İçeriğe atla

Helena (imparatoriçe)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Helena
Roma İmparatoriçesi
Flavia Iulia Helena adına bastırılan madeni para, I. Konstantin annesi, Follis (19mm, 3.45 gm). Treveri'de (Trier) 325-326 yılında basılmıştır
Doğumy. 246/50
Ölüm18 Ağustos 330
Eş(ler)iKonstantius Chlorus
Çocuk(lar)ıI. Konstantin
Tam adı
Flavia Iulia Helena Augusta

Azize Helena (Latince: Flavia Iulia Helena Augusta) Azize Helen, Helena Augusta ya da Konstantinopolisli Helena (yaklaşık. 246/50 – 18 Ağustos 330) Roma İmparatoru Konstantius Chlorus'un eşi ve I. Konstantin'in annesi. Gerçek Haç'ın kutsal emanetlerini bulduğuna inanılır.

Aile Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Cima da Conegliano'nun İstanbullu Helana isimli eseri
Helena'nın Lahdi (MS 329)

Helena'nın doğum yeri kesin olarak bilinmemektedir. 6. yüzyıl tarihçisi Prokopius, Helena'nın Küçük Asya'da bulunan Bithynia eyaletinin Helenopolis şehrinin yerlisi olduğunu söyler. Oğlu I. Konstantin, 330 yılında annesinin ölümünden sonra bu şehrin adının "Helenopolis" olarak değiştirmiştir, bu eylem doğduğu yerin orası olduğuna dair inancı kuvvetlendirmektedir.[1] Bizans uzmanı Cyril Mango, Konstantin'in bu şehri Helena'nın adını vererek onurlandırıp yeniden kurarken başka bir amacı olduğunu iddia eder: Yeni başkent Konstantinopolis şehrinin etrafındaki iletişim şebekesini güçlendirmek.[2] Ayrıca Filistin'de bir Helenopolis (modern Daburiyya)[3][4] ile Lidya'da bir tane vardır.[5] Bu şehirler ve Pontus eyaletindeki Helenopontus vilayeti isimlerini muhtemelen Konstantin'in annesinden almaktadırlar.[1]

Piskopos ve tarihçi Kayserya'lı Eusebius, Filistin'den 80 yaşında döndüğünü belirtir.[6] Bu seyahat 326 ile 328 yılları arasında olduğuna göre, Helena muhtemelen 248 ile 250 yılları arasında doğmuştur. Hayatının erken dönemleri hakkında bilinenler çok azdır.[7] 4. yüzyıl kaynakları, tarihçi Eutropius'un "Breviarium ab Urbe condita" ("Roma Tarihi") adlı eserinde, düşük seviyeden geldiğini kaydeder. Aziz Ambrose, Helena'yı stabularia ("kadın hizmetçi", "Otel hizmetçisi") olarak adlandırır. Aziz Ambrose, bu gerçeği erdem olarak sunar ve Helena'ya bona stabularia ("iyi kadın hizmetçi") ismini verir.[8] Diğer kaynaklar, özellikle Konstantin'in imparator ilan edilmesinden sonra yazılanlar, Helena'nın geçmişini göz ardı ya da ihmal ederler.[7]

Konstantius Chlorus ile ilk ne zaman tanıştığı bilinmemektedir.[9] Tarihçi Timothy Barnes, Konstantius, İmparator Aurelian'a hizmet ederken, Zenobia'ya karşı yaptığı savaşta Küçük Asya'da kalırken tanıştıklarını söyler. Barnes, Aurelian'ın hamilerinden birinin mezar taşına dikkat çekerek, imparatorun 270 yılından hemen sonra Bitinya eyaletinde olduğunu belirtir.[10] Konstantius ve Helena arasındaki ilişkinin yasal yönü de bilinmemektedir. Bu noktada kaynaklar muğlaktır, bazıları Helena'yı Konstantius'un "karısı", bazıları ise "concubine" (cariye) olarak adlandırır.[9] Aziz Jerome, bu muğlak terminoloji nedeniyla kafası karışıp her ikisini de eserlerinde kullanmıştır.[11] Jan Drijvers gibi bazı yazarlar, Konstantius ile Helena ilişkisinin kanun önünde geçerli olmayan ama gerçekte ortak yaşanılan bir resmî nikâhsız birliktelik olduğunu iddia eder.[12] Timothy Barnes gibi diğerleri Konstantius ile Helena ilişkisinin, resmi evliliğin daha güvenilir olduğunu iddia eden kaynaklar temelinde, kanuni bir beraberlik olduğunu iddia eder.[13]

