Arpalı, Şavşat
| Arpalı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Arpalı Arpalı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1141 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 199 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Arpalı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Arpalı köyünün eski adı Zendaba'dır. Gürcüce bir yer adı olan Zendaba (ზენდაბა), "Zena Daba"dan (ზენა დაბა) değişime uğramıştır ve "Yukarı köy" anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Zenduba / Zendoba gibi farklı biçimlerde girmiştir.[5][6]
Zendaba, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim bu yerleşimi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Natievi (ნათიევი), Ahoti (ახოთი), Çuta (ჭუტა), Lertzmana (ლერწმანა) gibi günümüzde de kullanılan yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]
Zendaba, Osmanlı idaresinin 1835 yılında vergi belirleme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği sırada Çıldır Eyaleti'nin İmerhevi sancağına bağlı köylerden biriydi. Köyde 34 hanede 108 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Zebdaba'nın toplam nüfusunun yaklaşık 216 kişiden oluştuğu söylenebilir.[8]
Zendaba, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Zendaba (Зендаба) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Anklia nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Zendaba köyünde, 97'i erkek ve 86'sı kadın olmak üzere, 32 hanede 183 kişi yaşıyordu. Bir hane hariç nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmişti. 1 hanede ise, 3'ü erkek ve 2'si kadın olmak üzere 5 Gürcü yaşıyordu.[9]
Zendaba, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Zendaba köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla bu köyü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Zendaba, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Artvin livasının Şavşat kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü ve nüfusu 48 hanede yaşayan 330 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte köyün nüfusunun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[11] Zendaba Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Arpalı olarak değiştirildi.[12] Arpalı, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 456 kişiden oluşuyordu.[13] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 669 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 366 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy; Artvin il merkezine 74 km, Şavşat ilçe merkezine 9 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 198[2] |
| 2020 | 199[2] |
| 2019 | 217[2] |
| 2018 | 199[2] |
| 2017 | 149[2] |
| 2016 | 153[2] |
| 2015 | 144[2] |
| 2014 | 110[2] |
| 2013 | 173[2] |
| 2012 | 168[2] |
| 2011 | 176[2] |
| 2010 | 173[2] |
| 2009 | 159[2] |
| 2008 | 126[2] |
| 2007 | 122[2] |
| 2000 | 296[15] |
| 1990 | 415[15] |
| 1985 | 448[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arpali, Turkey Page". Fallingrain.com. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Arpalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "ზენა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 30 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "დაბა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 30 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 33". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 276, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 185 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 33". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1423". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2021.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88.
- ^ a b c d "Arpalı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.