Hırvatistan'da İslam
| Makale serilerinden |
 |
İslam, Hristiyanlıktan sonra Hırvatistan'daki en büyük ikinci inançtır. 2011 nüfus sayımına göre ülke nüfusunun %1.47'si Müslüman iken, %91.06 Hristiyan ve %4.57 dindar olmayan, ateistler, agnostikler ve şüpheciler bulunmaktadır.[1]
İslam, Hırvatistan'a ilk olarak 15. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar süren Hırvat-Osmanlı Savaşları sırasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından tanıtıldı. Bu dönemde Hırvat Krallığı'nın bazı bölgeleri işgal edilmiş, bu da çok sayıda Hırvat'ın, bazıları savaş esirleri alındıktan sonra, bazıları devşirme sistemiyle İslam'a geçmesiyle sonuçlanmıştır. Bununla birlikte, Hırvatlar bu birkaç yüzyıl boyunca Türklere karşı güçlü bir şekilde savaştılar ve bu da Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki en batı sınırının Hırvat topraklarında yerleşmesine neden oldu. 1519'da Hırvatistan, Papa X. Leo tarafından Antemurale Christianitatis olarak adlandırıldı.
Hırvatistan İslam Topluluğu (Mešihat Islamske Zajednice u Hrvatskoj), Hırvatistan'daki Müslümanların resmi olarak devlet tarafından tanınan ana örgütüdür.[2] İslam Cemaatinin Başkanı Aziz Efendi Hasanović'tir.[3]
2011 yılı itibarıyla Hırvatistan'da 62.977 Müslüman yaşıyor. Birçoğu kendilerini Boşnak (31.479) olarak ilan ederken, diğerleri kendilerini Arnavutlar (9.594), Romanlar (5.039), Türkler (343), Makedonlar (217), Karadağlılar (159) ve diğerleri (2.420) olarak ilan ediyor.[1]
Hırvatistan'daki ilk modern cami 1969'da Gunja'da inşa edildi.[4] Bugün Hırvatistan'da 4 cami[5] ve 2 İslami merkez bulunmaktadır (Zagreb[6] ve Rijeka[7]).
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı zamanları[değiştir | kaynağı değiştir]
Türk Osmanlı İmparatorluğu, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Hırvatistan'ın bir bölümünü fethetti. Çok sayıda Hırvat, bazıları savaş esirleri alındıktan sonra, devşirme sistemiyle Müslüman oldu. Avrupa'daki Osmanlı İmparatorluğu'nun en batı sınırı Hırvat topraklarında sağlamlaştı. 1519'da Hırvatistan, Papa X. Leo tarafından Antemurale Christianitatis olarak adlandırıldı.[8]
1553'te Romalı kardinal Antun Vrančić ve diplomat Franjo Zay, Osmanlı İmparatorluğu ile barış antlaşmasını görüşmek üzere Hırvat-Macar kralının elçileri olarak İstanbul'u ziyaret etti. Rüstem Paşa (bir Hırvat) ile yaptıkları ilk tören selamlarında, Türkçe olarak resmi bir tercümanla yapılan görüşme aniden kesildi. Rüstem Paşa Hırvatça, Zay ve Vrančić'in Hırvat dili konuşup konuşmadığını sordu. Tercüman daha sonra görevden alındı ve tüm müzakere süreci boyunca Hırvat dilinde yol aldı.
1585 yılında gezgin ve yazar Marco A. Pigaffetta, Londra'da yayınlanan Itinerario adlı eserinde şöyle diyor: Konstantinopolis'te hemen hemen tüm resmi Türkler, özellikle askerler tarafından anlaşılan bir dil olan Hırvatça konuşmak gelenekseldir. Yine de önemli olan, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Slav seçkinleri arasında lingua franca hala Eski Kilise Slavcasıydı.
On dokuzuncu yüzyıldan beri[değiştir | kaynağı değiştir]
Mevcut Hırvatistan Cumhuriyeti topraklarında, 1931 nüfus sayımı sırasında ilk kez Müslüman inananlar kaydedildi. Bunların 1.239'u Zagreb'deydi ve Hırvatistan'daki toplam sayıları sadece 4000 civarındaydı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Zagreb müftüsü İsmet isimli biri idi. Savaştan sonra yargılandı ve sonunda 1945'te Hırvat İkinci Dünya Savaşı diktatörü Ante Pavelić'in faşist rejimiyle yaptığı işbirliği nedeniyle Partizanlar tarafından asıldı.[9][10][11]
Hırvatistan Halk Cumhuriyeti'nde yapılan aşağıdaki nüfus sayımlarında, kayıtlı Müslüman inananlar şu şekilde numaralandırılmıştır:
- 1948'de 1.077 kişi
- 1953'te 16.185 kişi
- 1961'de 3.113 kişi
- 1971'de 18.487 kişi
- 1981'de 23.740 kişi
- 1991 yılında 43.486 kişi
1960'larda Bosnalı Müslümanlar topluluğu, SFR Yugoslavya'da Boşnakların bir vatandaşlık olarak tanınmasını savundu. 1974 Yugoslav Anayasası, Müslümanları etnik Müslüman ismiyle tanımıştır.
