İçeriğe atla

Yeniköy, Göle

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yeniköy
Harita
Ardahan'ın konumu
Ardahan'ın konumu
Ardahan üzerinde Yeniköy
Yeniköy
Yeniköy
Yeniköy'ün Ardahan'daki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArdahan
İlçeGöle
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
Rakım2044 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam649
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0478
İl plaka kodu75
Posta kodu75700

Yeniköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.

Yeniköy'ün eski adı Kaznafar veya Kaznapari'dir. Nitekim 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Kaznafar (Казнафаръ) olarak geçer.[3] 1858 tarihli Kiepert haritasında ise, "Chasnazar" şeklinde yazılmıştır.[4] Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli de köyün adını 1917 yılında Kaznapari (ყაზნაფარი) şeklinde yazmıştır.[5] Köyün halkı daha sonra güneye taşınmış ve yeni yerleşim yerinde de Yeni Köy denmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde bu yerleşimin adı Yeni Köy (یكی كوی) olarak geçer.[6]

Kaznapari köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kola bölgesi, Gürcü Hristiyanlığının erken dönemdeki merkezlerinden biriydi. Köydeki kilise ve kale de Gürcülerden kalmış olmalıdır.[7]

Kaznapari köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Karavenk nahiyesinin 12 köyünden biriydi. Nüfusu, 15 hanede yaşayan 72 kişiden oluşuyordu. İki hanede 9 kişi Kürt, bir hanede 9 kişi Türk, 12 hanede 54 kişi Türkmen olarak kaydedilmiştir.[3] Köyün nüfusu 1896 yılında 128 kişi, 1906 yılında 170 kişi olarak tespit edilmiştir.[8] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesinde bulunmuş olan Gürcü gazeteci, köyde bir kilise ve duvarları yarı yıkık halde büyükçe bir kalenin bulunduğunu ve Türkmenler yaşadığını yazmıştır.[5]

Günümüzde Alevi Türkmenlerin yaşadığı Yeniköy'ün Kaznafar köyünün nüfusunun yerleştirilmesiyle ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Yeni Köy (یكی كوی) şeklinde kaydedilmiş olan bu yerleşim, Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında "Yeniköy" biçiminde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 308 kişiden oluşuyordu.[9] 1965 genel nüfus sayımında Yeniköy'ün nüfusu 724 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde 117 kişi okuma yazma biliyordu.[10]

Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli'nin 1917 yılında sözünü ettiği kilise günümüze ulaşmamıştır. Duvarları yarı yıkık haldeki kaleden geriye ise, sadece bir kule kalmıştır. Yeniköy'ün kuzeyinde, Kaznapari yerleşim yerinin 1,3 kilometre kuzeyinde ye alan kulenin (7,2×4,5 m) doğu duvarı tamamen, diğer cephe duvarlarının üst kısımları yıkılmıştır. Yeniköy'ün sınırları içinde ayrıca terk edilmiş bir yerleşim bulunmaktadır. Köyün 4 km kuzeybatısında yer alan yerleşimde günümüze tek nefli bir kilisenin kalıntıları ulaşmıştır. Köylülerin "Kumluk" olarak adlandırdığı bu yerleşimin tarihsel adı bilinmemektedir. Bununla birlikte söz konusu kilise, ortadan kalkmış olan köyün eski bir Hristiyan yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]

Yeniköy Ardahan il merkezine 43 km, Göle ilçe merkezine ise 38 km uzaklıktadır.[11]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 649[2]
2021 668[2]
2020 669[2]
2019 666[2]
2018 653[2]
2017 660[2]
2016 673[2]
2015 667[2]
2014 703[2]
2013 726[2]
2012 738[2]
2011 764[2]
2010 763[2]
2009 785[2]
2008 798[2]
2007 772[2]
2000 819[11]
1990 1.155[12]
1985 1.088[13]
  1. ^ "Yenikoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Yeniköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  3. ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 470". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024. 
  4. ^ "1858 Kiepert Map of Armenia, Kurdistan and Azerbaijan"
  5. ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  6. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
  7. ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 154. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  8. ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
  9. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
  10. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
  11. ^ a b "Yeniköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  12. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  13. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]