Balıklı, Şavşat
| Balıklı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Balıklı Atalar'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1398 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 285 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08790 |
Balıklı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugün Balıklı adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Tzkalsimeri'dir. Gürcüce bir yer adı olan Tzkalsimeri (წყალსიმერი), "suyun öte yakası" anlamına gelir. Bu yer adı Türkçe kaynaklarda Zğalsmer, Skalsimer, Zığalsmer gibi farklı biçimlerde yazılmıştır.[3][4][5]
Tskalsimeri, tarihsel Gürcistan'ın güneybatısını oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Tskalsimeri'deki kazılarda Tunç Çağı'na ait baltaların bulunması da bu bölgenin çok eskiden beri bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[6]
Tskalsimeri, 1835 tarihinde Osmanlı idaresinin sadece erkek nüfusunun tespit ettiği sırada, Çıldır Eyaleti'nin İmerhevi sancağına bağlı köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde 69 hanede 224 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun yaklaşık 448 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Tskalsimeri, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılıdı. Rus idaresinin Tskalsimer (Цкальцимеръ] olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Tskalsimer nahiyesinin dört köyünden biriydi. 1886 nüfus tespitinde Tskalsimeri köyünde, 398'i erkek ve 395'i kadın olmak üzere, 113 hanede 793 kişi yaşıyordu. Hayli büyük bir köy olan Tskalsimeri'nin nüfusunun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Tsaklsimeri köyü, Bzata, Hilvadzeler ve Şoltishevi adlı mahallelerden meydana geliyordu. Tskalsimeri nahiyesi, idari merkezi olan Tskalsimeri köyü dışıdan Diobani, İphreuli ve Tsetileti adlı köyleri kapsayordu. Tskalsimeri nahiyesinde, 1.218'i erkek ve 1.245'i kadın olmak üzere, 342 hanede 2.467 kişi yaşıyordu. Bir hane dışında bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. İphreuli köyündeki 1 hanede ise, 3'ü erkek ve 4'ü kadın olmak üzere 7 Türk bulunuyordu.[8]
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1890'ların başlarında Tskalsimeri köyünü gezmiş ve köy hakkında bilgiler vermiştir. Çiçinadze'nin verdiği bilgiye göre güzel bir yerleşim olan Tskalsimeri köyü 50 haneden oluşuyordu. 1893 yılına gelindiğinde köyden 40 hane Osmanlı ülkesine göç etmişti. Eski kilisenin yerinde cami inşa edilmişti. Çiçinadze Bzata ve Şoltishevi'yi ayrı köyler olarak vermiştir.[9][10] Nikolay Marr 1904 yılında Tskalsimeri'yi ziyaret ettiğinde köy üç mahalleden oluşuyordu. Marr'ın verdiği bilgiye göre köyde 112 ev vardı. Bir cami, bir mektep ve bir de okul bulunuyordu. Okula yüz kadar öğrenci devam ediyordu. Bununla birlikte Marr köydeki mektebe devam edenlerin sayısının fazlalığına dikkat çekmiştir.[11]
Tskalsimeri, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Tskalsimeri köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla bu köyü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[12][13]
Tskalsimeri köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde Artvin livasının Şavşat kazasına bağlı İmerhevi nahiyesinin 18 köyünden biriydi. Köydeki 125 hanede, 427'si kadın ve 444'ü erkek olmak üzere 871 kişi yaşıyordu. Bu tespitte de nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir.[4] Tskalsimeri veya Skalsimer Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Balıklı olarak değiştirildi.[14] Balıklı, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı İmerhevi nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 1.027 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 1.297 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 461 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
15 Aralık 1993 tarihinde Meydancık (Diobani) köyü ile Balıklı (Tskalsimeri), Mısırlı (İveti) ve Taşköprü (İphrevi) köyleri birleştirilerek Meydancık Belediyesi kuruldu[17][18] ve Balıklı bu belediyeye bağlı bir mahalleye dönüştü. Ancak, Meydancık'ın belediye statüsü 2013 yılında sona erdi[19] ve Balıklı yeniden köy statüsü aldı.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Balıklı köyü, Artvin il merkezine 100 km, Şavşat ilçe merkezine 42 km uzaklıktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 273[2] |
| 2020 | 285[2] |
| 2019 | 282[2] |
| 2018 | 279[2] |
| 2017 | 264[2] |
| 2016 | 286[2] |
| 2015 | 300[2] |
| 2014 | 286[2] |
| 1990 | 408[20] |
| 1985 | 537[21] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Balikli, Turkey Page". Fallingrain.com. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i "Artvin Şavşat Balıklı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 20". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ a b "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 8. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 38". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1470-1473". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), Tiflis, 1912, s. 140". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 295" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 168 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941434112.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 189, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 17 Aralık 1993. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 143, ISBN 9786055708856.
- ^ "İşte Kapatılacak 559 Belde !". kamudan.com. 10 Ekim 2012. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.