Misya

Misya (Mysia), günümüzde Balıkesir ili merkez olmak üzere bazen tüm Kuzeybatı Anadoluyu kapsayan eski bir bölge adıdır.

Misya'nın kabul edilen en geniş sınırları

Simav Çayı üzerindeki, roma dönemi ait Makestos Köprüsünün çizimi

Misya (Mysia), Antik Çağ'da Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yaklaşık olarak Bandırma , Erdek , Balıkesir , ilinin tümünü , Manisa , İzmir , Kütahya , Bursa , Çanakkale illerinin bir kısmını kapsayan bölge ve çevrenin adıdır. Herodot’tan 400 yıl sonra Amasya doğumlu coğrafyacı Strabon (M.Ö. 64-M.S. 21) yazdığı Coğrafya isimli kitabında Uludağ, Olympos ve Mysia Olympos’u olarak geçer. Strabon, Mysia isminin aslının Lidya'lılarda gürgen ağacı anlamına gelmekte olduğunu belirtir. Ünlü coğrafyacı, Prusia (Bursa) kentinin Mysia Olympos’u (Uludağ) eteklerinde kurulduğunu, Frigyalılar ve Misyalılar sınır komşusu olduğunu belirtir.

Etimoloji

İsmini, bölgenin yerli halkı olan ve ilk olarak Truva Savaşı döneminde Truvalıların müttefikleri arasında bahsi geçen Misyalılar (Mys Kavmi)'dan almıştır. Ayrıca Misya isminin Lidya dilinde bir çeşit kayın ağacı anlamına gelen "mysus" kelimesinde türediği açıklaması antik çağ kaynaklarında yer almaktadır. Bölge Hitit metinlerinde Masa Ülkesi olarak geçer.

Coğrafya

Misya batıda Troad (Troas), güneybatıda Aiolis, güneyde Lidya, güneydoğuda Frigya ve son olarak doğuda Bitinya ile çevrelenmiştir. Bölgenin batı sınırını Gönen Çayı (Aesipus), doğu sınırını da "Mysian Olympus" olarak adlandırılan Uludağ oluşturur. Misyalıların yayılımını güneyde Kula yakınlarındaki Yanıkyöre (Katakekaumene) bölgesine kadar uzatan kaynaklar olduğu gibi, bu bölgeyi Lidya (Meonia) veya Frigya'nın bir parçası sayan kaynaklar da bulunmaktadır. Bölgenin Frigya ile olan sınırları ise Strabo'nun da şu şekilde belirttiği gibi kesin değildir:"Misyalılar’ın ve Frigyalılar’ın sınırları ayrıdır fakat aralarındaki sınır ayrımını yapmak zordur."

Bazı kaynaklarda tüm Batı Anadolu Misya, Lidya ve Karya arasında paylaştırılır. Bu görüşte Troad'nın tamamı ile Aiolis'in kuzeyi de Misya'ya dahil edilir. Fakat bazı kaynaklarda bu bölge için Misya adı hiç kullanılmaz, onun yerine daha bilinen Frigya'ya ithafen Lesser Phrygia ya da Phrygia Minor (Küçük Frigya) olarak adlandırılır. Daha sonraları ise yine az sayıda kaynak bölgenin özellikle Marmara kıyıları için Phrygia Hellespontica tabirini kullanmıştır.

Bölgenin başlıca yükseltileri batıda Kazdağı (İda), doğuda Uludağ ve güneydoğuda bulunan Simav Dağı(Temnos)'dır. Simav Çayı veya Susurluk Çayı (Makestos) ise bölgenin en büyük akarsuyudur.

İç bölgeler

• Abbaitis, bölgenin güneydoğusunda Simav Çayı'nın dağlık yukarı bölgesidir.
• Abrettene, yaklaşık olarak Simav Çayı'nın Balıkesir Merkez bölgesine verilen addır.
• Olympene, Uludağ'ın özellikle batı ve güney kısmı için kullanılan isimdir.
• Teuthrania, Madra bölgesi için kullanılan bir bölge içi bir assır.

Bölge sınırları

1. Bithynia,(Bitinya)- Mysia Sınırı
2. Phrygia,(Firigya)- Mysia Sınırı
3. Lidya, - Mysia Sınırı

Misya Kentleri

Misya kentlerinin bazıları şunlardır:

• Miletopolis
• Hadrianeia Hadrianoi
• Gambrion
• Pergamon
• Poemanenum
• Atarneus
• Kadoi
• Kyzikos
• Daskyleion
• Allianoi
• Erdek Artake
• Hiera Germe
• Teuthrania
• Prokonnesos
• Hadrianutherae
• Stratonikeia

Ovalar

• Kizikos Ovası
• Apia Ovası (Balıkesir Ovası)
• Kaikos Ovası (Bergama Ovası)
• Thebe Ovası (Havran Ovası)

Dağlar

• Olympos Dağı (Uludağ)
• İda Dağı (Kaz Dağı)
• Kane (Kanai) Dağı (Karadağ)

Nehirler

• Rindakos Nehri (Mustafakemalpaşa-Orhaneli/Adırnaz Çay)
• Makestos Nehri (Susurluk Çayı)
• Tarsios Nehri (Kocaçay)
• Euenos Nehri (Havran Çayı)
• Kaikos Nehri (Bakırçay)

Misyalılar

Ana madde: Misyalılar

Anadolu'daki Misya Bölgesi'nin konumu

Homeros, atlı birlikleri ile ünlü Trakyalılar, kısrak sütü içen Hippomolgiler ve itaatkâr Abiilerle birlikte, "çıplak elle ve mızrakla savaşan aslan yürekli" Misyalıları da Truvalıların müttefikleri arasında zikretmekte, savaşa katılan bazı Misyalıların isimlerini saymaktadır.

