Boğaz (coğrafya)
Boğaz, kara parçaları arasında denizin çok daralmış yeridir.[1] İki kara parçası arasında uzanan geçit biçimindeki coğrafi şekillere verilen addır. Bir başka deyişle boğaz, doğal kanallara verilen isimdir. Boğazlar, iki farklı noktadan deniz ulaşımını kolaylaştırdığı gibi, boğazların yetersiz kaldığı yerde insan eliyle kanallar açılmaktadır.
Boğaz, kıstağın zıddıdır. Kıstak; denizler arasında, iki kara kütlesini birleştiren dar, ince kara parçası iken boğaz, bunun tersidir. Boğazlar denizleri birbirine bağlayan dar su yollarıdır. Birbirine yaklaşan kara kütlelerinin deniz suları ile ayrıldığı yerdir.[2]
Boğazların Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Boğazlar kanallar ile beraber dünya çapında jeopolitik, jeoekonomik, jeostratejik açıdan önemlidir. Kullanan ülkeler bakımından küresel öneme sahiptir. Boğazlar karaları ayırsalar da birleştirici bir yanları da vardır. Dünya ticaretinin %80'i boğaz ve kanallar üzerinden işlemekte, yılda milyonlarca tanker, yolcu ve yük gemileri buralardan geçmektedir. Dünyanın büyük devletleri ekonomik özellikleri yanında askerî açıdan da su yollarına hâkim olmak istemektedir. Kendi topraklarında olmasa bile yapılan anlaşmalar ile büyük devletler su yollarını kontrol altına almaya çalışmaktadır.[3]
Boğaz ve kanallardaki bir diğer sorunda çevresel risklerdir. Genişlik, uzunluk ve akıntılar açısından açık denizlere benzemeyen bu alanlarda krizler çıkaran çevre sorunları ve gemi kazalarına neden olmaktadır.[3]
Dünyanın önemli boğazları[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyada adından sıkça söz ettiren boğazlar şunlardır: İstanbul, Çanakkale, Cebelitarık, Malakka, Babülmendep, Macellan, Hürmüz, Bering, Messina, Florida ve Formoza boğazları. Boğazlardan bir günde geçen gemi sayıları ise şöyledir: Dover Boğazı 350 gemi, Cebelitarık 200 gemi, Malakka Boğazı 140 gemi, Hürmüz Boğazı 80, Babülmendep Boğazı 50 gemi.[3]
Dünyadaki boğazlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Cebelitarık Boğazı
- İstanbul Boğazı
- Çanakkale Boğazı
- Macellan Boğazı
- Bering Boğazı
- Hürmüz Boğazı
- Babülmendep Boğazı
- Malakka Boğazı
- Danimarka Boğazı
- Dover Boğazı
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ İZBIRAK, Reşat (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. s. 42. ISBN 975-11-0665-6.
- ^ "Boğaz". cografya.gen.tr. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2020.
- ^ a b c KODAY, Prof. Dr. Zeki; KODAY, Prof. Dr. Saliha; KAYMAZ, Çağlar Kıvanç (2017). "Dünyadaki Bazı Önemli Boğazlar ile Kanalların Coğrafi Özellikleri ve Jeopolitik Önemleri". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |