Ahmed Zewail

Arapça: أحمد حسن زويل
Ahmed Hassan Zewail
Arapça: أحمد حسن زويل; Ahmed Hassan Zewail
Doğum	26 Şubat 1946; Demenhur, Mısır
Ölüm	2 Ağustos 2016 (70 yaşında); Pasadena, Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri
Milliyet	Mısır, ABD
Mezun olduğu okul(lar)	İskenderiye Üniversitesi, Pennsylvania Üniversitesi
Ödüller	Nobel Kimya Ödülü (1999); ▪ Franklin Medal (1998); ▪ Wolf Ödülü (1993); ▪ Priestley Medal (2011)
Kariyeri
Dalı	Kimya, fizik
Çalıştığı kurumlar	Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü
Doktora öğrencileri	Martin Gruebele

Sayfanın 13 Ağustos 2016 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Ahmed Hassan Zewail (Şablon:Lang-ar; d. 26 Şubat 1946, Demenhur - ö. 2 Ağustos 2016, Pasadena) Mısırlı-ABD'li bilim insanı. 1999 yılında femtokimya üzerine çalışmaları için Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde fizik ve kimya profesörüdür.

Hayatı

26 Şubat 1946 tarihinde Mısır'daki Demenhur şehrinde doğan Ahmed Zewail, Desouk şehrinde büyüdü. Lisans ve yüksek lisans eğitimini İskenderiye Üniversitesi'nde tamamladı. Bunun ardından, doktorasını yapmak üzere ABD'ye taşındı. Pennsylvania Üniversitesi'nde, danışmanlığını Robin Hochstrasser'in yaptığı doktorasını tamamladı. Doktora sonrası fellowship'ini, danışmanlığını Charles B. Harris'in yaptığı Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de tamamladı.^[2]

Berkeley Üniversitesi'nda doktora sonrası çalışmasından sonra, 1976'da Caltech'te çalışması için teklif aldı. Zewail, halen burada çalışmaya devam etmektedir. 1982'de ABD vatandaşı oldu. Zewail'in çalışmaları femtokimyanın öncülerindendir.

Enver Sedat (1978'de Barış dalında) ve Necib Mahfuz'dan sonra (1988'de Edebiyat dalında), 1999 yılında Nobel Ödülü alan üçüncü etnik Mısırlı oldu. Muhammed El Baradey 2005 yılında Barış dalında Nobel Ödülü kazanarak dördüncü isim oldu.

Zewail'in diğer uluslararası ödülleri arasında, Wolf Foundation tarafından verilen Kimya dalında Wolf Ödülü (1993), Tolman Medal (1997), Robert A. Welch Award (1997) ve American Chemical Society tarafından verilen Priestley Medal (2011) bulunmaktadır.^[3] 1999'da Mısır'ın en yüksek devlet nişanı olan Grand Collar of the Nile'e nail görüldü.

Mayıs 2003'te İsveç'teki Lund Üniversitesi tarafından fahri doktora ünvanına ve İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin üyeliğine nail görüldü. 2006 yılında Cambridge Üniversitesi fahri bilim doktoru (doctor of science) ünvanı verildi. Mayıs 2008'de, Complutense University of Madrid'ten fahri doktoraya nail görüldü. Şubat 2009'da University of Jordan tarafından kendisine, sanat ve bilim dalında fahri doktora verildi.^[4]

Zewail, evli ve dört çocukludur.

Ölümü

2 Ağustos 2016'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin Pasadena şehrinde solunum yetmezliği nedeniyle 70 yaşında hayatını kaybetti. Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenen askerî cenaze töreni sonrasında aile kabristanına defnedildi.^[1]^[5]

Kaynaklar

^ ^a ^b "Nobel ödüllü Mısırlı bilim adamı Ahmed Zuveyl'in vefatı". NTV.com.tr. Anadolu Ajansı. 7 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.
^ Zewail, Ahmed. "Autobiography". Nobelprize.org. 17 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2011.
^ "Zewail Wins 2011 Priestley Medal", Chemical & Engineering News, p 5, June 21, 2010.
^ Kheetan, Thameen (26 Şubat 2009). "Egyptian Nobel laureate calls for 'scientific renaissance' in Arab world". Jordan Times. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-02-28.
^ "Egyptian Nobel Laureate Ahmed Zewail passes away". Al Jazeera. 3 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.

Dış bağlantılar

[NTV-1] "Nobel ödüllü Mısırlı bilim adamı Ahmed Zuveyl'in vefatı". NTV.com.tr. Anadolu Ajansı. 7 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.

[autobio-2] Zewail, Ahmed. "Autobiography". Nobelprize.org. 17 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2011.