Strabo'ya göre Misyalılar canlı varlıkları yemekten kaçınmakta, süt, peynir ve balla beslenmekteydi. Herodot Misyalıların başlangıçta bir Lidya kolonisi olarak ortaya çıktıklarını ve Lidyalılar ve Karyalılar ile akraba oldukları için Milas'taki Karya Zeus'u Tapınağı'nda ibadet etme hakkına sahip olan üç halk arasında yer aldıklarını belirtmektedir. Yine Herodot, Misyalıların bir dönem Avrupa yakasına geçerek Adriyatik Denizi'ne kadar uzanan ve güneyde Peneus Nehri'ne kadar inen bölgeyi ele geçirdiklerini yazmaktadır.

Öte yandan, Misya kökenlerini Balkanlarda arayan kaynaklar da mevcuttur. Strabo da her iki tezi dile getirmektedir. Misyalılar için Anadolu veya Trakya kökeni savları arasında veya bu halkın her iki kökenden kavimlerin kaynaşması sonucu ortaya çıkmış olabileceğini öne süren görüşler arasındaki tartışmalar sürmektedir.

Misya kralları

İki Misya kralının ismi, ilki eski Yunan mitolojisi, ikincisi de Lidya tarihi yolu ile günümüze ulaşmıştır.

Krallardan ilki, eski Yunan mitolojisi kahramanı Telefus ve annesi Auge'nin Arkadya'dan kovulduktan sonra bir kayıkla Kaikos Nehri (Bakırçay) ağzına kadar sürüklenmesi sonrasında, Auge ile evlenerek Telefus'u evlat edinmiş ve yetiştirmiş olan kral Teutras'tır. Bu kral aynı zamanda yukarı Bakırçay havzasında yer alan günümüz Dikili bölgesindeki Teutronia kentinin kurucusudur.

Tarihe geçen ikinci Misya kralı ise kızı Tudo'yu Lidya kralı Sadyattes ile evlendirmiş olan Arnossos'tur. Tudo, Sadyattes'in öldürülmesi ile, ilk kocasının katili olan kral Giges ile evlenmiştir.

Misya ülkesinin iki büyük kenti Bergama (Pergamum ya da Pergamon) ve Erdek (Kyzikos) olmuştur.

Misya'da Pers, eski Yunan ve Roma dönemleri

MÖ'da 790'da Kyzikos ve Prokonnes'te Miletos kolonileri kuruldu. MÖ 680'de Kyzikos'a yine Miletos'tan büyük bir göçmen grubu daha geldi ve Kyzikos'un "altın çağı" başladı. MÖ 600'lerden itibaren Anadolu'nun diğer bölgeleri gibi Mysia bölgesi de Pers İmparatorluğu etkisi altına girdi. Bölgedeki satraplık merkezi Deskileion (Manyas yakınlarındaki Ergili mevkii) oldu. MÖ 546-547'de Edremit'te bir isyan çıktı ve Persler Atina tarafını tutan bütün Adramytionluları öldürttü. MÖ 500'de Persler'e karşı düzenlenen İyonya merkezli ayaklanmaya Misya kentleri de katıldı. 494'te isyan bastırıldıktan sonra Misya'da bulunan kentler de cezalandırıldı.

MÖ 480'de Pers İmparatoru Kserkses Yunanistan üzerine sefere çıkarken Misya bölgesinden geçti (Maraton Savaşı). MÖ 478-477'de Misya kıyılarındaki şehir devletleri de Attik Delos Birliğine katıldılar. MÖ 410'da Kyzikos'u kuşatan Persler'e karşı kente yardıma gelen Atinalı Alkibiades Bandırma Körfezinde yaptığı deniz savaşını kazandı.

MÖ 334'te Makedonyalı Büyük İskender Çanakkale Boğazından Anadolu'ya geçti. Biga Çayı (Granikos) yakınlarında III. Darius'ün Pers ordusunu yendi. Bölge Perslerden temizlendi.

Büyük İskender'in ölümünden sonra Misya bölgesi Silifke Hanedanına (Selevkoslar) bağlandı.

Batı Anadolu'nun Roma İmparatorluğu'na tabi hale gelmesinden sonra MÖ 129'da iç bölgelerde önemli bir direniş hareketi yaşandı.

Kaynakça

Özel

Dipnot

Genel

• Ekrem Akurgal (1998). Anadolu Uygarlıkları ISBN 975-479-031-0. Net Yayıncılık.