Bigalı Mehmet Çavuş
| Bigalı Mehmet Çavuş | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | Mehmetçik |
| Doğum | 1878 Plovdiv, Bulgaristan |
| Ölüm | 3 Şubat 1964 (86 yaşında) Biga, Çanakkale, Türkiye |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı | Osmanlı ordusu |
| Rütbesi | Çavuş |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları Çanakkale Savaşı (I. Dünya Savaşı) |
| Ödülleri | Harp Madalyası |
Bigalı Mehmet Çavuş (1878 - 3 Şubat 1964), Türk asker.
I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale cephesinde çavuş rütbesiyle Osmanlı ordusunda görev yaptı. 4 Mart 1915 tarihinde İngiliz birliklerinin çıkarma yaptığı Seddülbahir Kalesi önünde gösterdiği kahramanlıkla literatüre girdi.
Çatışma sırasında tüfeği tutukluk yapınca, düşmana taş atarak savaşı sürdüren Mehmet Çavuş, bir istihkam küreğiyle askerlerini hücuma kaldırmış; 20 ölü, 25 yaralı zayiat veren İngiliz güçleri çekilmek zorunda kalmıştı.[1] Osmanlı ve Türk askeri için kullanılan “Mehmetçik" ifadesinin onun adından geldiği düşünülür.[2]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1878'de Bulgaristan'ın Filibe kentinde doğdu.[3] 93 Harbi'nin gerçekleştiği sırada Mehmet'in ailesi Anadolu'ya göç etti ve Osmanlı İmparatorluğu sınırlarında Çanakkale'nin Biga Bahçeli köyüne yerleşti.[3][4] Mehmet, Balkan Savaşları'na katılmak için gönüllü oldu.[3]
Çanakkale Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Mehmet Çavuş, Seddülbahir Kalesi ve Gelibolu Yarımadası'nda gerçekleşen Çanakkale Savaşı(1915-1916)'ndaki topçu birliklerine katıldı.[5][6] Burada Britanya Ordusu ile savaştı.[7]
4 Mart 1915'te (yerel saatle 14.45'te), beş dretnot ve İtilaf Devletleri'ne ait yedi torpido botundan bir filoyu (Seddülbahir) bombaladı. Seddülbahir'deki üç tekneye, askeri kuvvetlerinin Çanakkale Boğazı'ndan geçişini sağlamak ve Osmanlı surlarını ele geçirmek üzere mitralyöz ve bir zırhlıdan altmış asker indirdiler.[5][8] Seddülbahir'deki topçu bataryalarının Osmanlılar tarafından boşaltılmasına rağmen, Bigalı Mehmet Çavuş liderliğindeki bir ekip Seddülbahir Hisarı'na konuşlandırıldı. Bölgenin savunmasından sorumlu Albay Halil Sami tarafından yönetilen 10. bölük, 3. tabur, 27. Alay'ın bir parçası olarak yer aldı. 30 Türk askerini tüfek ve el bombası ile silahlandırdı. Üç saat süren şiddetli savaş sırasında Türkler, kaledeki konumlarını sürekli olarak değiştirdiler. Bu taktik sayesinde Müttefik birlikleri iniş gerçekleştiremedi.
