Haakon Sigurdsson
| Haakon Sigurdsson | |
|---|---|
| De facto Norveç kralı | |
| Hüküm süresi | 975-995 |
| Önce gelen | II. Harald |
| Sonra gelen | I. Olaf |
| de jure Norveç kralı | I. Harald |
| Doğum | y. 937 |
| Ölüm | 995 |
Haakon Sigurdsson; (Eski Norsça: Hákon Sigurðarson Eski Norsça telaffuz: [ˈhɑːˌkon ˈsiɣˌurðɑz̠ˌson], Norveççe: Håkon Sigurdsson; y. 937–995), Haakon Jarl (Eski Norsça: Hákon jarl) olarak da bilinir, yaklaşık 975'ten 995'e kadar Norveç'in De facto hükümdarıdır. Bazen Güçlü Haakon olarak da isimlendirilir. Ancak Ágrip ve Historia Norwegiæ daha az gurur verici bir isim olan Kötü Haakon (Hákon Illi) kullanır.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Haakon, Lade Kontu Sigurd Haakonsson'un oğlu ve Trøndelag ile Hålogaland'ın hükümdarıdır. Annesi, Møre Kontu Tore Ragnvaldsson'un kızı Bergljot Toresdatter'dı. Adam von Bremen, "Ivar'ın (ya İvar Ragnarsson ya da Ivar Vidfamne ) soyundan olduğunu ve bir dev ırkından geldiğini" yazar.[1] Destanlarda Haakon, Odin'in oğlu Sæming'in ilahi soyundan geldiğini iddia edilir. İsveç'teki Hakon Jarl Rün Taşları ona gönderme yapıyor olabilir.
Hükümdarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Haakon, babasının 961'de Kral Gri Kürklü Harald'ın adamları tarafından öldürülmesinin ardından kont olmuştur. Haakon Jarl, Danimarka'ya kaçmak zorunda kalana kadar Kral Harald ile bir süre savaşmış ve burada Mavi Diş Harald Harald ile Gri Kürklü Harald'a karşı komplo kurmuştur.
İkili, 971 civarında Gri Kürklü Harald'ın ölümünü ayarlamış ve ardından Mavi Diş Harald, üvey oğlunu yeni Danimarka tımarlarına yatırım yapmaya davet etmiştir. Haakon Jarl ile Gri Kürklü Harald'ın hayatta kalan kardeşleri arasında iç savaş çıkmış, ancak Haakon galip gelmiştir.[2] Bundan sonra Haakon Jarl, Norveç'i Mavi Diş Harald'ın tebaası olarak yönetmiş, ancak gerçekte bağımsız bir hükümdar olarak görev yapmıştır. Harald adına Götaland'a saldırmış ve hükümdarı Ottar Jarl'ı öldürmüştür.
973-974 civarında, Kutsal Roma İmparatoru II. Otto'ya karşı savunmasında Danimarka'dan Mavi Diş Harald'a yardım etmek için Danimarka'ya gitmiştir. Otto'nun güçleri, Harald'ın Alman boyunduruğunu kırma girişimine başarıyla karşı çıkmışlardır. Bundan sonra Haakon, Danimarka'ya vergi ödememiştir.
980'de Ruthenian kuzeni Büyük Vladimir'e Novgorod'u I. Yaropolk'dan geri almada yardım etmiştir.[3]
Haakon, 975 civarında Mavi Diş Harald'ın onu vaftizi kabul etmeye zorlamasından ve Hıristiyanlığı yaymak üzere Norveç'e götürmesi için din adamlarını görevlendirmesinden sonra bile, eski İskandinav tanrılarına güçlü bir şekilde inanmaya devam etmiştir. Haakon'un gitmesi için uygun bir rüzgar geldiğinde din adamlarına karaya dönmelerini emretmiş[4] ve Danimarka'ya olan bağlılığını bozmuştur. 977'de I. Vladimir, Novgorod'u kurtarmasına yardımcı olmak için toplayabildiği kadar Viking savaşçısını toplayarak ona kaçmşı ve ertesi yıl dönüşünde I. Yaropolk'a karşı yürümüştür. 986'da, efsanevi Jomsvikingler'in liderliğindeki Danimarka işgal filosu Hjörungavágr Muharebesi'nde yenilgiye uğratılmıştır.
995'te, Güzel Saçlı Harald'ın soyundan Olaf Tryggvason'un geldiği sırada Haakon ve Trøndelag arasında bir tartışma çıkmıştır. Haakon hızla tüm desteğini kaybetmiş ve Melhus'taki Rimul çiftliğindeki domuz ahırında saklanırken kendi kölesi ve arkadaşı Tormod Kark tarafından öldürülmüştür. Jarlshola, Melhus'ta, Haakon Jarl ve Tormod Kark'ın Rimul'daki meşhur cinayetten önceki son gecelerinde saklandıkları yer olduğu düşünülen yerdir. Onun ölümünden sonra Haakon Jarl'ın iki oğlu Eirik Håkonson ve Sveinn Hákonarson, korunmak için İsveç kralı Olof Skötkonung'a kaçmışlardır.