2001 Hırvat nüfus sayımı [12] aşağıdaki etnik grupların önemli ölçüde Müslüman olduğu varsaydı:
- 20.755 Boşnak[13][14] (Slav Müslümanlar)
- 19677 Yugoslav Müslüman terimini etnik kökenleri için bir isim olarak kullanmaya devam etti (aynı zamanda Slav Müslümanlarıdır)
- Türkler: 300 (%0.01)
- Kendilerini başka bir vatandaşlık ilan eden 16.345 kişinin[12] geri kalanı, muhtemelen Hırvatlar, Arnavutlar (%15,082 veya %0,34) ve Romanlar (9,463 veya %0,21).
İstatistik[değiştir | kaynağı değiştir]
2011 sayımına göre Müslüman sayıları:
- 45.525 Boşnak Müslümanlar
- 9.647 Hırvat Müslümanlar
- 9.594 Arnavut Müslüman
- 6,704 etnik Müslüman
- 5.039 Müslüman Roman
- 2.361 diğer milletlerden Müslüman
- 762 beyan edilmemiş Müslüman
- 343 Türk Müslüman
- 217 Makedon Müslüman
- 159 Karadağlı Müslüman
- diğer bireysel etnik kökenler (her biri 100 kişinin altında)
Bugün İslam[değiştir | kaynağı değiştir]
Hırvatistan'ın başkenti Zagreb, 1987'den beri Avrupa'nın en büyük camilerinden birine sahip. Osmanlı İmparatorluğu'nun varlığı sırasında hiçbiri yoktu çünkü Zagreb ve Hırvatistan'ın çoğu bölgesi Hırvat-Osmanlı Savaşı sırasında Osmanlılar tarafından işgal edilmemişti.
Boşnak imam Sevko Ömerbasiç, Müslüman topluluğun lideriydi.
Mayıs 2013'te Rijeka'da yeni bir cami açıldı.[15] Müslüman cemaati Osijek ve Sisak'ta da bir cami inşa etmeyi planlıyor.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske". Dzs.hr. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Ugovor između Vlade Republike Hrvatske i Islamske zajednice u Hrvatskoj o pitanjima od zajedničkog interesa". Narodne novine - Službeni list Republike Hrvatske NN196/03 (Hırvatça). Narodne novine. 15 Aralık 2003. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010.
- ^ "Islam u Hrvatskoj - model za cijelu Evropu | Al Jazeera Balkans" (Boşnakça). Balkans.aljazeera.net. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Hrvatska postaje središte najmodernijih džamija u Europi". Jutarnji.hr. 18 Mart 2015. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ "Islamska zajednica u Hrvatskoj – Medžlis Zagreb". Islamska-zajednica.hr. 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "U RIJECI OTVORENA NAJLJEPŠA DŽAMIJA U EUROPI Na svečanost došlo 20.000 ljudi". Jutarnji.hr. 4 Mayıs 2013. 7 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474). Brill. 2001. ss. 73-74. ISBN 978-90-04-12106-5.
- ^ "Religious communities in Croatia from 1945 to 1991". Hrcak.srce.hr. 4 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Croatian scientific bibliography - Browsing paper". Bib.irb.hr. 14 Mayıs 2010. 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Povijest zgrade | HDLU – Hrvatsko društvo likovnih umjetnika". Hdlu.hr. 9 Ocak 2015. 15 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ a b "SAS Output". Dzs.hr. 11 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "SAS Output". Dzs.hr. 20 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "SAS Output". Dzs.hr. 19 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Islamic Centre in Rijeka inaugurated". tportal.hr. 4 Mayıs 2013. 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hr / darko / etf / et02 / html 1 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Islamska-zajednica.hr 29 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Zg-medresa.hr
- Hırvat Müslümanları Avrupa'nın Büyüyen İslamofobisinden Kurtuldu 13 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Balkan Insight, 12 Ekim 2018