Savaş sırasında Mehmet Çavuş'un tüfek namlusu parçalara ayrıldı, bu yüzden kırık tüfeğini düşmana fırlattı ve bunun yerine onlara taşlarla saldırmaya başladı. Bu saldırısı sonrası başından ve sağ göğsünden yaralandı. Mehmet Çavuş'un yoldaşları onu fark ettiklerinde düşmanları üzerine ateş açtılar. Sonunda karaya inmeyi başaran Müttefik birlikleri, Türkler tarafından başlatılan bir kılıç süngüsü baskısının ardından zırhlılarına geri çekilmek zorunda kaldı. O günün akşamında Osmanlı askerleri arasında 6 ölü, 13 yaralı vardı.[6][9]
Haraptepe 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, Çanakkale surlarının komutanı Cevat Çobanlı'ya bir rapor gönderdi ve Mehmet Çavuş'un madalya ile ödüllendirmesini istedi. Başkomutan Yardımcısı Enver Paşa, Çanakkale'deki askerî hastaneyi ziyaret ettiği sırada Mehmet Çavuş'u Harp Madalyası ile ödüllendirdi.[6]
Mehmet Çavuş, tedavisi bittikten sonra kendisine verilen izin süresini kullanmayarak tekrar cepheye döndü ve Arıburnu'nda savaştı.[1] 25 Nisan 1915’teki çıkarma sırasında 27. Alay’la birlikte düşmanı karşılayan ilk askerler arasında bulundu. Arıburnu bölgesinde ikinci defa yaralanan Mehmet Çavuş, düşman birliklerinin tahliyesinin yapıldığı 9 Ocak 1916 tarihine kadar bu bölgede savaşmayı sürdürdü.[1]
Savaştan sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Orduda toplam 16 yıl görev yapan Mehmet Çavuş,[3][10] savaştan sonra Çanakkale'nin Biga ilçesinde mütevazı bir hayat yaşadı; para için değil, ülkesi için savaştığını söyleyerek mali yardımı reddetti.[3][11] 3 Şubat 1964'te 86 yaşında öldü ve karısının köyündeki mezarının yanına gömüldü.[3][7][11]
Hatırası[değiştir | kaynağı değiştir]
Bigalı Mehmet Çavuş, bir kahraman olarak hatırlanmaktadır.[3] 2001 yılında Çanakkale Boğaz Komutanı’nın Emir Astsubayı Ekrem Boz’un teşviki ve Çanakkale Turizm Tanıtma Derneği’nin gayretleriyle 2001 yılında Bahçeli Köyü’nde anma töreni düzenlenmiştir.[2] Aynı yıl köy kahvesinde “Bigalı Mehmet Çavuş” köşesi oluşturuldu.
2015'te anıt-mezara dönüştürülen[10] mezarı bazı üst düzey askeri subaylar ve yerel siyasetçiler tarafından saygılarını göstermek için ziyaret edilmektedir.[7][12]
Hatırası, 2015 yılında eski köy okulunun restore edilmesi ile kurulan "Bigalı Mehmet Çavuş Sanat Galerisi"nde yaşatılır. Kahramanlığından ötürü kazandığı madalya da bu galeride sergilenmektedir.[11]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bigalı Mehmet Çavuş Belgeseli, 6 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2021
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Göncü, Gürsel (Mayıs 2021). "Çanakkale kahramanı Bigalı Mehmet Çavuş yeniden canlanıyor". #tarih. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b Arslan, Ömer (2021). "Çanakkale Fedakârı Bigalı Mehmet Çavuş" (PDF). Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d e f g "Seddülbahir Kahramanı Bigalı Mehmet Çavuş". Biga Belediyesi. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2017.
- ^ "About Plovdiv - History - Revival". Plovdiv Municipality. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2017.
- ^ a b Gezen, Burak & Mustafa Suiçmez (2 Ekim 2017). "Seddülbahir Kalesi'ne dolgulu koruma". Hürriyet. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017.
- ^ a b c Susam Uyar, Fikriye (15 Mart 2013). ""Bigalı Mehmet Çavuş" Çanakkale'de 30 Kişiyle Destan Yazdı". Haberler. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017.
- ^ a b c Tarı Güner, Safiye (4 Şubat 2017). "Bigalı Mehmet Çavuş mezarı başında anıldı". Hürriyet. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017.
- ^ "4 Mart 1915 Çıkarması". Kültür ve Turizm Bakanlığı - Çanakkale Halk Kütüphanesi. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017.
- ^ David Nicolle, (Illustrated by Christa Hook), Ottoman Infantryman 1914-18, Osprey Publishing, 2010, 978-1-84603-506-7, s. 38.
- ^ a b "Mehmetçik'in isim babasına anıt mezar". Çanakkale Olay. 22 Mayıs 2017. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017.
- ^ a b c "Seddülbahir Kahramanı Bigalı mehmet Çavuş Mezarı Başında Anıldı". Milliyet. 13 Mart 2016. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017.
- ^ Tarı Güner, Safiye (19 Ocak 2017). "İlker Başbuğ, Bigalı Mehmet Çavuş'un mezarını ziyaret etti". Hürriyet. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017.