Esat Oktay Yıldıran

Vikipedi, özgür ansiklopedi
17.16, 20 Temmuz 2022 tarihinde Beyoglou (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 28142464 numaralı sürüm (Gerekçe: VP:BİÇEM)
Esat Oktay Yıldıran
P.1970-48
Yıldıran Teğmen iken
Doğum15 Şubat 1949(1949-02-15)
Ölüm22 Ekim 1988 (39 yaşında)
İstanbul, Ümraniye, Sarıgazi
Defin yeriEdirnekapı Şehitliği
Bağlılığı Türkiye
Branşı Türk Kara Kuvvetleri
Hizmet yılları1970-1988
Rütbesi Binbaşı
KomutasıDiyarbakır Cezaevi
Çatışma/savaşları
Ödülleri
Türk Silahlı Kuvvetleri Hizmet Övünç Madalyası
Ailesi
EşiSerpil Yıldıran[1]
Çocukları2[2]

Esat Oktay Yıldıran (d. 15 Şubat 1949 - 22 Ekim 1988), Türk asker. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda görev almış ve 12 Eylül Darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi'nde İç Güvenlik Komutanı olarak görev yapmıştır. Diyarbakır Cezaevi'ndeki görev süresi boyunca tutuklulara işkence yaptırdığına dair iddialar vardır. Yıldıran, 22 Ekim 1988 günü suikast sonucu öldürülmüş ve Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir.

Askerî görevleri

Kıbrıs Harekâtı

Yıldıran, 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekâtı'nda görev yaptı.[3]

Diyarbakır Cezaevi

Yıldıran, 12 Eylül Darbesi sonrası 24 Şubat 1981-1983 tarihleri arasında Diyarbakır E Tipi Askerî Cezaevi'nde güvenlik amiri olarak görev yaptı.[4][3] Diyarbakır'a Ankara'dan gönderildi.[5] Başçavuş Mevlüt Akkoyun yerine göreve geldi.[6] Görev süresi boyunca tutuklulara işkence yaptırdığına dair iddialar vardır.[7][8][9]

Yıldıran 1980 sonrasında Diyarbakır Cezaevine atanmasıyla, cezaevinde Foucault'cu anlamda disipliner teknikler uygulanmaya başlandığına dair iddiaları vardır.[10][11][12] Türkçe bilmeyen tutuklulara 1 gecede İstiklal Marşı, Andımız, Gençliğe Hitabe ve Atatürk İlkelerini ezberlettiğine dair söylemler vardır.[12] Yıldıran'ın terör örgütü mensubu olduğu iddia edilen Kürt tutuklular için yeni hapishane kuralları geliştirdiği ifade edilmektedir.[13]

Yıldıran hakkında şikayetler olmasına rağmen hiçbir soruşturma veya dava isteği kabul edilmemiştir.[14]

Suikast

Dosya:Yıldıran'ın eşi ve oğlu.jpg
Suikast sonrası Yıldıran'ın eşi Serpil Yıldıran ve oğlu

Yıldıran, 22 Ekim 1988 günü eşi ve bir çocuğu ile birlikte Ümraniye'nin Sarıgazi semtindeki askerî lojmanların önündeki duraktan bir halk otobüsüne bindi. Aynı duraktan otobüse binen iki kişi, Yıldıran'ın oturduğu koltuğun arkasındaki sıraya geçti. Kalabalık olmayan otobüs, saat 14.50'de Kısıklı Meydanı'ndaki durağa geldiğinde durdu ve kapıların açıldığı sırada saldırganlardan biri ateş açtı. Arkasından açılan ateş sonucu mermilerden ikisi Yıldıran'ın boynuna ve sırtına isabet etti. Bir mermi de otobüste bulunan yolculardan birine geldi. Ateş açan iki saldırgan otobüsten inip kaçtı. Yıldıran ve vurulan diğer yolcu, hastaneye götürüldüler. Yıldıran kurtarılamadı ve hayatını kaybetti.[15][3][7] Suikastı PKK üstlendi.[3] Saat 21.00'de Cumhuriyet gazetesini arayan bir kişi, "Kısıklı'da cezalandırılan Esat Oktay Yıldıran, PKK tarafından öldürülmüştür. Biji Partiya Karkaren Kürdistan." şeklinde konuştu.[3]

Dönemin İstanbul Emniyet Müdürü, gazetecilere, "Binbaşı otobüs içindeyken, sivil elbiseliyken vuruluyor. İki kişi oldukları tahmin ediliyor. Bir kişi ateş ediyor. Otobüs durduğu sırada kapılar açıldığında ateş ediyorlar ve kaçıyorlar." dedi.[3]

Hakkında yapılan açıklamalar

“ Binbaşı Esat Oktay Yıldıran kendisine verilen görevleri kanun, yönetmelik ve diğer yasal mevzuat içinde en iyi şekilde yapmak için çaba gösteren, her görevde komutan ve amirlerinin takdirini kazanmış, Atatürk ilke ve inkılaplarına yürekten bağlı, Türk vatanının bölünmezliğine inanmış çok kıymetli bir subay olarak isim yapmıştır ve daima da böyle anılacaktır. Görevli olduğu süre içinde cezaevinde örgütlerin kendi iç hesaplaşmalarından ileri gelen bazı olaylar olmuş, bu olaylar ve sonrasından çeşitli defalar yapılan şikayetler inceletilmiş ve hiçbir olayın yasal soruşturma veya yasal işlem dışında tutulmadığı görülmüştür.[16] „

—Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreterliği

Ayrıca Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreterliği tarafından "Kıymetli bir subaydı" açıklaması yapılmıştır.[17]

Ödülleri ve madalyaları

Yıldıran, Türk Silahlı Kuvvetleri Hizmet Övünç Madalyası ve Cumhurbaşkanlığı Övünç Madalyası almıştır.[18][19]

Hatırası

Esat Oktay Yıldıran'ın Edirnekapı Şehitliği'ndeki mezarı. Mezar taşında "22.10.1988 tarihinde İstanbul'da bölünmez Türk vatanını bölmek isteyen anarşistlerce şehit edilen cesur, iyiliksever, Atatürkçü kahraman Türk subayı. P. BNB (1970-48)" yazıyor.