[3] "Zewail Wins 2011 Priestley Medal", Chemical & Engineering News, p 5, June 21, 2010.

[JT-4] Kheetan, Thameen (26 Şubat 2009). "Egyptian Nobel laureate calls for 'scientific renaissance' in Arab world". Jordan Times. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-02-28.

[AJ-5] "Egyptian Nobel Laureate Ahmed Zewail passes away". Al Jazeera. 3 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Nobel Kimya Ödülü sahipleri
1901-1925	Jacobus van 't Hoff (1901) Emil Fischer (1902) Svante Arrhenius (1903) William Ramsay (1904) Adolf von Baeyer (1905) Henri Moissan (1906) Eduard Buchner (1907) Ernest Rutherford (1908) Wilhelm Ostwald (1909) Otto Wallach (1910) Marie Curie (1911) Victor Grignard / Paul Sabatier (1912) Alfred Werner (1913) Theodore Richards (1914) Richard Willstätter (1915) 1916 1917 Fritz Haber (1918) 1919 Walther Nernst (1920) Frederick Soddy (1921) Francis Aston (1922) Fritz Pregl (1923) 1924 Richard Zsigmondy (1925)
1926-1950	Theodor Svedberg (1926) Heinrich Wieland (1927) Adolf Windaus (1928) Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin (1929) Hans Fischer (1930) Carl Bosch / Friedrich Bergius (1931) Irving Langmuir (1932) 1933 Harold Urey (1934) Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie (1935) Peter Debye (1936) Norman Haworth / Paul Karrer (1937) Richard Kuhn (1938) Adolf Butenandt / Lavoslav Ružička (1939) 1940 1941 1942 George de Hevesy (1943) Otto Hahn (1944) Artturi Virtanen (1945) James Sumner / John Northrop / Wendell Stanley (1946) Robert Robinson (1947) Arne Tiselius (1948) William Giauque (1949) Otto Diels / Kurt Alder (1950)
1951-1975	Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg (1951) Archer Martin / Richard Synge (1952) Hermann Staudinger (1953) Linus Pauling (1954) Vincent du Vigneaud (1955) Cyril Hinshelwood / Nikolay Semyonov (1956) Alexander Todd (1957) Frederick Sanger (1958) Jaroslav Heyrovský (1959) Willard Libby (1960) Melvin Calvin (1961) Max Perutz / John Kendrew (1962) Karl Ziegler / Giulio Natta (1963) Dorothy Hodgkin (1964) Robert Woodward (1965) Robert S. Mulliken (1966) Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter (1967) Lars Onsager (1968) Derek Barton / Odd Hassel (1969) Luis Leloir (1970) Gerhard Herzberg (1971) Christian Anfinsen / Stanford Moore / William Stein (1972) Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson (1973) Paul Flory (1974) John Cornforth / Vladimir Prelog (1975)
1976-2000	William Lipscomb (1976) Ilya Prigogine (1977) Peter Mitchell (1978) Herbert Brown / Georg Wittig (1979) Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger (1980) Kenichi Fukui / Roald Hoffmann (1981) Aaron Klug (1982) Henry Taube (1983) Bruce Merrifield (1984) Herbert A. Hauptman / Jerome Karle (1985) Dudley Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi (1986) Donald Cram / Jean-Marie Lehn / Charles Pedersen (1987) Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel (1988) Sidney Altman / Thomas Cech (1989) Elias Corey (1990) Richard Ernst (1991) Rudolph Marcus (1992) Kary Mullis / Michael Smith (1993) George Olah (1994) Paul Crutzen / Mario Molina / Sherwood Rowland (1995) Robert Curl / Harry Kroto / Richard Smalley (1996) Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Skou (1997) Walter Kohn / John Pople (1998) Ahmed Zewail (1999) Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa (2000)
2001-günümüz	William Knowles / Ryōji Noyori / Barry Sharpless (2001) John Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich (2002) Peter Agre / Roderick MacKinnon (2003) Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose (2004) Robert Grubbs / Richard Schrock / Yves Chauvin (2005) Roger Kornberg (2006) Gerhard Ertl (2007) Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Tsien (2008) Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada Yonath (2009) Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi (2010) Dan Şehtman (2011) Robert Lefkowitz / Brian Kobilka (2012) Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel (2013) Eric Betzig / Stefan Hell / William Moerner (2014) Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar (2015) Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Bernard L. Feringa (2016) Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson (2017) Frances Arnold / Gregory Winter / George Smith (2018) John Goodenough / Stanley Whittingham / Akira Yoshino (2019) Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna (2020) David MacMillan / Benjamin List (2021) Carolyn R. Bertozzi / Morten Meldal / Barry Sharpless (2022) Moungi G. Bawendi / Louis E. Brus / Alexei I. Ekimov (2023)