57. Piyade Alayı (Osmanlı)
| 57. Piyade Alayı | |
|---|---|
_-_Turkish_memorial_and_cementery_(8709797084).jpg) Gelibolu Yarımadası'nda bulunan 57. Alay Şehitliği'nden görünüm | |
| Etkin | 1880-1913 1915-1918 |
| Ülke |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Bağlılık | Osmanlı ordusu |
| Sınıfı | Piyade |
| Tipi | Alay |
| Karargâh | İzmit Tekirdağ Bigalı |
| Yıl dönümleri | 25 Nisan |
| Savaşları | Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşı I. Dünya Savaşı |
| Komutanlar | |
| Ünlü komutanları | Hüseyin Avni Bey, Mustafa Kemal Atatürk |
57. Piyade Alayı, Osmanlı İmparatorluğu ordusuna mensup alay. Çanakkale Kara Muharebeleri'nin başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarması ve sonrasında gerçekleşen muharebelerdeki başarısıyla bilinir. Alay, 30 Kasım 1915 tarihinde Osmanlı Padişahı V. Mehmed tarafından Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyaları ve Harp Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluş tarihi 1891 olarak kabul edilen 57. Piyade alayı, bazı arşiv kayıtlarına göre 1880 yılında, 15. Tümene bağlı 29. Tugayın bünyesinde bulunmaktaydı. Bir dönem 3. Redif İzmit Alayı adını alan alayın 1880 tarihindeki komutanı Albay Mehmet Rıza Bey, 1891 tarihindeki komutanı da Albay Mehmet İzzet Bey idi.
Trablusgarp ve Balkan Savaşları
[değiştir | kaynağı değiştir]Alay, 1911 yılında 2. Taburu 42. Nişancı Taburu olarak yeniden adlandırılarak, 5. Trablusgarp Tümeni bünyesinde Trablusgarp Savaşı'na katıldı. Savaşın Ekim 1912 tarihinde Osmanlı aleyhine barış antlaşmasıyla sona ermesinin ardından 57. Piyade Alayı, önce Akka'ya sevk edildi ve 8. Kolordu emrine verildi. Balkan Harbi başladığında, bu kez Vardar Ordusu komutasındaki 19. Piyade Tümeni'ne emrine verildi ve Elbasanlı Albay Şemi Bey komutasında, 35 subay, 2223 er ve erbaş ve 40 hayvan mevcuduyla Balkan Savaşı'na katıldı. Sırp cephesinde 20 Ekim 1912'de Bilaç Muharebesi'ne, 22-24 Ekim 1912'de Komanova Muharebesi’ne, 3-4 Kasım 1912'de Kırçova Muharebesi'ne ve 17 Kasım 1912'de Manastır Muharebesi'ne katıldı. Alay, Balkan Savaşı'nda alınan ağır yenilginin ardından İstanbul'a döndü.
I. Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çanakkale Cephesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Balkan Savaşı'ndan sonra 19. Tümen kuruluşundan çıkarılan[1] 57. Alay, 1 Şubat 1915 tarihinde Tekirdağ, Yerçeşme'de yeniden kurularak, tekrar 3. Kolordu bünyesindeki 19. Fırka'ya bağlandı. 22 Şubat 1915 tarihinde törenle sancağı verildikten sonra Çanakkale'ye doğru yola çıktı ve 25 Şubat 1915'te Maydos'a (Eceabat) geldi. Mart ayında 5. Ordu Komutanlığının kurulmasından[2] sonra, bağlı bulunduğu 19. Tümen ile birlikte 5. Ordu'nun genel ihtiyatı (yedek) olarak 26 Mart 1915'te Bigalı Köyü’ne konuşlandırıldı. Bu tarihten 24 Nisan 1915'e kadar Yarbay Mustafa Kemal ve Binbaşı Hüseyin Avni tarafından eğitime tabi tutulan 57. Alay, Bigalı Köyü ve Turşun bölgesinde tatbikatlar yaptı.[3] Bigalı Köyü'nde eğitim ve tatbikat faaliyetlerini yürüttüğü sırada 57. Alay'ın bağlı bulunduğu 5. Ordu tarafından birkaç kez yeri değiştirilmek istenmişse de Yarbay Mustafa Kemal, çıkartmanın beklendiği yere en yakın noktalardan biri olmasından ötürü, alayın Bigalı Köyü'nde kalması yönünde ısrarcı oldu. Bu ısrarlar sonuç verdi ve 57. Alay Bigalı Köyü'nde kalmaya devam etti.[4]