Helena, geleceğin imparatoru I. Konstantin'i 270 yılından hemen sonra belirsiz bir yılın 27 Şubat'ında doğurmuştur.[14] (muhtemelen 272 yılı civarında).[15] Doğumu, Naissus (Niš, Sırbistan) şehrinde yapmıştır.[16] Konstantius, 289 yılından önce, Maximian'ın kızkardeşi Theodora ile evlendiğinde, Helena'dan boşanmıştır.[17] (Hikayesel kaynaklar evliliğin yılını, 293 olarak gösterir fakat "Panegyrici Latini" isimli kaynak, çiftin 289 yılında zaten evli olduğunu yazar.)[18] Helena tekrar evlenmemiş, annesine karşı derin bir saygı ve sevgi duyan tek oğluna yakın bir şekilde meçhul bir hayat yaşamıştır.

Konstantin, Konstantius'un ölümünden sonra Konstantius'un birlikleri tarafından Roma İmparatorluğu'nun Augustus'u olarak 306 yılında ilan edilmiştir. Bu olaydan sonra Helena, kamusal alana ve imparatorluk sarayına geri dönmüştür. 325 yılında Augusta unvanı almış ve 330 yılında ölmüştür. Helena'nın Lahdi Vatikan müzesinde görülebilir. Bağlantı sıklıkla sorgulansada, yanındaki lahitte kız torunu Azize Konstantina (Azize Konstans) yatmaktadır. Özenle hazırlanmış rölyeflerde avcılık sahneleri yer alır. Helena hayatı boyunca fakirlere hediyeler vermiş, mahkûmları serbest bırakmış ve mütevazı elbiselerle sıradan dindarların arasına karışmıştır.

Azizeliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konstantinopolisli Azize Helena
Konstantin ve Helena. Aziz İsaak Katedrali'nde bulunan mozaik, Sankt-Peterburg, Rusya
İmparatoriçe, Aziz Konstantin'in annesi ve Havarilere Eşdeğer
MezarıHelena ve Konstantina Lahitleri
Kutsayanlar
Aziz ilanıCemaat öncesi[a]
TürbeAziz Petrus Bazilikası'nda Azize Helena türbesi
Yortu18 Ağustos (Katolik Kilisesi); 21 Mayıs (Ortodoks Kilisesi, Anglikanlar ve çoğu Lüteryan kiliseleri; 19 Mayıs (bazı Lüteryan kilseleri); 9 Pashons (Kıptî Ortodoks Kilisesi)
SimgeHaç

Ortodoks Kilisesi, Doğu Ortodoks Kiliseleri, Katolik Kilisesi yanında Anglikanlar tarafından dindarlılığı ile ünlü bir azize olarak kabul edilir. Ortodoks Kilisesi, yortu gününü oğluyla beraber 21 Mayıs olarak kutlar, "Havarilere eş kutsal büyük Konstantin ve Helena'nın bayramı".[19] Benzer şekilde Anglikan ve Lüteryen kiliseleri Paskalya tarihini korurlar. Katolik Kilisesi'ne göre yortu günü 18 Ağustos'tur. İskenderiye Kıpti Kilisesi, Kıpti takvimine göre 9 Pashons'ta kutlar. Kayserya'lı Eusebius, Filistin ve diğer doğu vilayetlerine yaptığı Haccı kaydetmiştir (Gerçek Haç'ı bulamasa da). Yeni buluntuların koruyucu azizesidir.

