Çobanköy, Göle
| Çobanköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Çobanköy Çobanköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2050 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 437 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Çobanköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Çobanköy'ün eski adı bilinmemektedir. Köyün sınırları içinde eski iki kilise ile iki kalenin ve Ordinaki ile Titkani adlarını taşıyan terk edilmiş iki köyün varlığı, buranın eskiden önemli bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[3][4]
Çobanköy, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Bu defterde Çoban Köy (چوبان كوی) olarak yazılmış olan köy boş olarak kaydedilmiştir.[5] 17. yüzyılda bu yerleşme Çoban (جوبان) adıyla Çıldır Eyaleti’nde Ardahan-i Küçük livasına (sonradan Göle ilçesi) bağlı bir köy olarak geçer.[6]
Çobanköy, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Göle kazasına (uçastok) bağlıydı. Çoban-Köy (Чобан-Кёй) olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Arpaşeni nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. 1886 yılında Çobanköy'ün nüfusu 108 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı "Kürt" olarak kaydedilmiştir.[7] Köyün nüfusu 1896’da 138 kişiye, 1906’da da 215 kişiye yükselmişti.[8]
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden sonra Çobanköy, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921'de, Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı.[9] Aynı yıl imzalanan Kars Antlaşması’yla Çobanköy’ün de içinde yer aldığı Ardahan ve Artvin Türkiye’ye bırakıldı.
Çobanköy’de varlığı bilinen iki kiliseden biri, köyün merkezinin 8 km güneybatısında yer alan tek nefli bir yapıdır. Bu kiliseden geriye yıkıntıları kalmıştır. İkinci kilise, 20. yüzyılın başlarında "Ayazma" olarak adlandırılan pınarın olduğu yerde bulunuyordu. Bu kiliseden bugüne bir şey kalmamış olmakla birlikte, Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin bölgeyi gezdiği 1907 yılında kilisenin yıkıntıları duruyordu. Kilisenin bulunduğu yer, 6. yüzyılda Kolalı Ortodoks dokuz çocuğun dinsel nedenlerle işkence gördüğü yer olarak kabul edilir. Guaram, Adarnase, Bakar, Vaçe, Bardzim, Daçi, Cuanşer, Ramaz ve Parsman adlarını taşıyan bu çocuklar Gürcü Ortodoks Kilisesi tarafından aziz kabul edilmekte ve 6 Mart günü anılmaktadır. Gürcü Ortodoks inancına göre dokuz çocuk Hristiyanlığa geçtiği için pagan inanca sahip annesi ve babası tarafından taşlanarak öldürülmüştür.[10][11]
Köyde iki kalenin yıkıntıları günümüze ulaşmıştır. Kalelerden biri harçsız ve yığma taştan inşa edilmiş, 83 × 66 m ebatlarında bir yapıdır. Tamamen yıkılmış olan kale köyün kuzeydoğusunda "Sorık Tepesi" olarak bilinen tepede yer alır. Köyün merkezinin 700 m kuzeybatısında yer alan ikinci kale de yığma taştan inşa edilmiştir. 370 × 205 m ebatlarındaki kale “Ziyaret Dağı” denilen tepede yer alır.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Çobanköy, Ardahan il merkezine 53 km, Göle ilçe merkezine 36 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 437[2] |
| 2021 | 454[2] |
| 2020 | 468[2] |
| 2019 | 465[2] |
| 2018 | 482[2] |
| 2017 | 477[2] |
| 2016 | 489[2] |
| 2015 | 518[2] |
| 2014 | 559[2] |
| 2013 | 568[2] |
| 2012 | 591[2] |
| 2011 | 605[2] |
| 2010 | 634[2] |
| 2009 | 643[2] |
| 2008 | 651[2] |
| 2007 | 596[2] |
| 2000 | 725[13] |
| 1990 | 879[14] |
| 1985 | 971[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Cobankoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Çobanköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 141, 182 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 8 Ekim 1917, sayı 221". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 504, II. cilt (1941), s. 492". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 275.
- ^ ""Göle kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 180, ISBN 9789941478178.
- ^ Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli’de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), 1938, Paris, s. 9.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 333, ISBN 9789941478178.
- ^ a b "Çobanköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.