Mısırlı, Şavşat

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mısırlı
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Mısırlı
Mısırlı
Mısırlı
Mısırlı'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeŞavşat
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1654 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam95
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08700

Mısırlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısırlı köyünün eski adı İveti'dir. Gürcüce bir yer adı olan İveti (ივეთი), Türkçeye İvet olarak girmiştir. Nitekim 1922 nüfus cetveli ile Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca bir yayında (ایوەت) olarak geçer.[3][4]

İveti köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bir Gürcü yerleşimi olan İveti’nin nüfusu 1886 ve 1922 nüfus tespitlerinde de Gürcü olarak kaydedilmiştir.[3][5]

İveti, 1835 yılı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'nin İmerhevi sancağında ayrı bir köy olarak yer almamıştır. Bu sırada İveti'nin, daha sonra Rus idaresinde olduğu gibi, İphreuli köyünün bir mahallesi olma ihtimali bulunmaktadır. İphreuli köyünde ise 34 hanede yaklaşık 342 kişi yaşıyordu.[6]

İveti köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin İvet (Иветъ) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı İphreuli köyünün iki mahallesinden biriydi. Bu tarihte İveti mahallesinde 28 hane bulunuyordu. İphreuli köyünün nüfusu ise, 96 hanede yaşayan 635 kişiden oluşuyordu. İphreuli köyünde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden İveti’nin nüfusunun yaklaşık 185 kişiden oluştuğu söylenebilir. Bir hane hariç bu nüfusun tamamı, Gürcü olarak kaydedilmiştir. Bir hanede ise, 7 Türk yaşıyordu.[5]

Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze’nin 1890’ların başlarında verdiği bilgiye göre İveti, İmerhevi bölgesinde Gürcücenin konuşulduğu köylerden biriydi ve Rus idaresi sırasında, 1886 nüfus tespitinden önce bu köyden Osmanlı ülkesine 20 hane göç etmişti.[7] 1904 yılında Şavşeti bölgesinde araştırma gezisi yapmış olan Nikolay Marr, köyün adını İvieti (ივიეთი) olarak vermiştir. Marr gezi notlarında İphreuli köyünün İmnadze, İphreuli ve İveti mahallelerinden oluştuğunu yazmıştır.[8]

İveti köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından da kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca İveti Türkiye'ye bırakıldı.[9]

İveti köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "İvet" adıyla Şavşat kazasına bağlı İmerhev nahiyesinin 18 köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 103'ü kadın ve 112'si erkek olmak üzere, 30 haneden yaşayan 215 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de İveti'nin nüfusu Gürcü olarak kaydedilmiştir.[3] Köyde bugün de kullanılan Kvabishevi (ქვაბისხევი), Ohorti (ოხორთი), Sapereti (საფერეთი), Gomiskari (გომისკარი), Sadavardieti (სალავარდიეთი), Koeti (კოეთი), Bulula (ბულულა), Tsikarauli (წიქარაული) gibi mevki adları და buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[10]

İveti veya İvet Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Mısırlı olarak değiştirilmiştir.[11] Mısırlı (مصرلی) köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre aynı idari onuma sahipti.[12] Daha sonra Artvin vilayetinin yerini Çoruh vilayeti almış, İmerhevi nahiyesinin adı da Meydancık nahiyesi olarak değiştirilmiştir. 1940 genel nüfus sayımında Mısırlı köyünün nüfusu 295 kişi olarak tespit edilmiştir.[13] 1965 yılında gelindiğinde Mısırlı köyünün nüfusu 433 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 184 kişi okuma yazma biliyordu.[14]

1993 yılında Mısırlı (İveti) köyü ile Balıklı (Tskalsimeri), Meydancık (Diobani) ve Taşköprü (İphrevi) köyleri birleştirilerek Meydancık Belediyesi kuruldu.[15] 2013 yılında bu belediyenin varlığı sona erince, Mısırlı yeniden bağımsız bir köy haline geldi.[16]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısırlı köyü, Artvin il merkezine 107 km, Şavşat ilçe merkezine 42 km uzaklıktadır. Türkiye'nin kuzeydoğu ucundanda, Gürcistan sınırında yer alır. Deniz seviyesinden 1453 metre yükseklikte bulunan köydeki evler, birkaçı dışında ahşaptandır. Artvin ilinin en büyük ormanlarından biri olan Papart Ormanları bu köyün sınırları içindedir.[17]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 100[2]
2020 95[2]
2019 105[2]
2018 109[2]
2017 96[2]
2016 98[2]
2015 105[2]
2014 98[2]
1990 260[18]
1985 366[19]
1980 371[20]
1922 215[21]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Misirli, Turkey Page". Fallingrain.com. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i "Artvin Şavşat Mısırlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b c "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  5. ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1471". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  6. ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 41". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  7. ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan’daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 288-299
  8. ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s.172. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2
  9. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  10. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 186 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.
  11. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  12. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 81.
  13. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
  14. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  15. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 143, ISBN 9786055708856.
  16. ^ "İşte Kapatılacak 559 Belde !". kamudan.com. 10 Ekim 2012. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. 
  17. ^ ""Mısırlı Köyü (İvet)" - Şavşat Belediyesi". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  18. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  19. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  20. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1981). "1980 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  21. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; dspace.ankara.edu.tr isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mısırlı,_Şavşat&oldid=30958327" sayfasından alınmıştır