Kutsal Emanetleri Keşifleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konstantin, annesi Helena'yı Augusta olarak onurlandırdıktan sonra, ona Yahudi-Hristiyan geleneğinin kutsal emanetlerini koyması için imparatorluk hazinesine sınırsız giriş hakkı vermiştir. 325 yılında, Kudüs'e bir seyahat yapması için oğlu tarafından görevlendirilmiştir. Bölgedeki keşişlerin isteği üzerine, Mısır'da, "Musa'nın Sina Dağı'nda gördüğü Yanan Çalı (Çıkış 25)" hikâyesi anısına bir kilise yapılmasını emretmiştir. St. Catherine'nın Manastırında bulunan bu şapel sıklıkla Azize Helena ismi ile anılır ve yapım yılı 330'dur.

Kudüs, imparator Hadrianus'un yıkımı sonrası, hala yeniden inşa halindeydi. Hadrianus, İsa'nın çarmıha gerildiği yerin yanında bulunan mezarına yakın Venüs'e bir tapınak inşa ettirmiş ve şehrin adını Aelia Capitolina olarak değiştirmiştir. Söylencelere göre, Helena tapınağın yıkılması emretmiş ve alanda üç farklı haçın bulunacağı kazıları başlatmıştır. Gerçek kanıttan başka bir şeyin etkisi olmadan, imparatoriçe ölüm döşeğinde bir kadın getirdi. Kadın ilk iki haça dokunduğunda durumunda değişiklik olmadı ancak üçünve son haça dokunduğunda aniden iyileşti.[20] ve Helena kadının dokunduğu haçı Gerçek Haç olarak ilan etti. Bölgenin diğer tarafları Helena tarafından araştırılırken, keşfin yapıldığı yere Konstantin, Kutsal Kabir Kilisesi'ni inşa ettirmiştir.

Helen, ayrıca çarmıha gerilmede kullanılan çivileri bulmuştur. Oğluna yardım etmek için, onların mucizevi gücünü kullanmıştır, iddiaya göre, onları Konstantin'in başlığına diğerini atının dizginine koymuştur. 327 yılında Kudüs ve doğu vilayetlerini terkedip Roma'ya dönmüştür. Kutsal Haç'ın büyük parçalrı ile diğer kutsal emanetleri yanında getirmiş ve bugün hala görülebilen saraydaki özel şapelinde muhafaza etmiştir. Sarayı daha sonra Kudüs'ün Kutsal Haçı Bazilika'sına çevrilmiştir. Kilisenin yanında bulunan manastırdaki keşişler tarafından korunur.

