Kurudere, Şavşat
| Kurudere | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Kurudere Kurudere'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1072 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 115 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Kurudere, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuruder köyünün eski adı Morğele'dir. Gürcüce bir yer adı olan Morğele (მორღელე), "tomruk dere" anlamına gelir.[3] 1835 tarihli nüfus defterinde Morgel, Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli bir yayında ise Morğel (مورغل) olarak geçer.[4][5]
Morğele, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Şavşeti bölgesi yazılı kaynaklarda ilk kez 8. yüzyılda geçer. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Sonraki dönemde Şavşeti bölgesi Çıldır Eyaleti'ne bağlanmıştır.
Morğele veya Morgel köyü, Osmanlı idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla 1835'te sadece erkek nüfusun tespiti sırasında Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Bu deftere göre köyde 21 hanede 56 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Morğele köyünün nüfusunun yaklaşık 112 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu tarihte köyün nüfusu Müslüman ahaliden oluşuyordu.[6]
Morğele köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Morgel (Моргель) adıyla kaydettiği köy, Artvin Okrugu'nun Şavşet-İmerhevi kazası içinde yer alıyordu. Bu kazaya bağlı Satlel-Rabat nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. 1886 yılındaki nüfus tespitine göre Morgel köyündek, 82'si erkek ve 93'ü kadın olmak üzere 30 hanede 175 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. "Gogor-ogli" (Gogoradze) mahallesi 8 hane, “Gorgin-ogli” (Gorginidze) mahallesi 6 hane, "“Çala-Çalati” mahallesi 2 hane ve "Yukarki" mahalle 14 haneden oluşuyordu.[7]
Morğele, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Morğele köyü de fiilen Türkiye'ye katıldı. Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Morğele'yi de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[8]
Moreğele, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında "Morğel" adıyla Şavşat kazasına bağlı merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu, 200'ü kadın ve 173'ü erkek olmak üzere 56 hanede yaşayan 373 kişiden oluşuyordu. Köyün nüfusunun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[9] Morğele veya Morğel Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Kurudere olarak değiştirilmiştir.[10] Kurudere, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 401 kişiden oluşuyordu.[11] 1965 genel nüfus sayımında Kurudere köyünde 526 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 297 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy; Artvin il merkezine 74 km, Şavşat ilçe merkezine 9 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 115[2] |
| 2020 | 119[2] |
| 2019 | 117[2] |
| 2018 | 128[2] |
| 2017 | 113[2] |
| 2016 | 117[2] |
| 2015 | 125[2] |
| 2014 | 99[2] |
| 2013 | 140[2] |
| 2012 | 151[2] |
| 2011 | 159[2] |
| 2010 | 130[2] |
| 2009 | 139[2] |
| 2008 | 132[2] |
| 2007 | 127[2] |
| 2000 | 172[13] |
| 1990 | 349[13] |
| 1985 | 404[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kurudere, Turkey Page". Fallingrain.com. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Kurudere Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 194. ISBN 9786058624818.
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18". 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1464". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2021.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, ISBN 9789944197526.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ a b c d "Kurudere Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.