Defin

Yıldıran, Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir.[20]

Anıt

1 Ekim 2010'da Fatih'te Şehitler Parkı’ndaki anıtta yer alan Esat Oktay Yıldıran’ın ismi, Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerinin tepkileri üzerine ve Ergenekon davaları sırasında Fatih Belediyesi tarafından kaldırıldı. Yıldıran’ın adının yer aldığı mermer parça, belediye ekipleri tarafından söküldü.[21][22][23]

Hakaretler

Yıldıran'ın oğlu Timuçin Yıldıran, Nisan 2012'de Rasim Ozan Kütahyalı'ya yazdığı yazılar nedeniyle dava açtı ve mahkeme "Yıldıran'ın kişisel hatırasına hakaret" suçundan dolayı 90 gün hapis cezası verdi.[24] Nagehan Alçı da aynı suçtan dolayı 105 gün hapis cezası aldı.[19][18]

Popüler kültürde

Filmler

Kaynakça

Şablon:Portal

  1. ^ "Kaymakamımız Göksel YÜKSEL, Şehit Binbaşı Esat Oktay YILDIRAN' ın eşi Serpil YILDIRAN'ı Ziyaret Etti". www.balikesirmarmara.gov.tr. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  2. ^ "Rasim Ozan Kütahyalı'ya hapis cezası | STAR". Star.com.tr. 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022. 
  3. ^ a b c d e f "Cumhuriyet Gazetesi". 28 Ekim 1988. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ İsmail Beşikçi. İletişim Yayınları. 28 Mart 2018. ISBN 978-975-05-2386-1. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  5. ^ Öktem, Kerem (10 Mart 2011). Angry Nation: Turkey since 1989 (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-84813-212-2. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  6. ^ Perinçek, Doğu (1993). Türk sorunu: emekçiler açısından belgelerle Kürt sorunu. Kaynak Yayınları. ISBN 978-975-343-051-7. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  7. ^ a b "12 Eylül darbesinin yıl dönümü: Darbeciler hesap vermedi". www.cumhuriyet.com.tr. 12 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
  8. ^ "Diyarbakır Cezaevi'ndeki işkencenin adı: "Beni Öp Haydar"". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  9. ^ "Altan Tan'ın babasını oruç tuttuğu için öldürmüşler". 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  10. ^ Firat, Derya. "Total kurum, disipliner cezaevi, kamp: Goffman, Foucault ve Agamben'in kavramlarıyla Diyarbakır Askerî Cezaevi (1980-84)". Hande Topaloglu. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  11. ^ "Diyarbekir Cezaevi veya hafızayı sergilemek!". www.haberturk.com. 14 Temmuz 2021. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
  12. ^ a b "İŞKENCE... "Genç olsam dağa çıkardım!"". T24. 22 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
  13. ^ 12 Eylül'ün cezaevleri: olaylar, sorunlar, çözüm yolları. Haşim Kutlu. Alan Yayıncılık. 1989. ss. 93-138. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  14. ^ Dicle'de kül hayatlar: 1980'den 2007'ye terör örgütünden şok itiraflar. Raşit Kısacık. Truva. 2007. ss. 113-115. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  15. ^ "Tutanak" (PDF). tbmm.gov.tr. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  16. ^ "'Esat Oktay Yıldıran Kıymetli Bir Subaydı'". Haberler.com. 9 Nisan 2012. 10 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022. 
  17. ^ "TSK: Esat Oktay Yıldıran kıymetli bir subaydı". DEMOKRAT HABER. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022. 
  18. ^ a b Türkiye, Sputnik (13 Haziran 2018). "Nagehan Alçı, Rasim Ozan Kütahyalı ve Ümit Zileli'ye hapis cezası". Sputnik Türkiye. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  19. ^ a b "105 gün hapis cezası alan Nagehan Alçı: Mahkemeler Erdoğan'a da ceza vermeli". T24. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  20. ^ "İstanbul'un En Büyük Şehitliği". Zehra Evcil. Son An Gazetesi. 20 Nisan 2019. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  21. ^ Haber, Internet (1 Ekim 2010). "İşkenceci subayın ismi anıttan silindi". 3 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  22. ^ "Anıtta işkenceci görmek istemiyoruz". Milliyet. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  23. ^ "Yıldıran'ın ismi anıttan gitti". Tahsin Aksu. Milliyet. 1 Ekim 2010. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  24. ^ "Rasim Ozan Kütahyalı'ya hapis cezası". www.sozcu.com.tr. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  25. ^ "Bir Bellek Mekânı Olarak Televizyon: Bu Kalp Seni Unutur mu?". Sevilay Çelenk Özen. s. 191. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  26. ^ "Kanlı Postal". Box Office Türkiye. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
  27. ^ "14 Tirmeh". IMDb. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Esat_Oktay_Yıldıran&oldid=28142464" sayfasından alınmıştır