İçeriğe atla

Endüstriyel tasarım tescili

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Endüstriyel tasarım tescili, tamamen işlevsel olan nesnelerin görsel tasarımı üzerindeki fikrî mülkiyeti koruyan haktır. Endüstriyel tasarım şeklin oluşumunu, konfigürasyonu, desen veya renk kompozisyonu ve estetik değer içeren üç boyutlu formundaki desen ve rengi içerir. Bu tür tasarımlar herhangi bir ürünü veya el sanatını üretmek için kullanılan iki veya estetik değer içeren bir bir desen olabilir

WIPO tarafından yönetilen Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşması uyarınca, uluslararası tescil için belli bir prosedür bulunmaktadır. Tescile hak kazanmak için WIPO'ya üye devletlerin çoğunun yerel yasaları, tasarımın yeni olmasını şart koşmaktadır.[1] Başvuru sahibi, WIPO'ya veya anlaşmaya taraf bir ülkedeki ulusal ofise uluslararası geçerliliği olan tescil için başvuruda bulunabilir. Bunun üzerine tasarım daha sonra anlaşmanın arzu edilen sayıda üye ülkesinde korunacaktır. Tasarımların tescili hakkı, 1787 yılında Birleşik Krallık'ta başlamış ve buradan itibaren genişlemiştir.

Endüstriyel tasarımların tescili başvurusu patent hakları ile ilişkili bir durumdur.[2]

Tasarım tescil haklarının süreleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yargı yetkisine bağlı olarak tasarım tescil hakları 15 ila 50 yıl arasında bir süreye sahiptir.[3] WIPO Lahey sisteminin üyeleri, tasarım haklarına ilişkin maksimum koruma sürelerini duyurmak zorundadırlar.

Başvurular[değiştir | kaynağı değiştir]

1883'ten 2022'ye kadar olan dönemde, ilk beş başvuru ofisinde endüstriyel tasarım başvurularındaki trendler

1883 ile 1950'lerin başları arasında Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri ofisleri benzer sayıda endüstriyel tasarım tescil başvurusu almaktaydı ve bu sayı nadiren 10.000'i aşıyordu. Japonya ofisi, 1950'lerden 1990'ların sonlarına kadar yıllık en yüksek başvuru sayısına ulaşarak zirvede yaklaşık 50.000 başvuru aldı. 1985'te başvuruları kabul etmeye başladığında 640 başvuru alan Çin ofisi, benzeri görülmemiş bir büyüme oranı kaydederek 2021'de 805.710 başvuru ile zirveye ulaştı. Güney Kore ofisi, 2004'te Japonya ofisini geride bıraktı ve o zamandan beri en çok başvuru alanlar listesinde ikinci sırada kaldı. 2012'de, ABD ofisi Japonya'yı geçerek dünyanın en büyük üçüncü ofisi oldu. AB Fikrî Mülkiyet Ofisi (EUIPO) 2003'te başvuruları kabul etmeye başladı ve 2019'da dördüncü sıraya kadar yükseldi. Bu ilk beş ofis arasında, EUIPO çoklu tasarım sistemine sahip olan tek ofistir. 2022'de Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi'ne yapılan başvurularda 109.132 tasarım yer aldı.[4]

Bölgelere göre 2012 ve 2022'de yapılan başvuru sayıları. WIPO 2023.

2022'de dünya genelinde yaklaşık 1.1 milyon endüstriyel tasarım başvurusu yapıldı. 2022'de dünya genelinde yapılan başvurulardaki tüm tasarımların %70,3'ü Asya'dan geldi. Asya'yı Avrupa (%22,4) ve Kuzey Amerika (%4,4) izledi.[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Making Design Registration Cheaper and Easier – Background Brief". www.wipo.int (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  2. ^ Trinder, Barrie (1992). "design registration". The Blackwell Encyclopedia of Industrial Archaeology. Blackwell Publishers. ss. 207-8. ISBN 0631142169. 
  3. ^ "Hague System – The International Design System". www.wipo.int (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  4. ^ a b "World Intellectual Property Indicators (WIPI) - 2023". www.wipo.int (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Aralık 2023.  İşbu madde CC BY 4.0 lisansı altında yayımlanan ilgili metni içermektedir.

Ek okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Brian W. Gray & Effie Bouzalas, editors, Industrial Design Rights: An International Perspective (Kluwer Law International: Lahey, 2001) 90-411-9684-6

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Endüstriyel_tasarım_tescili&oldid=33259589" sayfasından alınmıştır