Bir dizi (metinsel olarak ilgili) kaynak, Earl Haakon'un, ister soyluların ister halktan kişilerin kızları olsun, kadınlara tecavüz etmeyi tercih ettiğini anlatır.[5]
Çocuklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Erik Haakonsson (960'lar - 1020'ler), Svolder Muharebesi'nde babasının intikamını alacak ve ardından üvey kardeşi Sveinn Hákonarson ile Norveç'i yönetecekti.
- Sweyn Haakonsson (ö. 1016), Norveç'in eş hükümdarı
- Yngvars destanı víðförla'ya göre Aud Haakonsdottir, İsveç kralı Muzaffer Erik ile evlendi.
- Bergljót Haakonsdottir, Einar Tambarskjelvar ile evlendi
- Sigrid Haakonsdottir, Oppland Kontu Ivar Hvide'nin annesi
- Sigurd Haakonsson
- Ragnhild Haakonsdatter
- Erling Haakonsson
- Erland Haakonsson
- Hemming Haakonsson
- Ramvieg Haakonsdatter
Kaynak: Foundation for Medieval Genealogy
Şairler[değiştir | kaynağı değiştir]
Skáldatal'a göre Haakon'un sarayında şu şairler vardı:
- Eyvindr Finnsson
- Einarr skálaglamm
- Tindr Hallkelsson
- Skafti Þóroddsson
- Þórólfr munnr
- Eilífr Guðrúnarson
- Vigfúss Víga-Glúmsson
- Şorleifr jarlsskáld
- Hvannár-Kálfr
Korsvikaspillet[değiştir | kaynağı değiştir]
Haakon Jarl, her yıl Trondheim'daki Korsvika'daki Korsvikaspillet festivalinde gerçekleştirilen Håkon og Kark'ın merkezi figürüdür. Oyun, Snorri Sturluson'un Saga'larda canlandırdığı Haakon Jarl ve Tormod Kark'ın hikâyesine dayanmaktadır. İlk oyun, 1989 yılında Lade Kilisesi'nin (Lade kirke ) 800. yıl dönümü dolayısıyla yapılan ve iki yıl sonra tekrarlanan şiirsel bir tabloydu. 1995 yılında Idar Lind yeni bir senaryo yazmıştır. Müzik Frode Fjellheim tarafından bestelenmiştir.
Birincil kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
Haakon Jarl'ın kaynak temelleri dikkate değerdir. Heimskringla'daki Snorri Sturluson, Ágrip af Nóregskonungasögum ve daha fazlası dahil olmak üzere birçok destanda yer almıştır. Hallfreðar sagasına göre şair Hallfreðr, kavanozun üzerine bir skald besteledi. Hallfreðr'in Skáldskaparmál'daki birkaç ayrık kıtasının genellikle bu kayıp şiire ait olduğu düşünülmektedir.
Oehlenschläger trajedisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Haakon Jarl'ın hayatı, Danimarkalı şair Adam Oehlenschläger tarafından, Snorri'nin Heimskringla'sını okuduktan sonra 1805'te Halle'de kaldığı sırada altı hafta içinde yazdığı trajedisi Hakon Jarl'da edebi açıdan ele alınmıştır. Konu paganizm ile Hristiyanlık arasındaki çatışmadır. J. C. Lindberg tarafından İngilizceye çevrilmiş baskısı vardır.[6] Oehlenschläger'in oyunu daha sonra Smetana'nın senfonik şiiri Hakon Jarl'ın temelini oluşturmuştur.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Adam von Bremen, Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum II xxv (§ 22), tr. Francis J. Tschan, History of the Archbishops of Hamburg-Bremen. New York, 1959.
- ^ [1] Sturluson, Snorri ; Eiríkr Magnúson (trans.) ; Óláfs saga Tryggvasonar, chapters 12 to 14, in Heimskringla. History of the Kings of Norway, 1905
- ^ "Den hellige Vladimir av Kiev (~956–1015)". 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024.
- ^ Haakon Sigurdsson, Jarl of Lade (The Unification of Norway ca. 820 to ca. 1020 AD) 23 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Bakınız John McKinnell, ‘On Heiðr’, Saga-Book of the Viking Society, 25 (2001), 394-417, www.vsnrweb-publications.org.uk/Saga-Book XXV.pdf#page=420.
- ^
Yukarıdaki metinlerin bir veya birden fazla yerinde şu anda belirtilen kamu malı kaynaktan metinler bulunmaktadır: |}}Gisle Bothne (1920). "Hakon Jarl". Rines, George Edwin (Ed.). Encyclopedia Americana.
- ^ DeLong, Kenneth (1998). "Hearing His Master's Voice: Smetana's 'Swedish' Symphonic Poems and their Lisztian Models" in Michael Saffle (ed.), Liszt and His World, pp. 295–334. Pendragon Press.
Diğer kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Foote, P. G., and D. M. Wilson (1970) The Viking Achievement (Macmillan Company) 978-0-312-03510-5
- Gjerset, Knut (1915) History of The Norwegian People (Macmillan Company) 978-0-217-93246-2
- Jones, Gwyn (1973) A History of the Vikings (Oxford University Press) 0-19-285063-6
- Krag, Claus (2000) Norges historie fram til 1319 (Universitetsforlaget) 978-82-00-12938-7
- Larsen, Karen (1948) A History of Norway (Princeton University Press) 978-0-691-05127-7
- Stylegar, F.A. (2013) Håkon jarl (Spartacus forlag) 978-82-430-0579-2