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar
  1. ^ Her canonization pre-dates the practice of formal canonization by the Holy See and by the relevant Orthodox Churches. "August 18 in German History". TGermanCulture.com.ua. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. Her designation as a saint precedes the practice of canonization by the Pope. 
Özel
  1. ^ a b Harbus, 12.
  2. ^ Mango, 143–58, cited in Harbus, 13.
  3. ^ Rivka Shpak Lissak, "Dabburiya, An Arabic Village was formerly the Israeli/Jewish Davarita" RSLissak.com 28 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Günter Stemberger, Jews and Christians in the Holy Land: Palestine in the fourth century, 2000, p. 9 full text 13 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Hunt, 49, cited in Harbus, 12.
  6. ^ Eusebius, Vita Constantini 3.46.
  7. ^ a b Harbus, 13.
  8. ^ Ambrose, De obitu Theodosii 42; Harbus, 13.
  9. ^ a b Lieu and Montserrat, 49.
  10. ^ Inscriptiones Latinae Selectae 2775, cited in Barnes, "New Empire," 36.
  11. ^ Hieronymus, Chronica, s.a. 292, p. 226, 4 and s.a. 306, p. 228, 23/4, cited in Lieu and Montserrat, 49.
  12. ^ Drijvers, Helena Augusta, 17-19.
  13. ^ Barnes, New Empire, 36.
  14. ^ Barnes, CE, 3, 39–42; Elliott, Christianity of Constantine, 17; Odahl, 15; Pohlsander, "Constantine I"; Southern, 169, 341.
  15. ^ Barnes, CE, 3; Barnes, New Empire, 39–42; Elliott, "Constantine's Conversion," 425–6; Elliott, "Eusebian Frauds," 163; Elliott, Christianity of Constantine, 17; Jones, 13–14; Lenski, "Reign of Constantine" (CC), 59; Odahl, 16; Pohlsander, Emperor Constantine, 14; Rodgers, 238; Wright, 495, 507.
  16. ^ Barnes, CE, 3.
  17. ^ Barnes, CE, 8–9.
  18. ^ Origo 1; Victor, Caes. 39.24f; Eutropius, Brev. 9.22.1; Epitome 39.2; Pan. Lat. 10(2).11.4, cited in Barnes, CE, 288 n.55.
  19. ^ "May 21: Feast of the Holy Great Sovereigns Constantine and Helen, Equal to the Apostles". Greek Orthodox Archdiocese of America. 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2008. 
  20. ^ There are actually several different accounts: Catholic Encyclopedia: Archæology of the Cross and Crucifix 26 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Following an inspiration from on high, Macarius caused the three crosses to be carried, one after the other, to the bedside of a worthy woman who was at the point of death. The touch of the other two was of no avail; but on touching that upon which Christ had died the woman got suddenly well again. From a letter of St. Paulinus to Severus inserted in the Breviary of Paris it would appear that St. Helena herself had sought by means of a miracle to discover which was the True Cross and that she caused a man already dead and buried to be carried to the spot, whereupon, by contact with the third cross, he came to life. From yet another tradition, related by St. Ambrose, it would seem that the titulus, or inscription, had remained fastened to the Cross."; see also Socrates' Church History at CCEL.org: Book I, Chapter XVII: The Emperor’s Mother Helena having come to Jerusalem, searches for and finds the Cross of Christ, and builds a Church. 9 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Genel
  • Barnes, Timothy D. Constantine and Eusebius (CE in citations). Cambridge, MA: Harvard Üniversitesi Yayınevi, 1981. ISBN 978-0-674-16531-1
  • Barnes, Timothy D. The New Empire of Diocletian and Constantine (NE in citations). Cambridge, MA: Harvard Üniversitesi Yayınevi, 1982. ISBN 0-7837-2221-4
  • Drijvers, Jan Willem. Helena Augusta: The Mother of Constantine the Great and her Finding of the True Cross. Leiden & New York: Brill Publishers, 1992.
  • Drijvers, Jan Willem. "Evelyn Waugh, Helena and the True Cross 23 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Classics Ireland 7 (2000).
  • Elliott, T. G. "Constantine's Conversion: Do We Really Need It?" Phoenix 41 (1987): 420–438.
  • Elliott, T. G. "Eusebian Frauds in the "Vita Constantini"." Phoenix 45 (1991): 162–171.
  • Elliott, T. G. The Christianity of Constantine the Great . Scranton, PA: Scranton Üniversitesi Yayınevi, 1996. ISBN 0-940866-59-5
  • Harbus, Antonia. Helena of Britain in Medieval Legend. Rochester, NY: D.S. Brewer, 2002.
  • Arnold Hugh Martin Jones Constantine and the Conversion of Europe. Buffalo: Toronto Üniversitesi Yayınevi, 1978 [1948].
  • Hunt, E.D. Holy Land Pilgrimage in the Later Roman Empire: A.D. 312–460. Oxford: Clarendon Press, 1982.
  • Lenski, Noel. "The Reign of Constantine." In The Cambridge Companion to the Age of Constantine, edited by Noel Lenski, 59–90. New York: Cambridge Üniversitesi Yayınevi, 2006. Hardcover ISBN 0-521-81838-9 Paperback ISBN 0-521-52157-2
  • Lieu, Samuel N. C. and Dominic Montserrat. From Constantine to Julian: Pagan and Byzantine Views. New York: Routledge, 1996.
  • Mango, Cyril. "The Empress Helena, Helenopolis, Pylae." Travaux et Mémoires 12 (1994): 143–58.
  • Odahl, Charles Matson. Constantine and the Christian Empire. New York: Routledge, 2004.
  • Pohlsander, Hans. The Emperor Constantine. London & New York: Routledge, 2004. Hardcover ISBN 0-415-31937-4 Paperback ISBN 0-415-31938-2
  • Rodgers, Barbara Saylor. "The Metamorphosis of Constantine." The Classical Quarterly 39 (1989): 233–246.
  • Wright, David H. "The True Face of Constantine the Great." Dumbarton Oaks Papers 41 (1987): 493–507

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Helena (imparatoriçe) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_(imparatoriçe)&oldid=32830083" sayfasından alınmıştır