduğundan 100 den fazla cin çocuğu olduğunu, bu nedenle artık Adem'e sadık olamayacağını bildirir. Bu arada tanrı Lilit'i durdurmak için üç melek gönderir. Melekler Lilit'e eğer geri dönmezse her gün bir çocuğunu öldüreceklerini söylerler ve geri dönmediği, tanrıya ve Adem’e itaat etmediği her gün için bir çocuğunu öldürürler. Bunun üzerine Lilit, Âdem ve Havva'nın soyundan gelenlerin çocuklarını öldürmeye başlar. Rivayete göre, erkekleri doğduktan 8 gün, kızları ise 20 gün içinde öldürmeye çalışır. Bugün dünyada var olduğuna inanılan cinler Âdem ve Lilit'in ve Tuval Kabil eşi Naama'ın birlikteliğinden meydana gelmiştir. Âdem ve Havva'nın sınırlı hayat ile lanetlenmeden önce, cenneti terk ettiğinden ölümsüzdür. Lilith'den sonra Tanrı, ismi bilinmeyen bir başka eş daha yaratır ve Âdem'de bu yaratılışı seyreder. Gördüklerinden çok etkilenir, yeni eşi kabul etmez. Üçüncü olarak, daha sonra Âdem'i uyutur ve kaburga kemiğinden Havva'yı yaratır. Havva, Adem'in bir parçasından yaratıldığından ona tabi olur.[3]
Hikâyenin bir başka versiyonunda ise Eyüp'e eziyet etmek için çocuklarını öldüren iblis ya da Türk mitolojisindeki lohusadaki çocukları boğarak öldüren Albız iblisi ile aynı kişidir. İnanna ile aynı kişi olduğuna da inanılır.
Günümüzde bazı Museviler arasında bir adet olarak, Lohusa kadın akşamları evde yalnız bırakılmaz ve akşamları çamaşır ipinde çocuk bezi bırakılmaz, çünkü bunları gören Lilith'in o evde çocuk olduğunu anlamasından endişe edilir.
Lilith’in gizemli bir varlık olması onu birçok efsaneye ve mitolojiye malzeme yapmıştır. Lilith ile ilk olarak, Gılgamış Destanı’nda gecelere ve yeraltının karanlıklarına hükmeden kötü bir dişi karakter olarak karşılaşırız. Sümer, Babil ve Pers mitolojilerinde ise Lilith; vampir kadın, baykuş ve yılan olarak tasvir edilir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Judit M. Blair De-Demonising the Old Testament - An Investigation of Azazel, Lilith, Deber, Qeteb and Reshef in the Hebrew Bible. Forschungen zum Alten Testament 2 Reihe, Mohr Siebeck 2009 ISBN 3-16-150131-4
- ^ Babylonian Talmud Niddah 24b, Babylonian Talmud Shabbat 151b, Babylonian Talmud Baba Batra 73a - 73b, Babylonian Talmud Erubin 100b. Artscroll Schottenstein Talmud Bavli ISBN 1-57819-067-3
- ^ İbrani Mitleri-Robert Gravers, Raphael Patai "Tekvin ve Yaratılış Kitabı 2009 basısı sayfa. 103-104 ISBN 978-975-4688-5-04
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Lilith
Lilith