Çanakkale Kara Muharebelerinin başladığı gün olan 25 Nisan 1915 sabahı, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, kendisine bu yönde bir emir gelmemiş olmasına rağmen düşman çıkartmasını haber alır almaz yanına 57. Alay'ı ve bir dağ bataryasını alarak, kişisel inisiyatifiyle stratejik açıdan önemli olan Conkbayırı'na doğru hareket etti. 57. Alayın Conkbayırı'na hareket eden 3 taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan 3.600 subay ve asker, Conkbayırı'na varıldığı anda bizzat Yarbay Mustafa Kemal'in emriyle, kendisinden yaklaşık 2-3 kat daha büyük olan Anzak birliklerine karşı taarruza geçerek, sabah 4:30'dan beri düşmanla çatışma halinde bulunan Yarbay Mehmet Şefik Bey komutasındaki 27. Alay'ın yardımına yetişmiş oldu. 25 Nisan-3 Mayıs tarihleri arasındaki Arıburnu Muharebeleri'nde ciddi zayiat veren alay, savaş ortalarında takviye edildi. Alay, savaşın siper harbine dönüşmesiyle, Merkeztepe-Bombasırtı civarında konuşlandı ve savaş sonuna kadar bu bölgeyi başarıyla savundu. Arıburnu Muharebelerindeki başarısı nedeniyle yarbaylığa terfi ettirilen alay komutanı Hüseyin Avni Bey, 13 Ağustos 1915 Cuma günü, Ramazan Bayramı'nın ikinci gününde, Kesikdere'deki alay karargahı yakınlarına düşen bir top mermisiyle öldü. Yerine 24 Ağustos tarihinde 3. Tabur Komutanı Ali Hayri (Arıburun) Bey atandı.
Galiçya ve Sina-Filistin Cepheleri
[değiştir | kaynağı değiştir]57. Alay, 19. Tümen'in 19 Ocak 1916'da Çanakkale Cephesi'nden ayrılmasıyla Keşan bölgesinde konuşlandırıldı ve eksikleri giderildikten sonra bağlı bulunduğu 19. Tümen'le birlikte yeni kurulan 15. Kolordu bünyesinde Galiçya Cephesi'ne gönderildi. Burada büyük yararlılıklar gösterdikten sonra mevcudu 1.100 kişiye düşen alay, cephe gerisine alındı ve eksikleri giderildi. Sonrasında yeniden cepheye alındı; fakat Rusya'da Ekim Devrimi'nin çıkması üzerine burada savaş sonlandı. Kolordu'yla birlikte bu sefer Sina ve Filistin Cephesi'ne yollandı. 57. Alay burada yararlılıklar göstermesine rağmen, Meggido Muharebesi'nde İngilizler tarafından çembere alındı. Mevcudu 2 gün içerisinde makineli tüfek bölüğüyle birlikte 260 kişiye düştü. Kalan askerlerin esir alınmasıyla alay imha oldu.
57. Alay Şehitliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Ölen 57. Alay'a bağlı 628 asker için Gelibolu Yarımadası'nda, Bombasırtı üzerinde 12 Aralık 1992 tarihinde sembolik bir şehitlik açılmıştır. 57. Alay'ın ve komşu birliği 27. Alay'ın siperleri üzerine 2003 yılında bir otopark inşa edilmiştir. Alayın hatırasını yaşatmak için Adana'da 57. Alay Şehitleri Camii yapılmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Çanakkale Savaşı ve 57. Alay". Çanakkale Savaşı Sergisi. 2 Aralık 2013. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017.
- ^ Nurhan Aydın, Tuğba Geçenner (2015). "Çanakkale Cephesi'nde 57. Alay" (PDF). Capadoccia Journal of History and Social Sciences. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017.
- ^ Turgut Özakman, "Diriliş - Çanakkale 1915" kitabından alıntı, Türkçe
- ^ Serdar Halis Ataksor (12 Aralık 2013). "Çanakkale Muharebelerinde 57. Alay ile 27. Alay Arasındaki Rekabete Dair". Gelibolu'yu Anlamak. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017.